Dagon ligt gevallen voor de Ark

I Samuël 5: 2, 4, 5 - Dagon legt gevallen voor de Arke

1 De Filistijnen hadden de ark Gods buitgemaakt en haar van Eben-Haëzer naar Asdod gebracht. 2 Toen namen de Filistijnen de ark Gods, brachten haar in de tempel van Dagon en zetten haar neer naast Dagon. 3 Toen de Asdodieten de volgende morgen vroeg opstonden, zie, Dagon was op zijn gezicht ter aarde gevallen vóór de ark des HEREN; en zij namen Dagon en zetten hem weer op zijn plaats. 4 Maar toen zij de volgende morgen vroeg opstonden, zie, Dagon was op zijn gezicht ter aarde gevallen vóór de ark des HEREN, maar het hoofd van Dagon en zijn beide handen lagen afgehouwen op de drempel, slechts de romp was nog over. 5 Daarom treden de priesters van Dagon en allen die de tempel van Dagon binnengaan, niet op de drempel van Dagon te Asdod, tot op de huidige dag.
 
6 Zwaar drukte de hand des HEREN op de Asdodieten en Hij verbijsterde hen: Hij sloeg hen met builen, zowel Asdod als het omliggende gebied. 7 Toen de mannen van Asdod zagen, dat de zaken zo stonden, zeiden zij: De ark van de God van Israël mag bij ons niet blijven, want zijn hand is hard tegen ons en tegen onze god Dagon. 8 Daarom riepen zij alle stadsvorsten der Filistijnen bijeen en zeiden: Wat zullen wij doen met de ark van de God van Israël? En zij zeiden: De ark van de God van Israël moet naar Gat worden overgebracht.
 
Zij brachten dus de ark van de God van Israël daarheen over. 9 Maar nadat zij haar overgebracht hadden, trof de hand des HEREN de stad met een zeer grote verwarring: Hij sloeg de bewoners van de stad, klein en groot, zodat builen bij hen uitbraken. 10 Toen zonden zij de ark Gods naar Ekron. Maar zodra de ark Gods in Ekron kwam, jammerden de Ekronieten: Zij brengen de ark van de God van Israël tot ons om ons en ons volk te doden. 11 Zij riepen daarom alle stadsvorsten der Filistijnen bijeen en zeiden: Zendt de ark van de God van Israël weg; laat zij terugkeren naar haar eigen plaats, opdat zij ons en ons volk niet dode. Want in de gehele stad heerste een dodelijke verwarring; de hand Gods drukte daar zeer zwaar: 12 de mannen die niet gestorven waren, werden met builen geslagen, zodat het gejammer der stad ten hemel klom.

Een humorvolle gebeurtenis

Toen namen de Filistijnen de ark Gods, brachten haar in de tempel van Dagon en zetten haar neer naast Dagon. Toen de Asdodieten de volgende morgen vroeg opstonden, zie, Dagon was op zijn gezicht ter aarde gevallen vóór de ark des HEREN; en zij namen Dagon en zetten hem weer op zijn plaats. Maar toen zij de volgende morgen vroeg opstonden, zie, Dagon was op zijn gezicht ter aarde gevallen vóór de ark des HEREN, maar het hoofd van Dagon en zijn beide handen lagen afgehouwen op de drempel, slechts de romp was nog over.

De ark was buitgemaakt! Israël had oorlog gevoerd met de Filistijnen en verloren. Als een soort geheim wapen hadden de Israëlieten toen de ark laten halen. Met de ark in hun midden zouden ze die Filistijnen zeker verslaan. Niets bleek minder waar: de Filistijnen wonnen. Vol trots sleepten die de ark mee naar de Filistijnse gebieden, om de ark daar in de tempel van hun god Dagon te parkeren. Daar staat de God van Israël (of althans de ark van Zijn verbond), aan de voet van een heidense god. Overwonnen…
 
Maar dan komen de inwoners van Asdod de volgende ochtend weer in de tempel van Dagon. Tot hun stomme verbazing ligt daar hun god op z’n gezicht voor de God van Israël. Dat is toch de omgekeerde wereld? De overwinnaar is van z’n voetstuk gevallen en ligt op z’n snufferd voor de ‘Verliezer’. Is Dagon nu zelf de overwonnene, aanbidt hij nu de God van Israël?! Snel tillen de ze hun god weer overeind. Zo, nu klopt het plaatje weer…

Erg lang konden de Asdodieten alleen niet genieten van dat mooie plaatje. De volgende ochtend lag Dagon alweer voor de ark op de grond. En niet eens compleet! Zijn hoofd en handen lagen op de drempel van z’n eigen tempel. Dat was nog meer omgekeerde wereld dan gisteren! De overwinnaar is door de ‘verslagen’ God van Israël in zijn eigen huis overwonnen. Onze God heeft gevoel voor humor, dat moet gezegd worden!

Maar, deze geschiedenis is meer dan een goeie grap van God. Het is ook een les: God, en God alleen, is Koning. Als zelfs die ‘sterke’ afgoden al voor Hem moeten buigen, hoeveel temeer moeten wij Hem dan niet dienen en aan Hem gehoorzaam zijn (vgl. ook 1 Samuel 15: 22)? Terwijl ik dit schrijf, moet ik aan de woorden van Psalm 99: 1 (N.B.) denken. Dagon heeft ze letterlijk aan den lijve mogen ondervinden. Ze lijken mij een passende afsluiting:

God is Koning, Hij sticht zijn heerschappij.
Volken, hoort zijn stem. Buigt u, beeft voor Hem,
die met macht gekroond op de cherubs troont.
Aarde, word bewogen,  beef voor zijn vermogen.

De Ark van het Verbond

Zo’n 3.000 jaar geleden streden de Israëlieten met de Filistijnen. Toen zij de slag verloren hadden lieten zij de Ark van het Verbond op het slagveld komen om hen de overwinning te geven. Maar God laat zich niet onderwerpen aan eigen wensen van mensen. Het leger van Israël wordt volledig verslagen en het ondenkbare gebeurd; de Ark van het Verbond wordt buitgemaakt door de Filistijnen. Tegelijkertijd sterft de Hogepriester (Eli) en zijn rechtmatige opvolgers (zonen Chofni en Pinechas). De schoondochter van Eli sterft kort na haar plotselinge bevalling, maar weet haar zoon nog de naam Ikabod mee te geven. Dat betekent; ‘weg is de eer’. Israël is (geestelijk) “woest en ledig”.

De Filistijnen nemen de Ark als een trofee mee naar de stad Asdod en plaatsen deze in hun afgodentempel naast het beeld van Dagon. God maakte nu als het ware deel uit van de godenwereld van de Filistijnen, met Dagon als hoofdgod. Maar dan gebeurd er iets; ’s nachts in het donker valt de afgod Dagon. Bij daglicht was het natuurlijk veel spectaculairder geweest, maar bij God gaat het niet om spektakel. Bij God gaat het om de overwinning!
De volgende dag zetten de priesters de afgod weer op z’n plaats. Maar als ze dan komen zien ze iets verschrikkelijks; Dagon is gevallen en zijn handen en hoofd zijn eraf. In het oude Oosten is dit een teken van vernedering. Dagon is van al zijn zogenaamde macht ontdaan.
 
De Psalmen spreken duidelijk over afgoden

“Goden van andere volken zijn van zilver en goud, gemaakt door mensenhanden. Ze hebben een mond, maar kunnen niet spreken, ze hebben ogen, maar kunnen niet zien, ze hebben oren, maar kunnen niet horen; er komt geen adem uit hun mond. Zoals zij, zo worden ook hun makers, en ieder die op hen vertrouwt.” (Psalm 135: 15 – 18)
Psalm 115 zegt hetzelfde in iets andere woorden.
Ook de profeten hebben duidelijk gemaakt hoe machteloos afgoden zijn. Ze zijn niets en ze kunnen niets. Er is maar één echte God. En dat is onze Here.
Niet één afgod bestaat echt. (1 Korintiërs 8: 4)
 
Zijn wij wel helemaal vrij van deze vorm van afgoderij? 

Vertrouwen wij soms ook niet op eigen inzicht, handigheid en ervaring? Het is goed om daar eens over na te denken.
Wanneer leggen wij iets in onze gebeden aan de Here voor? Alleen als we er zelf niet meer uit komen? Kijk, dan zit je al dicht bij die afgoderij. Dan vertrouw je op je zelf. Totdat je iets tegen komt wat je niet in eigen hand lijkt te hebben.
 
Afgoderij is iets hebben naast God of in plaats van Hem waarop de mens zijn vertrouwen stelt
 
Dus onze God wil de absolute nummer één in ons leven zijn. Vergelijk dat maar met een huwelijk. Man en vrouw zijn de onbetwiste nummer één voor elkaar. Als hobby’s, vrienden, sport of wat dan ook belangrijker worden dan je eigen man of vrouw, is je huwelijk in groot gevaar. Zo is het ook met onze relatie met de Here. Als iets of iemand belangrijker voor ons wordt dan de Here, zijn we met afgoderij bezig.
 
Verder is afgoderij ook op een andere manier duidelijk herkenbaar.
Afgoden zijn veeleisend. Denk bijvoorbeeld maar aan hebzucht. Als die afgod je te pakken heeft, heb je nooit genoeg. Steeds weer wil je meer, groter, beter en sneller. Een afgod is net een bodemloze put. Vergelijk dat maar met een verslaving. Je bent pas rustig als je weer toegeeft en verder gaat. Afgodendienst is niets anders dan slavernij.
 
Afgoderij is uiteindelijk altijd teleurstellend. Geld, luxe en eigen kracht geven maar tijdelijk plezier. Voor je het weet is het voorbij. En je staat weer met lege handen. Afgodendienaars bedriegen zichzelf. Ze houden zichzelf voor dat het helemaal geweldig is om door te gaan en meer te willen. Maar wat overblijft, is een grote leegte. Daarom nogmaals:

God is Koning, Hij sticht zijn heerschappij.
Volken, hoort zijn stem. Buigt u, beeft voor Hem,
die met macht gekroond op de cherubs troont.
Aarde, word bewogen,  beef voor zijn vermogen.