Het schrift op de wand 

Daniël V 1-9 - Het gastmaal van den Koning Belsazar

1 Koning Belsassar richtte een grote maaltijd aan voor zijn machthebbers, duizend in getal; en in tegenwoordigheid van die duizend was hij aan het wijndrinken. 2 Belsassar beval bij het genot van de wijn, dat men het gouden en zilveren gerei zou brengen, dat zijn vader Nebukadnessar uit de tempel te Jeruzalem had weggevoerd, opdat de koning en zijn machthebbers, zijn gemalinnen en zijn bijvrouwen daaruit zouden drinken. 3 Daarop bracht men het gouden gerei dat uit de tempel, het huis Gods te Jeruzalem, was weggevoerd, en de koning en zijn machthebbers, zijn gemalinnen en zijn bijvrouwen, dronken daaruit; 4 zij dronken wijn en roemden de goden van goud en zilver, koper, ijzer, hout en steen.
 
5 Terzelfder tijd verschenen vingers van een mensenhand, die tegenover de luchter op de kalk van de wand van het koninklijk paleis schreven, en de koning zag de rug van de hand, die aan het schrijven was. 6 Toen verschoot de koning van kleur, en zijn gedachten verontrustten hem, zijn heupgewrichten werden los en zijn knieën stieten tegen elkaar. 7 En de koning riep met luider stem, dat men de bezweerders, Chaldeeën en waarzeggers zou doen komen. De koning nam het woord en zeide tot de wijzen van Babel: Ieder die dit schrift kan lezen en mij de uitlegging daarvan kan te kennen geven, zal met purper bekleed worden, een gouden keten zal om zijn hals gehangen worden, en hij zal als de derde in het koninkrijk heersen.
 
8 Toen waren al de wijzen des konings, die gekomen waren, niet in staat het schrift te lezen en de uitlegging daarvan de koning bekend te maken. 9 Daarop werd koning Belsassar ten zeerste ontsteld en hij verschoot van kleur; ook zijn machthebbers waren ontzet. 10 Naar aanleiding van de woorden van de koning en zijn machthebbers trad de koningin de feestzaal binnen. De koningin nam het woord en zeide: O, koning, leef in eeuwigheid! Laten uw gedachten u niet verontrusten, en uw kleur verschiete niet: 11 er is een man in uw koninkrijk, in wie de geest der heilige goden woont, en in wie in de dagen van uw vader verlichting, verstand en wijsheid, als de wijsheid der goden, gevonden werd; hem heeft koning Nebukadnessar, uw vader, tot hoofd der geleerden, bezweerders, Chaldeeën en waarzeggers aangesteld, – uw vader, o koning. 12 Omdat dan een uitnemende geest en kennis en verstand, uitlegging van dromen, onthulling van verborgenheden en ontwarring van knopen in hem gevonden wordt, in Daniël, aan wie de koning de naam Beltesassar gegeven heeft, laat dan nu Daniël geroepen worden en hij zal de uitlegging te kennen geven.
 
13 Toen werd Daniël tot de koning gebracht. De koning nam het woord en zeide tot Daniël: Zijt gij die Daniël, die tot de ballingen van Juda behoort, welke de koning, mijn vader, uit Juda heeft weggevoerd? 14 Nu, ik heb van u gehoord, dat de geest der goden in u woont, en dat verlichting, verstand en wijsheid in bijzondere mate in u gevonden worden. 15 En nu zijn tot mij gebracht de wijzen, de bezweerders, opdat zij dit schrift zouden lezen en mij de uitlegging daarvan zouden bekendmaken, maar zij zijn niet in staat de uitlegging van de woorden te kennen te geven; 16 maar ik heb van u gehoord, dat gij uitleggingen kunt geven en knopen ontwarren; nu dan, indien gij het schrift kunt lezen en mij de uitlegging daarvan kunt bekendmaken, dan zult gij met purper bekleed worden en een gouden keten zal om uw hals gehangen worden, en gij zult als de derde in het koninkrijk heersen.
 
17 Daarop antwoordde Daniël de koning: Behoud uw geschenken, en schenk uw gaven aan een ander; nochtans zal ik het schrift voor de koning lezen en hem de uitlegging bekendmaken. 18 O koning, God, de Allerhoogste, heeft uw vader Nebukadnessar koninklijke macht, grootheid, eer en majesteit geschonken, 19 en ten gevolge van de grootheid die Hij hem geschonken had, leefden alle volken, natiën en talen voor hem in vrees en beven; wie hij wilde, doodde hij, en wie hij wilde, liet hij leven; wie hij wilde, verhoogde hij, en wie hij wilde, vernederde hij. 20 Maar toen zijn hart zich verhief en zijn geest zich verhardde, zodat hij overmoedig werd, is hij van zijn koninklijke troon gestoten, en heeft men de eer van hem weggenomen; 21 ja, uit de gemeenschap der mensen werd hij verstoten en zijn hart werd aan dat van de dieren gelijk, en bij de wilde ezels was zijn verblijfplaats; men gaf hem gras te eten als aan de runderen en door de dauw des hemels werd zijn lichaam bevochtigd, totdat hij erkende, dat God, de Allerhoogste, macht heeft over het koningschap der mensen en daarin aanstelt wie Hij wil. 22 Gij echter, zijn zoon Belsassar, hebt uw hart niet verootmoedigd, hoewel gij dit alles wist, 23 maar gij hebt u tegen de Heer des hemels verheven: men heeft het gerei uit zijn tempel voor u gebracht, en gij en uw machthebbers, uw gemalinnen en uw bijvrouwen hebben daaruit wijn gedronken; gij hebt de goden geroemd van zilver en goud, koper, ijzer, hout en steen, die niet zien of horen of kennis hebben, maar de God, in wiens hand uw adem is en die al uw paden beschikt, Hem hebt gij niet verheerlijkt. 24 Toen is door Hem de rug van een hand gezonden en dat schrift geschreven. 25 Dit is het schrift, dat geschreven is: Mene, mene, tekel ufarsin. 26 Dit is de uitlegging van de woorden: Mene: God heeft uw koningschap geteld en er een einde aan gemaakt; 27 Tekel: gij zijt in de weegschaal gewogen en te licht bevonden; 28 Peres: uw koninkrijk is gebroken en aan de Meden en Perzen gegeven.
 
29 Toen bekleedde men Daniël, op bevel van Belsassar, met purper en hing hem een gouden keten om de hals, en men riep over hem uit, dat hij de derde heerser in het koninkrijk zou zijn.
 
30 In dezelfde nacht werd Belsassar, de koning der Chaldeeën, gedood. 

HET HANDSCHRIFT VAN GOD OP DE WAND

Wij hebben in onze taal een aantal uitdrukkingen  die uit dit hoofdstuk komen en die we soms gebruiken. Van iets dat ons opvalt zeggen we soms: het is een teken aan de wand.  En als iets of iemand beoordeeld is zeggen we wel eens: gewogen en te licht bevonden. Dat zijn herinneringen aan de raadselachtige woorden van God, de woorden die Hij met zijn hand schreef op de muur van de feestzaal van Belsassar: Mene, Mene, Tekel, Ufarsin.

Wonderlijk mensen die zich áfvragen wat God doet, en waaróm Hij het zo doet, zelfs in een wereld die Gods bestaan ontkent hoe langer hoe meer, dat deze woorden zijn blijven hangen. Woorden die juist gaan over Gods beleid in deze wereld.

Ik denk dat je met het gebruik van zulke bijbelse uitdrukkingen voozichtig moet zijn. Het is een woord van de hoge God immers. Dat is vooral hier zo. Want dit schrift op de wand is maar geen raadseltje, geen rebus uit een puzzelvariant. De HERE kondigt hiermee af  Zijn oordeel over de koning van Babel en daarmee over de samenleving in het koninkrijk Babel.

Dat was een samenleving die heel wat van de HERE had gehoord en gezien. U kunt dat lezen in de voorafgaande hoofdstukken. God heeft zich daar bekend gemaakt. Aan het hof van Nebukadnezar, de grootvader van Koning Belsassar.

Er waren proclamaties uitgegaan naar alle volken over de macht en de heerlijkheid van deze God. Maar ondanks alle mooie woorden, was er wezenlijk niet veranderd. Want in Babel heeft men zich niets van zijn woorde aangetrokken. Het bleef een koninkrijk van de mens, waarin het recht van de sterktste op een vreselijke manier werd uitgeoefend. En dan gaat de HERE zijn aangezegde oordeel over Babel voltrekken.

De situatie 

Het land is al bezet door de Meden en Perzen. Alleen de hoofdstad Babel is nog niet gevallen. De Koning richt in die politiek onzekere situatie een groot feestmaal aan. Het is een feestmaal tot eer van de goden van Babel. Een feest waarbij flink gedronken en gegeten wordt, dat alles om de goden tevreden te stellen.

Het is een echt heidens feest. Een heidense bende. Letterlijk en figuurlijk. En de Koning heeft een aardige bijdrage voor dat feest. Hij laat het tempelgerei dat uit Jeruzalem hierheen gebracht was, aanrukken. Nu gaan ze daar uit drinken en ze heffen het glas op de afgoden. Dat was een heel bewuste daad. Zo wilde Hij de God Israel belachelijk maken. Dat doet deze man, die zoveel wist van de HERE God, en zich toch niet heeft verootmoedigd. Hij heeft zich juist tegen Hem afgezet, zich verzet in zijn trotsheid. Hij heeft niets geleerd van wat in het verleden is gedaan door deze God. Integendeel. Bewust gaat hij er tegen in. 

En dat is daarom zo erg, zegt Daniël bij zijn uitleg van het schrift op de wand . . .

Omdat u toch had kunnen weten o Koning, dat God, de Allerhoogste macht heeft over het koningschap der mensen. Maar u hebt het aangedurfd in uw leven zich tegen deze God te verheffen. U bent willens en wetens de afgoden blijven dienen. U hebt de waarheid in ongerechtigheid ten onder gehouden, zal Paulus later zeggen. En u hebt God gelasterd door dit te doen. En dat u er zo over denkt is nu heel duidelijk geworden door dat feestnummer van u met die bekers uit de tempel van deze God. U hebt nooit de hand van God willen erkennen in alle dingen, en in uw eigen leven niet, terwijl uw leven toch in zijn hand is, en daarom heeft God u een hand gezonden en dat schrift geschreven. Zo wordt u daarvan ook al iets duidelijk, van dat raadselachtige schrift op de wand. Waar de feestgangers - dat is te begrijpen - zo enorm van geschrokken zijn.

Het is een vonnis van God over Babels koning en koninkrijk. Een gerechtelijke uitspraak: Kennis genomen van, overwegend, van oordeel.

Wat stond er te lezen ? 

Mene, Mene, tekel u farsin. Waarschijnlijk in afkortingen. Vier letters. M. T. P. P. Kort en krachtig. Niemand kan er een zinnig woord van maken.

Maar Danièl leest die letters als afkortingen van bepaalde gewichten.  De M staat voor Mene of mine, de T staat voor Tekèl of sjekèl, de 2 P's voor twee keer Peres. Zoals ook wij onze gewichten en geldstukken niet voluit schrijven, maar steeds afkorten. E. voor euro enzovoort.

Je weet misschien dat oorspronkelijk het geld werd gewogen. Een sikkel zilver, werd later genoemd: een sikkel. Denkt u aan het engelse Pond, een geldstuk dat ook nog de naam een gewicht heeft.
In de namen van die gewichten zitten medeklinkers die ook gebruikt werden voor de woorden tellen, wegen en verdelen.

Daniël geeft de verklaring te kennen

Mene: God heeft uw Koningschap geteld, uitgeteld en er een einde aan gemaakt. Tekel: gij zijt in de weegschaal gewogen en te licht bevonden,
2 x Peres: uw koninkrijk is gebroken ( in twee stukken) en aan Meden en Perzen gegeven. Zo heeft Daniël het vonnis gelezen en verklaard, dat God met eigen hand heeft neergeschreven.

De uitleg die Daniël gaf vond men blijkbaar erg knap: hij krijgt een heel voorname plaats in het Koninkrijk. Voor wat het nog waard was ! Want er was geen bekering, men stoorde zich niet aan deze boodschap van God en het feest ging gewoon door. 

En toen ging de HERE ook gewoon door met zijn werk. In diezelfde nacht nog werd de koning gedood en ging het Koninkrijk ten onder.

Het geheim onthuld van Gods doen en laten

Maar daarmee wordt hier ook gesproken over het beleid van God in de wereld waarin wij vandaag leven. De allerhoogste God geeft ons ook vandaag daarmee een verklaring van zijn beleid.

De HERE God telt, weegt en verbreekt ook vandaag.

De HERE God telt de ongerechtigheid van de mensen.

Er ontgaat Hem niets van wat op deze aarde gebeurd.

God laat het dan toch maar gebeuren

Inderdaad, net als Hij Nebukadnezar en zijn kleinzoon Belsassar hun goddeloze gang liet gaan. Ze hebben de volken getyranniseerd en onderworpen. De HERE liet zelfs toe dat zijn eigen volk geknecht werd, het ging hen niet voorbij als straf op hun zonden. Maar tegelijk liet de HERE het toe. Dat is waar. Hij laat de ongerechtigheid van de mensen toe. Er werden en er worden een heleboel zonden gepleegd onder de verdraagzaamheid van God, staat ergens in de schrift. En de HERE tèlt ze allemaal. Hij weet precies wat er gebeurd, zoals Hij het wist van de koningen van Babel. En niemand moet zo dwaas zijn dat hij zegt: Zou God het zien, zou er wetenschap zijn bij de allerhoogste ? Er is geen God. En als Hij er is dan loopt het zo'n vaart niet.

De HERE telt de ongerechtigheid der mensen

Daarin is de HERE lankmoedig, groot van geduld. Hij straft niet zomaar in het wilde weg. Hij is barmhartig. Hij zegt de volken straffen aan. Hij laat het evangelie bekend maken, opdat er bekering zal komen. Over de hele wereld is en wordt het evangelie verkondigd. Met het bevel van bekering en geloof. En Hij is bereid door alle ongerechtigheden een streep te halen, en ze te bedekken met het bloed van Christus. Er is vergeving.  Hij kan veel laten gebeuren.

En de HERE weegt ook alle daden van alle mensen

Hij weegt de daden van regeringsleiders maar ook van de onderdanen.
Hij weegt ze: dat wil zeggen: Hij onderzoekt wat de mensen bezig houdt.
Vanuit welke gezindheid het gedaan wordt. Ook daarin is de HERE barmhartig en lankmoedig.
Hij maakt verschil in de beoordeling van mensendaden. Hij maakt onderscheid tussen zonden die met opzet, in hardnekkigheid, in verharding bedreven worden, bewust.
Hij weet ook van de macht van de zonde in het leven. Hij weet het ook wanneer er gezondigd wordt uit zwakheid, wanneer er een val in zonde is.
Dat weegt Hij af. Daar ziet Hij op toe. Dat toetst Hij. de daden van de mensen. Voor Hem is er verschil. De ene zonde is de andere niet. Er is gradatie.

Zo heeft de Here Jezus het ons ook eens gezegd

Wie veel ontvangen heeft van hem zal veel worden gevraagd, wie weinig ontvangen heeft van hem wordt minder gevraagd. Ook daarin is de HERE barmhartig en rechtvaardig.
Maar het moet ook gezegd, en wij moeten het ook weten, dat wie veel weet ook door de HERE extra verantwoordelijk gehouden wordt. Wie veel geweten heeft en er toch niet naar gedaan heeft zal met dubbele slagen geslagen worden.
En de HERE weegt dat allemaal heel zorgvuldig af.

Als de HERE het zo doet, kunnen wij er niet aan voorbij gaan. Dan worden ook wij in zijn weegschaal gewogen

De HERE legt óók óns Zijn maat aan. Hij vraagt naar de inhoud van ons leven.
Wat hebben wij voor Hem gedaan ? Uit dankbaarheid. Hoe ziet ons leven er uit.
Hebben wij God er mee verheerlijkt ? Wat doet u met dit evangelie van God ?
Want naar het getuigenis van dit evangelie zal God oordelen in dit en in het toekomende leven.

Daarom heeft Hij toen het Koningschap van Belsassar verbroken. De man wist veel van God, maar hij heeft niet gewild. Dan verbreekt de HERE alles waar hij op vertrouwde. In diezelfde nacht nog stierf de koning. En het koninkrijk Babel ging ten onder.

Wat moet God anders met zo'n leven dat niet aan zijn bestemming beantwoordt ? Wat moet Hij anders dan het aan stukken breken en het in de buitenste duisternis werpen als de maat van de ongerechtigheid vol is ?

Zo ziet de HERE ook vandaag neer uit de hoge hemel

Koninkrijken der aarde wisselen, het is een onveilige wereld, God slaat alles met machteloosheid om de zonden. Hij verbreekt de raad der volken. Waarom moet het zover komen dat de ellende ten hemel schreiend is ? Het is om de onbekeerlijkheid van de mensen. En toch geeft God nog de gelegenheid. Hij is in zijn oordelen die over de wereld gaan nog barmhartig. Hij roept het evangelie nog uit in deze wereld, opdat er bekering komen zal en leven. God de HERE trekt uit deze wereld de zijnen. Hij trekt ze door zijn oordelen heen. Omdat zijn Koninkrijk moet komen.

Wij leren dat uit deze profetie van Daniël

De uitlegging van het schrift op de wand geeft ons daar inzicht in. Het is een woord voor alle tijden. Gesproken door God die alle dingen regeert en leidt. En deze God is onze God. Uw God. Uw Vader. Om Christus wil.
Zijn beleid is groot en wonderbaar. Hij heeft ons er van op de hoogte gesteld. Zo leven wij naar de toekomst toe. Naar de komst van zijn Koninkrijk.
Het kan in de wereld verschrikkelijk worden onder de oordelen van God. Het boek Openbaring zegt ons dat de mensen zullen roepen: heuvelen valt op ons en bergen bedek ons. Zo zal het zijn wanneer God straft en zijn zorgende hand terug trekt.