Enkele algemene opmerkingen

Voordat we de brief aan de Filippenzen gaan bekijken, willen we eerst kijken naar de stad Filippi en naar de mensen die daar woonden. Wat was het voor een stad? Wat voor mensen woonden er? Hoe was Paulus met deze mensen in contact gekomen? Filippi was een Romeinse provinciehoofdstad in Macedonië. Belangrijke bronnen van inkomsten waren de goud- en zilvermijnen, die in de buurt lagen. Er woonden veel Romeinen in de stad. Met name soldaten en oudgedienden uit het leger. Volgens Hand. 16:12 was Filippi zelfs een Romeinse kolonie met bijzondere voorrechten. De burgers van Filippi waren Romeins burger.

Daarnaast had de stad ook het zogenaamde 'Ius Italicam', dit betekende dat de burgers van die stad gelijke rechten hadden als de bewoners van Italië. Er woonden waarschijnlijk niet veel Joden, want volgens Hand. 16:13 was er geen synagoge. De joden die er woonden, voornamelijk vrouwen, kwamen samen bij de rivier.

In Hand. 16 lezen we hoe Paulus met de stad Filippi in aanraking is gekomen (omstreeks het jaar 50). Als Paulus bezig is met zijn tweede zendingsreis krijgt hij in Troas het visioen van de Macedonische man. God roept hem met zijn medewerkers (Silas, Timotheüs en Lucas) naar Europa. Paulus is de eerste keer niet lang in Filippi geweest. Toch is er in de korte tijd dat hij daar was heel veel gebeurd. We lezen hierover in Hand. 16.

Als Paulus en Silas enkele dagen in Filippi zijn, gaan ze op de sabbat naar de samenkomst van de joodse vrouwen bij de rivier buiten de stad. In vers 14 maken we kennis met één van die vrouwen: Lydia. De Heere opent haar hart en zij wordt geraakt door wat Paulus en Silas verkondigen. Zij komt tot geloof en laat zich dopen. Lydia is de eerste christen in Filippi en ook de eerste christen in Europa. Direct na haar bekering zien we dat het geloof van Lydia ook heel praktisch tot uitdrukking komt. Zij neemt Paulus en zijn medewerkers in huis. Deze hartelijkheid en de zorg voor elkaar blijft kenmerkend voor de relatie tussen Paulus en de gemeente in Filippi.

Maar waar het evangelie gaat werken, wordt ook de satan actief. Als Paulus op een dag bij een waarzegster een boze geest uitdrijft, komen haar bazen in opstand (vs. 16 e.v.). Ze beschuldigen hen van oproer en zetten hun boodschap in een kwaad daglicht. Paulus en Silas worden gegeseld en komen in de gevangenis terecht. Het lijkt alsof het Evangelie in Europa in de kiem gesmoord wordt. Maar dan lezen we van het geweldige getuigenis van Paulus en Silas; midden in de nacht, in de gevangenis, zingen ze lofliederen voor God! Dit getuigenis heeft grote gevolgen. Er komt een aardbeving en de deuren van de gevangenis gaan open. Maar wonderlijk genoeg gaat geen van de gevangenen op de loop. Ze zijn allen diep onder de indruk. Het meest onder de indruk is echter de gevangenbewaarder. Hij komt tot geloof en laat zich met zijn hele huis dopen. Ook de stadsbestuurders merken dat er wonderlijke dingen gebeuren in hun stad sinds Paulus en Silas er zijn. Zij krijgen het er benauwd van en vragen hen dringend om de stad te verlaten (vs.38-39).

Paulus en Silas verlaten de stad, maar het Evangelie blijft en werkt door. Er ontstaat een gemeente.

De band tussen Paulus en de gemeente in Filippi is altijd bijzonder hartelijk geweest. Waarschijnlijk is er veelvuldig contact geweest. Op de derde zendingsreis heeft Paulus opnieuw de gemeente bezocht. Verschillende keren heeft de gemeente hem geholpen, hoewel de mensen het zelf niet breed hadden. Uit Fil.4:16 blijkt dat men Paulus in Thessalonika zelfs meerdere malen had gesteund door giften. En in Efeze, waar de Filippenzenbrief geschreven is, heeft hij Epafroditus ontvangen als afgezant van Filippi om hem opnieuw door hun gaven te helpen. Als we de brief aan de Filippenzen gaan lezen zullen we deze hartelijkheid ook steeds weer tegenkomen. Blijdschap is het kernwoord van deze brief.

Het ware leven

'Leven en laten leven' schijnt tegenwoordig de hoogste wijsheid te zijn, die men kan bedenken. 'Leven' dat betekent voor velen: genieten, eruit halen wat erin zit doen en laten wat je graag wilt, je van niets en niemand iets aantrekken als het gaat over regels en normen. En 'laten leven' is: opkomen voor mensen, die te lijden hebben van rassendiscriminatie, onderontwikkeling of dictatuur. 'Laten leven' betekent: doen aan ontwikkelingswerk, meedoen aan allerlei acties. En waarom niet!?        

Maar daarmee zijn we nog niet klaar. We hebben daarmee het leven nog niet getypeerd. Een bepaald soort leven, dat wel.

Maar als Gods Woord over 'leven' en 'laten leven' spreekt, gaat het over méér, gaat het dieper. Dan gaat het over wedergeboorte, geloofsverbondenheid met de levende Heiland.

In het nu volgende gedeelte komt vooral de heiliging van het leven aan de orde. Dan gaat het om: wandelen - strijden - lijden - bidden - danken - bewaren en bedenken. Laten wij eens horen wat Paulus daarover zegt.

Lezen: Filippenzen 3:17 tot 4:9

Overzicht van het bijbelgedeelte

Paulus, de gevangene, lééft en hij schrijft de gemeente van Filippi, die hem zo lief is (let op 4:1), hoe dat leven is. Het is: wandelen. Niet wandelen zonder een doel, maar de weg bewandelen zoals het Evangelie ons die wijst (1:27). Paulus stelt zichzelf èn zijn medewerkers, zoals Epafroditus en Timotheüs, ten voorbeeld. Wandelen als hemelburgers. Velen wandelen als burgers van de aarde (Fil. 4:18-19). Met pijn in het hart moet Paulus zeggen dat die mensen vijanden van het kruis van Jezus Christus zijn. Steeds verder raken zij van Gods Woord vandaan. Dat kan op alle mogelijke manieren. Dat kan door zich te houden aan de besnijdenis. Dat kan ook door allerlei hartstochten de vrije teugel te laten, door zich te richten op uiterlijk, of op welvaart en door zich er nog op voor te laten staan ook! In plaats van zich te schamen, zeggen ze: dit is nu het ware leven!

Daar tegenover zet Paulus het wandelen als hemelburgers: het volgen van Jezus. Het is het voorttrekken van pelgrims, van kolonisten, op weg naar hun vaderland. Wat een kolonie was, dat wisten de Filippenzen heel goed. Hun stad was immers een kolonie van Rome. Hun eigenlijke vaderland was Rome. Het vaderland van de christen is in de hemel vanwaar Christus komt. Dat geeft aan zijn handel en wandel een bijzondere kleur.

Dat geeft aan zijn wandel ook een doel: eens te mogen leven met een verheerlijkt lichaam bij Christus! Met die toekomst te leven is het ware leven.

'Zo dan', zegt Paulus, 'als wij hemelburgers zijn, dan moet dat ook in ons dagelijkse leven tot uitdrukking komen.' In de eerste verzen van hoofdstuk vier geeft Paulus een hele rij aanwijzingen voor een christelijke levenswandel. Standvastigheid in de Heere (vs. l), eensgezindheid (vs.2), wederzijdse hulp aan medechristenen (vs.3),Blijdschap in de Heere (vs.4), bescheidenheid (vs.5) en niet zodanig bezorgd zijn dat we God niet zouden vertrouwen in Zijn zorg (vs.6). Dus niet zomaar 'leven en laten leven', maar: 'met Christus en met elkaar leven'. En dat dat best moeilijk kan zijn blijkt wel uit de concrete gevallen waarop Paulus de Filippenzen aanspreekt. Hij vermaant twee vrouwen Euódia en Syntyche om eensgezind te zijn in de Heere en hij vraagt aan een metgezel om deze vrouwen daarbij behulpzaam te zijn.

Tot slot geeft Paulus in vers 8 een hele opsomming van hoe een hemelburger heeft te leven. Dat is geen kleinigheid! Maar hij staat er niet alleen voor: 'de God des vredes zal met u zijn' en 'de vrede Gods, die alle verstand te boven gaat, zal uw harten en uw zinnen bewaren in Christus Jezus'. In het Grieks staat voor het woord 'bewaren' een woord dat betekent: iets met een wacht of soldaten tegen de vijand beschermen. Als we leven als hemelburger dan zal God zelf als een wacht rondom ons staan.

Aantekeningen

vers 17  'mede', eigenlijk staat er 'allen'.

vers 20  'Onze wandel is in de hemel'. Eigenlijk staat er: 'ons burgerschap is in de hemel'. Daarnaar richten wij onze levenswandel.

vers 21   'vernederd' staat hier in de betekenis van 'sterfelijk'. Luther vertaalt met 'nietig'.

vers 1    Let er eens op hoe Paulus de Filippenzen aanspreekt: geliefden (tot twee keer toe), zeer gewenste breeders, mijn blijdschap en mijn kroon. Bij kroon kunnen we denken aan een zegekrans. De Filippenzen waren een kroon op het zendingswerk van Paulus.

vers 2    Euodia en Syntyche. Dit zijn twee vrouwen, die Paulus in zijn werk gesteund hebben. Van hen is alleen bekend, dat zij een grote rol gespeeld hebben in de gemeente ten tijde van de vervolging en dat ze onenigheid hadden. Misschien hebben zij behoord tot de vrouwen, die buiten de poort van Filippi gewoon waren samen te komen om te bidden (vgl. Hand. 16).

vers 3    'metgezel': wie dat geweest is, weten we niet. Misschien een opziener in Filippi. Eigenlijk staat er: jukgenoot. Samen, Paulus en hij, hebben zij het juk van het Evangelie getrokken.

Clemens': dit was waarschijnlijk een christen, die een grote rol gespeeld heeft bij het ontstaan van de gemeente.

'boek des levens': dit is een beeld, dat voor de Filippenzen associaties oproept met het stadsregister waarin degenen staan die het burgerrecht hebben. Zo staan christenen vermeld in het register waarin de burgers van de stad Gods geschreven staan (Vgl. Ex.32:32; Ps.69:29; Jes.4:3; Dan.12:1; Openbaring 3:5;13:8  enz.).

vers 7     'zinnen': de gedachten of gedachtewereld.
 
Toespitsing

'Leven en laten leven'. Hoe we dat moeten doen? De reclamewereld en de media schijnen ons precies te kunnen vertellen hoe we dat moeten doen. Hoe we eruit moeten zien, aan welke sport we moeten doen, waar we heen moeten gaan op vakantie enz.

Geniet van het leven, voel je vrij, doe niet zo moeilijk! Het lijkt allemaal zo mooi en zo makkelijk. Maar hoeveel mensen zijn er al niet aan onderdoor gegaan omdat ze niet 'mee' konden komen met de eisen van de tijd. Het burgerschap van de aarde lijkt vaak zo gemakkelijk, maar vergis je niet. Paulus plaatst hiertegenover een ander burgerschap, het burgerschap in de hemel.

Wij leven in de wereld, maar we zijn niet van de wereld. We zijn onderweg naar ons vaderhuis, de hemel. Op die reis geldt niet zomaar 'leven en laten leven', maar 'leven met Christus en met elkaar'.

De aanwijzingen voor onderweg die Paulus aan de Filippenzen gaf, gelden nog net zo voor ons. Standvastig zijn in de Heere. Weet waarvoor, of beter gezegd, voor Wie je staat. Daarnaast eensgezind zijn en elkaar helpen. Niet alleen binnen de kerk (hoewel de eensgezindheid en de wederzijdse hulp daar soms ver te zoeken is), maar ook op school of op je werk. Niet altijd op je strepen blijven staan, maar zoeken naar de punten waarin je de ander kan vinden. Verder: blijdschap. Niet zomaar blij zijn, maar je verblijden in de Heere, in wat Hij voor ons gedaan heeft.

Steeds staat er bij alle aanwijzingen 'in de Heere'. Het gaat er bij een hemelburger in de eerste plaats om hoe zijn verhouding met de Heere is. Maar dat blijft niet zonder uitwerking naar de mensen om ons heen. Bij de volgende aanwijzing zet Paulus het er nadrukkelijk bij: uw bescheidenheid zij alle mensen bekend. We kunnen hier ook vertalen met vriendelijkheid, redelijkheid, goede gezindheid jegens de ander. Een christen zoekt het goede voor zijn medemens. Hij heeft hem lief als zichzelf.

Vervolgens komen we bij misschien wel de moeilijkste aanwijzing die Paulus geeft: in geen ding bezorgd zijn. We hebben allemaal onze zorgen. Grote en kleine zorgen, terechte en onterechte zorgen. Mogen we dan helemaal geen zorgen hebben?

Dat zegt Paulus niet, maar hij zegt dat we onze zorgen in het juiste licht moeten plaatsen en op de juiste plaats moeten brengen namelijk in het gebed voor God. En dan niet in het algemeen, maar heel concreet) Heel concreet mogen we de dingen die ons bezig houden in ons gebed aan God noemen. We staan. er niet alleen voor in het leven maar God gaat ons voor en staat als een wacht rondom ons. Geweldig! 

Als we dat tot ons door  laten dringen, dan begrijpen we ook hoe Paulus kan zeggen dat we onze zorgen met dankzegging aan God voor moeten leggen. En dan komt ook het verblijden uit vers 4 in een ander licht te staan. Als we beseffen hoe God voor ons zorgt dan kunnen we ons inderdaad onder alle omstandigheden verblijden. Als we ons zo aan de Heere toevertrouwen dan zal Zijn vrede en rust ons hart en onze gedachten vervullen. En dan zal het ons niet moeilijk vallen om te denken (vs.8) en doen/handelen (vs.9) zoals het een hemelburger betaamt.

Heer, wees mijn Gids 

                                

INFO: DE WEG - DE WAARHEID - HET LEVEN - FILM - AUDIO