HOME | STUDIEBIJBEL | BIJBELSTUDIES | BIJBELATLAS | BIJBELSEGESCHIEDENIS | NIEUWS

                                                                                           

Catechese - 41 - Catechese normen

De Bijbel is niet een boek wat je zomaar even van kaft tot kaft leest. Het kan lastig zijn om je weg door de Bijbel te vinden, als je niet weet wat zich wanneer heeft afgespeeld. Deze site kan je helpen om de Bijbel beter te leren kennen. Ontdek de bron van vrede, het Woord van God.

Serie van 48 leerzame catechese lessen

01	02	03	04	05	06	07	08	09	10	11	12
13	14	15	16	17	18	19	20	21	22	23	24
25	26	27	28	29	30	31	32	33	34	35	36
37	38	39	40	41	42	43	44	45	46	47	48

Normen bij het aanbieden van de evangelische boodschap in de Catechese

  De volgende onderwerpen vragen onze aandacht:

Twee benaderingswijzen

De bron en ‘de bronnen’ van de boodschap van de catechese

De criteria voor het aanbieden van de boodschap

Een betekenisvolle boodschap voor de mens

Een boodschap die heil aankondigt

Een boodschap van bevrijding

Het kerkelijk karakter van de boodschap van het evangelie

Het hart van de evangelische boodschap: Jezus Christus

De drie-eenheid en de evangelische boodschap.

Het historisch karakter van het heilsgeheim

De inculturatie van de evangelische boodschap

De ongeschondenheid van de evangelische boodschap

Een organische en hiërarchisch geordende boodschap

Methodologisch principe bij het voorstellen van de boodschappen

Bronnen voor criteria in de hoofdstuk (afkortingen zie voorin ADC):

Twee benaderingswijzen

Bij de benadering van het christelijk geloof kan de nadruk liggen op ofwel "dat en hoe men gelooft" ofwel op "wat men gelooft". Het eerste noemen we fides qua, d.w.z. men bindt zich aan God die zich openbaart, men vertrouwt zich toe en verlaat zich het Woord van God. Het tweede noemen we fides quae, d.w.z. het gaat om de inhoud van de Openbaring en van de boodschap van het evangelie en om het streven om de diepe zin van dat Woord steeds beter te verstaan.

Wil het geloven groeien en rijpen, dan moeten deze beide kanten zich in samenhang ontwikkelen.

Toch gaan we hieronder vooral in op "wat men gelooft" (fides quae). We doen dit omwille van de helderheid die nodig is bij het beschrijven van de normen en criteria die gelden voor het aanbieden van de inhoud van de evangelische boodschap.

De bron en ‘de bronnen’ van de boodschap van de catechese

Het Woord van God, de levende bron voor de catechese, vinden we in de heilige Schrift en de traditie. Dat Woord van God:

wordt overwogen en steeds dieper verstaan door de geloofszin van alle mensen die deel uitmaken van het volk Gods;
wordt gevierd in de liturgie, waarin het ook verkondigd en beluisterd, opgenomen en verklaard wordt;
straalt naar buiten in het leven van de kerk;
wordt verdiept door theologisch onderzoek;
manifesteert zich in de authentieke godsdienstige en morele waarden.
Geloofszin, liturgie, kerkelijk leven, theologie en de moraal zijn dus voorname aanvullende bronnen van de catechese, ieder met hun eigen taal die op allerlei manieren tot uiting komt: gesproken, geschreven, gezongen, gespeeld, verbeeld.

De criteria voor het aanbieden van de boodschap

De onderstaande criteria voor het aanbieden van de evangelische boodschap in de catechese zijn nauw met elkaar verbonden, want ze komen uit eenzelfde bron voort: het Woord van God. Ze zijn van toepassing op iedere dienst van het Woord, maar hier zijn ze uitgewerkt met betrekking tot de catechese.

1. Een betekenisvolle boodschap voor de mens

De catechese spreekt niet alleen over God en wat Hij met de mens en de wereld voorheeft, maar zij maakt, net als Jezus dat deed, duidelijk wie de mens voor zichzelf is en geeft inzicht in de roeping van de mens. De Openbaring staat niet buiten of tegenover het leven; zij raakt juist de diepste grond en zin van het menselijk bestaan. De Openbaring laat het licht van het evangelie over het leven schijnen, om het aan te moedigen of juist onder kritiek te stellen. Dat er een betrekking bestaat tussen de christelijke boodschap en de menselijke ervaring is niet alleen een methodische kwestie. Die betrekking heeft te maken met de doelstelling van de catechese, om namelijk gemeenschap tot stand te brengen tussen de mens en Jezus Christus. De catechese werkt aan deze eenheid aan menselijke ervaring tussen Jezus, de Heer, en de leerling.

Het is de taak van de catechese om over de vragen die daarbij opkomen het licht van het evangelie te laten schijnen. Zo kan er bij mensen zelf een oprecht verlangen ontstaan om de eigen manier van leven om te vormen. Uit het bovenstaande vloeit het volgende voort:

De verkondiging van het evangelie dient altijd te gebeuren in nauwe samenhang met het diepste wezen en verlangen van mensen.
In de bijbelse catechese zal men het leven van mensen spiegelen aan de ervaringen van het volk van Israël, van Jezus Christus en van de kerkelijke gemeenschap waarin de Geest van de verrezen Heer leeft en werkt.
De catechese over de geloofsbelijdenis moet laten zien dat de grote onderwerpen van het geloof voor mensen steeds een bron van leven en licht kunnen zijn.
De catechese over de moraal moet leren hoe een leven er uit ziet dat in overeenstemming is met de waarden van het evangelie.
In de liturgische catechese dient men te laten zien dat de tekens en symbolen van de liturgische handelingen, die afkomstig zijn uit de joodse en christelijke cultuur, steeds verwijzen naar de grote menselijke ervaringen.

2. Een boodschap die heil aankondigt

De boodschap van Jezus over God is een Blijde Boodschap voor de mensheid.

Als hoofdzaak en kernpunt van zijn Blijde Boodschap kondigt Christus het heil aan, dat wil zeggen de grote gave Gods waaronder verstaan moet worden niet alleen de bevrijding van alles waaronder de mens gebukt gaat, maar vooral de bevrijding van de zonde en van de boze, gepaard met de vreugde die men geniet wanneer men God kent en door Hem wordt gekend, Hem ziet, in Hem vertrouwen en rust vindt. (EN 9)

Als de catechese de heilsboodschap van Jezus uiteenzet, wijst ze vooral op de volgende belangrijke aspecten:

God is niet een ver en ontoegankelijk wezen, maar de Heilige is onder mensen aanwezig als Vader. Dit getuigenis over God als Vader, op eenvoudige en directe wijze aangeboden, is in de catechese van wezensbelang.
God kondigt het heil aan als een geschenk: de mens wordt gered van de zonden. Deze volledig redding begint in dit leven en vindt zijn voltooiing in de eeuwigheid.
Fundamenteel voor de catechese is de oproep tot bekering en geloof in het evangelie van het Rijk van gerechtigheid, liefde en vrede.
Het Rijk van God begint met Jezus zelf. Op deze aarde is dat Rijk al op een gesluierde wijze aanwezig; bij de komst van de Heer zal het helemaal onthuld worden.
De gemeenschap van de leerlingen van Jezus, zijn kerk, is van dat Rijk de kiem en de aanvang en die gemeenschap verlangt ernaar dat het Rijk uitgroeit tot een geweldige boom waaronder alle volken en culturen beschutting vinden.
Jezus laat zien dat de geschiedenis van de mensheid niet gedoemd is om in het niet verzinken, maar dat God in Hem de geschiedenis met al haar goed en kwade kanten opneemt en omvormt.

3. Een boodschap van bevrijding

De Blijde Boodschap van het Rijk van God is ook een boodschap van bevrijding, bevrijding van armoede, honger en lijden. De gemeenschap van Jezus’ leerlingen, de kerk, is aangespoord door haar Meester, bekommert zich om alle vormen van armoede en uitsluiting, niet alleen sociale en economische maar ook culturele en godsdienstige.

Om de christenen in staat te stellen die bekommernis concreet te maken dient de catechese onder meer aan de volgende punten aandacht te besteden:

Voor zover catechese zich bezig houdt met morele vorming moet zij duidelijk maken dat de christelijke sociale leer voortkomt uit de eisen die Gods gerechtigheid aan de mens stelt. Christus heeft de wereld bevrijd en blijft dat doen. Daar ligt de oorsprong van het als christen beoefenen van het grote liefdesgebod.
De catechese dient bij de catechumenen en catechisanten de voorkeursliefde te wekken voor de armen. Deze keuze sluit niemand uit en vraagt de inzet voor de rechtvaardigheid volgens de rol, de roeping en de omstandigheden waar iedere afzonderlijke mens.
De boodschap van bevrijding reikt verder dan het terrein van economie, politiek en samenleving. Zij gaat over de hele mens in al zijn aspecten, met inbegrip van de verhouding tot het ‘absolute’, of liever de Absolute, dat is God.

4. Het kerkelijk karakter van de boodschap van het evangelie

De catechese heeft haar oorsprong in de belijdenis van het geloof van de kerk en leidt tot de geloofsbelijdenis van de catechumeen en catechisant. In de catechese wordt het evangelie overgedragen zoals de christelijke gemeenschap het ontvangen heeft, verstaat, viert, beleeft en op verschillende manieren meedeelt. Als de catechese het geheim van Christus doorgeeft, klinkt in haar boodschap het geloof door van heel het volk van God, door alle eeuwen heen: het geloof van de apostelen, martelaren en heiligen. In de catechese is het geloof aanwezig van allen mensen die geloven en zich laten leiden door de heilige Geest.

"De kerk, het volk van God in het Nieuwe Verbond, ontdekt bij het onderzoeken van haar eigen geheim haar band met het joodse volk, waartoe God het eerst gesproken heeft". Deze band met het joodse volk heeft een historisch en actuele kant. "De catechese en de prediking behoren te zijn niet slechts een voorbereiding op objectiviteit, rechtvaardigheid en verdraagzaamheid, maar ook op begrip en dialoog. Ons beider tradities zijn zo verbonden dat ze elkaar niet kunnen negeren. Wederzijdse kennis moet op ieder gebied worden aangemoedigd.

De kerk is zich ook pijnlijk bewust van het feit dat christenen nog steeds in verdeeldheid leven en zij wil de bede van Jezus "dat zij één mogen zijn" (Joh 17:21) serieus nemen. Overal en altijd dient de catechese een "oecumenische dimensie" te hebben. De catechese stelt, met oprechte eerbied voor de kerkelijke gemeenschappen die niet in volledige gemeenschap staan met de katholiek kerk, het geloof van de katholieke kerk volledig en betrouwbaar aan de orde. Ze geeft een juiste en eerlijke voorstelling van andere kerken en kerkelijk gemeenschappen en maakt duidelijk dat zij ook hielsmiddelen zijn waarmee de Geest van Christus haar werk doet. De catechese wekt en voedt een verlangen naar eenheid en probeert kinderen, jongeren en volwassenen voor te bereiden op goede contacten met niet-katholieken door hun katholieke identiteit te versterken. Onderdeel van die identiteit is respect te hebben voor het geloof van anderen.

5. Het hart van de evangelische boodschap: Jezus Christus

In het hart van de catechese hebben we wezenlijk te maken hebben met een persoon: met Jezus Christus van Nazareth, de Eniggeborene van de Vader, vol genade en waarheid.

Jezus Christus draagt het niet alleen over, maar Hij is zelf het Woord van God. Vandaar dat de catechese Christus in het centrum plaatst, het zogenaamde christocentrisme. Dit christocentrisme van de catechese betekent:

Het is de opdracht van de catechese om Jezus Christus bekend te maken en te bevorderen dat hij wordt nagevolgd;
Het is de opdracht van de catechese om de christen te helpen zijn/haar plaats te zien in de geschiedenis en er een actieve rol in te spelen, door te tonen hoe Christus de uiteindelijke zin is van deze geschiedenis;
Het is de opdracht van de catechese een centrale plaats voor de vier evangelies in te ruimen, want Jezus Christus en de waarheid die Hij meedeelt is het middelpunt van de evangelies.

6. De drie-eenheid en de evangelische boodschap.

Steeds verwijst Jezus naar de Vader en naar de heilige Geest door wie Hij zich gezalfd weet. Christus is de ‘weg’ die binnenleidt in het geheim van drievuldige God. Het christocentrisme van de catechese moet dus als het ware "vanuit zichzelf" uitmonden in de belijdenis van het geloof in de Triniteit: Vader, Zoon en heilige Geest. We noemen dit het trinitair christocentrisme. Het geheim van de Drie-eenheid is het centrale geheim van het christelijk geloof en het christelijk leven.

Het trinitair christocentrisme van de evangelische boodschap heeft voor de catechese onder andere de volgende betekenis:

"Door Christus, naar de Vader, in de Geest", deze uitspraak bepaalt de inwendige structuur van de catechese;
Mensen laten zien wie ze zijn door wat ze doen, en hoe beter we hen kennen, hoe beter we ook dat handelen begrijpen. Zo kunnen we alleen door in de catechese verhalen te vertellen over wat God doet in het leven van mensen zijn diepste wezen leren kennen.
De drie-ene God is zelf een ‘gemeenschap is van personen’. De catechese moet daarom laten zien dat de mensheid, geschapen naar het beeld van die drie-ene God, geroepen is een broederlijke en zusterlijke gemeenschap te vormen.

7. Het historisch karakter van het heilsgeheim

De ‘heilseconomie’ heeft een historisch karakter want ze komt in de tijd tot voltooiing: in de vervlogen tijd nam zij een aanvang, maakte vorderingen en bereikte in Christus haar hoogtepunt; in de tegenwoordige tijd ontplooit zij haar kracht; in de toekomst verwacht zij haar voleinding.

De kerk heeft een levend besef van de christelijke boodschap. Levend d.w.z. dynamisch, in de groei, in ontwikkeling, van gisteren via vandaag naar morgen. De kerk roept daarom steeds de heilsgebeurtenissen uit het verleden in herinnering en verhaalt deze. In het licht van die verhalen ziet zij de huidige gebeurtenissen in de geschiedenis van mensen en ze ziet gelovig uit naar de komst van de Heer. Dit noemen wij het historisch karakter van het heilsgeheim.

Vanwege het historisch karakter van de christelijke boodschap dient de catechese voor de volgende punten te zorgen:

De catechese dient door een bijbelse catechese de heilsgeschiedenis aan te bieden: de grote fasen uit het Oude Testament, het leven van Jezus en de geschiedenis van de kerk.
Wanneer de catechese de geloofsbelijdenis en de inhoud van de christelijke moraal behandelt moet de boodschap van het evangelie het ‘heden’, de actualiteit van de heilsgeschiedenis belichten. Vandaar dat de catechese het actuele leven van mensen, de tekenen des tijds en de realiteiten van deze wereld, als uiting van Gods plan, in het licht van de Openbaring interpreteert.
De catechese dient de sacramenten te plaatsen in de heilsgeschiedenis door een mystagogische catechese. Mystagogische catechese laat zien hoe de liturgische viering van de sacramenten de grote gebeurtenissen uit de heilsgeschiedenis telkens opnieuw in het ‘heden’ leest en beleeft, d.w.z. actualiseert. De verwijzing naar het ‘heden’, de actualiteit van de heilsgeschiedenis is wezenlijk in deze catechese.
De catechese moet gelovigen helpen om vanuit het zichtbare tot het onzichtbare, om vanuit het teken tot het geheim te komen: vanuit de mens Jezus tot Jezus Christus zoon van God, vanuit de geschiedenis van de kerk naar de kerk als heilsgeheim, vanuit de tekenen der tijden naar de sporen van Gods aanwezigheid en plan.

8. De inculturatie van de evangelische boodschap

Bij de ‘inculturatie’ van het geloof gaat het niet om een oppervlakkige aanpassing waarbij men de christelijke boodschap aantrekkelijker wil maken door een aardige verpakking. Het gaat er om dat mensen en volken diep doordrongen worden van het evangelie zodat ze vanuit het centrum van hun leven en tot in de wortels van hun cultuur geraakt worden. Culturele rijkdommen die met het geloof verenigbaar zijn worden in het geloof opgenomen. Denkwijzen en levensstijlen die strijdig zijn met het rijk van God moeten ‘genezen’ en ‘omgevormd’ worden.

Bij de inculturatie van het geloof staat de catechese voor verschillende concrete taken. Zoals:

Ze moet de kerkelijke gemeenschap zien als de voornaamste factor bij de inculturatie. De catecheet moet als uitdrukkingsvorm van die taak diep gelovig zijn en een grote sociale betrokkenheid betonen en goed geworteld zijn of haar in zijn cultureel milieu.
Er moeten catechismussen en catechetische leermiddelen ontwikkeld worden die aangepast zijn aan de eisen van de plaatselijke culturen en die het evangelie brengen uitgaande van wat er aan gedachten, vragen en kwesties leeft in die culturen.
Het catechumenaat en de catechetische instellingen moeten aan de plaatselijke culturen worden aangepast.
De mensen die het evangelie moeten verkondigen in vaak niet-christelijke en na-christelijke milieus moeten ten behoeve van de dialoog tussen geloof en cultuur kunnen terugvallen op een eigentijdse verwoording van de kernpunten van het christelijk geloof.
De cultuur van veel landen wordt mede bepaald door de rol en positie die vrouwen daar in hebben. De catechese moet oog hebben voor verschil en gelijkwaardigheid tussen mannen en vrouwen en in haar taalgebruik niet meewerken aan uitsluiting en marginalisering van vrouwen.
In onze samenleving wonen mensen van verschillende etnische en culturele herkomst. Sommige wonen hier van oudsher, anderen zijn hier gekomen door recente demografische en politieke ontwikkelingen (bijvoorbeeld arbeidsmigratie en vluchtelingenstromen). In de Nederlandse situatie gaat het zowel om grote groepen allochtone (katholieke) christenen als ook om allochtone anders-gelovigen die hier wonen. De catechese moet ingaan op de eisen die zulke levensomstandigheden met zich meebrengen en ook oog hebben voor verschil en gelijkwaardigheid.

9. De ongeschondenheid van de evangelische boodschap

De catechese heeft de opdracht tot inculturatie van het geloof en tegelijk moet zij de evangelische boodschap ongeschonden en zuiver overbrengen. Een belangrijk criterium voor de catechese is dan ook dat de boodschap onverkort wordt bewaard en ze niet gedeeltelijk of vervormd wordt gebracht.

Dit criterium heeft twee nauw verbonden aspecten:

De evangelische boodschap moet ongeschonden gebracht worden en daarbij past zij zich aan bij wat een doelgroep kan bevatten. Maar bij die eerste uiteenzetting blijft het niet, de catechese moet de boodschap geleidelijk op een steeds uitgebreidere en meer expliciete manier behandelen.
De evangelische boodschap dient gebracht te worden zonder iets af te doen aan de eisen die ze stelt en zonder zware lasten op te leggen die ze niet bedoelt, want "mijn juk is zacht en mijn last is licht." (Mt 11, 30)
Het criterium van de waarachtigheid is nauw verbonden met dat van de inculturatie want het doel van inculturatie is het wezenlijke van de boodschap te vertalen naar een bepaalde culturele taal.

Deze ingewikkelde relatie tussen inculturatie en ongeschondenheid van de christelijke boodschap veronderstelt een evangelisch geinspireerde houding, die niet alles bij het oude wil laten en die waarachtige menselijke en religieuze waarden kan aanvaarden zonder te vervallen in gemakkelijke aanpassingen.

10. Een organische en hiërarchisch geordende boodschap

In het hart van de boodschap die de catechese overdraagt staat Jezus Christus en de inwendige structuur ontleent zij aan het geheim van de heilige Drie-eenheid. Met dit geheim als uitgangspunt vraagt de gehele boodschap er om in harmonie gepresenteerd te worden. Daarvoor is een rangorde van waarheden nodig.

Alle aspecten en dimensies van de christelijke boodschap vertonen deze organische en hiërarchische opbouw: de heilsgeschiedenis, de apostolische geloofsbelijdenis, de sacramenten, het tweevoudig gebod van de liefde voor God en voor de naaste, het Onze Vader.

Methodologisch principe bij het voorstellen van de boodschappen
De normen en criteria in deze notitie hebben betrekking op het uiteenzetten van de inhoud van de catechese. Ze geven natuurlijk niet aan hoe die inhoud geordend moet worden. Die ordening hangt namelijk af van de omstandigheden en het geloofsniveau van de catechisanten. Men moet nadenken over de methode die didactisch het meest aansluit bij de levensomstandigheden van de kerkelijke gemeenschap of van hen voor wie de catechese bestemd is. Men moet dus zorgvuldig naar wegen en middelen zoeken die het best geschikt zijn voor de verschillende situaties.

       

Heer, wees mijn Gids

INFO: DE WEG - DE WAARHEID - HET LEVEN - FILM

Remember all victims of violence worldwide   

GEBED  LEEFREGEL  BELIJDENIS  

DE WEG | DE WAARHEID | HET LEVEN | FILM | AUDIO

CREATOR

HOLYHOME.NL USE NO COOKIES - REPORT DEAD LINKS