HOME | STUDIEBIJBEL | BIJBELSTUDIES | BIJBELATLAS | BIJBELSEGESCHIEDENIS | NIEUWS

                                                    
                   

Wolkom by de FRYSKE BIBEL - en folle mear

      

De lokaasje fan materiaal foar bibelstúdzje, leauwe, katecheses, skoalle, sirkels, persoanlik leauwen, studearje thús, gemeente, klup, nijs, religieus ûnderwiis, betsjutting jaan en foaral in protte mooglikheden om jo bibelskennis te ferheegjen. Bliuw net ôfhinklik fan oaren mar lês de bibel sels. Ynvestearje yn geastlike rykdom.

De vindplaats van materiaal voor Bijbelstudie, geloofstudie, catechese, school, kring, persoonlijk geloof, studie thuis, kerk, club, nieuws, godsdienstonderwijs, zingeving en vooral heel veel mogelijkheden om je Bijbelkennis te vergroten. Blijf niet afhankelijk van anderen maar lees zelf de Bijbel. Investeer in geestelijke rijkdom.

Nieuwsbericht van holyhome.nl

Friesland heeft de grootste kerkdichtheid ter wereld.

Lees hier meer over de Friese taal

Algemien Frysk Lieteboekje

Frysk - Kurs Friesisch - Frisian Course
Cours Frison - Cursus Fries

Waar komen de Friezen vandaan

Leestip: Afke's tiental

It Fryske Folksliet- Het Friese Volkslied

Fryslân Sjongt

Christelijke gezangen en liederen

Nederlanske_Geloofsbelidenis

Heidelberger_Kategismus

De vergeten Friezen

de Kerk der Friezen in Rome

"Jezus...? Syn daden hawwe Nederlân wol wekker makke !"

FRYSKE BIBEL

[1943]

Bibel, dat is de hiele Hillige Skrift bifetsjende al de Kanonike boeken fen it Alde en Nije Testamint

• Wij binne Kristenen en meitsje diel út fan de Wrâldmeanskip. Us bestean giet werom oan't bibelske tyden. Minsken foarmje yn Nederlân meiinoar de tsjerken.Neist de doop op belidenis stie en stiet de sneinske ûnderlinge " fermaning " op grûn fan de Bibel yn de tsjerketsjinst sintraal.

• Holyhome.nl in internet-plak foar de jongerein én âlderein, online mienskip yn it leauwen. Wy nimme yn de Wrâld in eigen plak yn mei ús klam lizzen op: selsstannige ûntjouwing fan it leauwen dat liede moat ta in persoanlike belidenis, doop en it dielnimmen oan it Hillich Jûnsmiel, sykjend nei lieding fan de Hillige Geast. It sizzenskip dat wy God, yn Kristus, oer ús libben takenne wolle.

• Fan wêzenlik belang achtsje wy foar de minsken: It bestudearjen fan de bibel en de oare tradysje, útgeande fan it evangeelje fan God fan Israel, dy 't Him mei minsken ferbynt. De tsjinst fan minsken oan elkoar en oan de wrâld dy't hongert nei rjochtfeardichheid. Oantreklike oertinkingen wêryn ús leauwen yn in eigentiidske wize ferwurde, útbylden en belibbe wurdt. De opdracht om nei bûten ta, yn dieden en wurd te tsjûgen fan de hope dy 't yn ús is.Dêrom wolle wy iepen stean foar harren dy't sykje nei beskutting, nei sinjouwing, nei hope, treast en bemoediging, sawol yn de tsjerken as der bûten, troch pastoraat, diakonaat en sinding. Wurkje oan de tarissing fan minsken. Ynvestearje yn opfiede yn it leauwen fan bern yn en bûten de tsjerken. Ynformaasje beskikber stelle oer de Bibel, sawol lâns de fertroude paden as ek fia de nije mooglikheden.

Lied van De tsien wurden

God seit: Ik bin de Heare
En Ik ferloste dij
Út slavehús Egypte
Dus tsjinje inkeld Mij

En bûch net del foar bylden
Ik bin de ien'ge God
Haw earbied foar myn Namme
En hald fan myn gebod

Op sabbat meisto rêste
My loovje mei dyn sang
Dyn heit en mem moast earje
Dan libbest sûn en lang

Do meist in oar net dea dwaan
Brek noait it trouferbûn
Do meist net roovje en stelle
Genôch haw Ik dy jûn

Sis gjin ûnwiere wurden
Gjin falsk getugenis
Do meist gjin ding begeare
Dat fan dyn neiste is

Liturgy fan in Fryske Advintstsjinst

Wolkom……

Hertlik wolkom foar ús gasten; fijn, dat jo der binne! De liturgy foar dizze tsjinst is alhiel yn ús eigen memmetaal, it frysk.

1. Votum
Us helper is de Heare
dy't himel en ierde makke hat.
(Ps 124 : 8)

Groetnis
Mei genede en frede jimme jûn wurde
troch Him dy't is en dy't wie en dy't komt,
en troch de sân geasten dy't foar syn troane steane,
en fan Jezus Kristus, de trouwe Getuge,
dy't as earste fan 'e deaden opstien is en hearsket oer de keningen fan 'e ierde.

Oan Him dy't ús leafhat en ús
fan ús sûnden befrijd hat troch syn bloed
en keningen fan ús makke hat,
ja prysters foar God, syn Heit,
Him komt de eare ta en de macht yn alle ivichheid. (Iepenb. 1 : 4b -7)

Amen

2. Sjonge Ps 78 Myn folk, ik wol geheimen iepenteare

fers 1
Myn folk, ik wol geheimen iepenteare,
doch d'earen iepen foar wat dy jim leare.
Riedslige dingen wol ik fan fertelle,
yn foarfaars wurden, eartiids ús ferhelle,
romrofte dieden, dêr 't Gods wûndermacht
yn trochklinkt foar it fiere neigeslacht.

fers 24
Heech op 'e Sion woe de Hear op ierde
Himsels in hûs en hillichdom tariede.
Hy boud' it himelheech op geve grûnen,
dat Jakobs bern dêr hinnekommen fûnen,
Jeruzalem, it wie Him leaf en nei,
hjir woed Er eare wurde dei oan dei.

fers 25
Oer al syn folk woe God in kening stelle,
en David waard by skiep en laam weihelle.
In sljochte skeper hie Hy útornearre.
dy't oer syn erf en eigendom regearre.
Hy hoede Israel mei fêste hân,
froed en oprjocht en joech har weid' en lân.

3. Bea om ferljochting mei de Hillige Geast

4. Lêze 1 Samuël 2 : 1 - 10 Hanna's lofliet

Doe spriek Hanna dit gebed út:

Ik jubelje om de Heare, mei myn hiele hert.
Myn oansjen is troch de Heare ferhege.
Myn mûle sprekt op tsjin myn fijannen,
want ik bin bliid om jo útrêding.

Nee wier, gjinien is sa hillich as de Heare;
bûten Jo is der gjinien
en gjinien is in rots as ús God.

Wês net altyd sa oeribele grutsk yn jim praten,
lit jim gjin oerdwealske taal út'e mûle komme.
De Heare is ommers in God dy't alles wit.
Hy hifket wat jim dogge.

De bôge fan'e sterke mannen is stikkenbrutsen,
mar dy't stroffelen, hawwe wer krêft opdien.

Dy't sêd wienen, hawwe har besteld foar brea,
mar dy't honger hienen, dy kinne stil libje.

Dy't ûnfruchtber wie, kriget sân bern,
mar dy't gâns bern hie, dy is útlibbe.

De Heare deadet en bringt ta libben,
Hy lit yn it deaderyk farre en hellet dêr út.

De Heare makket earm en Hy makket ryk,
Hy fernederet, mar ferheget ek.

De mindere man set Er út it stof wei oerein,
út it jiskegat wei tilt Er de earme omheech
om him sitte te litten by de eallju,
ja, in eareplak takomme te litten.

Fan de Heare binne ommers de pylders fan it ierdryk;
Dêr hat Er de wrâld op fêstset.
Hy hoedet de gongen fan dy't Him trou binne,
mar de goddeleazen komme yn'e tsjusternis om.
Want net troch eigen krêft rjochtet de minske wat út.

Dy't tsjin de Heare stride, sille teplettere wurde,
yn'e himel tongeret Er tsjin har.

De Heare sprekt rjocht oant de úteinen fan 'e ierde.
Hy jout krêft oan syn kening
en makket de macht fan syn salvling grut.

5. Sjonge Lb Gs 9 God hat my net beskamme

fers 1
No rin ik rjocht oerein
yn blidens sûnder ein,
God hat my net beskamme.
Dy't hune kaam te let;
de Hear fergeat my net
en rôp my by de namme.

fers 8
Hy makket earm en ryk
en rêdt út skand' en slyk.
Wa't nimmen ear' en noege
wurdt oan 'e hôven bean
en hat yn rike klean
him by de prinsen foege.

6. Lêze Psalm 113 De helper fan de earmen

Halleluja,

Loovje, tsjinners fan'e Heare,
loovje de namme fan'e Heare.
Heech te priizjen is de namme fan'e Heare
fan no ôf oant yn ivichheit.

Fan it uterste easten oant it fierste westen
is de namme fan'e Heare te loovjen.
Boppe alle folken is de Heare ferheven
en syn hearlikheid is boppe de himel.

Wa is as de Heare, ús God,
yn'e himel of op'e ierde?
dy't yn'e hichte syn troan hat,
en yn'e lichte delsjocht,

dy't de swakke oerein helpt út it stof
en de earme omheech hellet út it slyk,
dy't him plak jout njonken eallju,
njonken de eallju fan syn folk,
dy't de ûnfruchtbere húsfrou wenje lit
as in blide mem-mei-bern.

Halleluja.

7. Preek

Gearfetting fan de preek oer psalm 113

Eftergrûn
De psalm beheart ta de Hallel-psalmen = Priis-de-Hear bondel.
De psalmen yn dizze bondel, psalm 113 oant en mei 118, waarden songen op
it Peaskefeest fan de Joaden (ferlykje Mat. 26 : 30).

Fers 1 - 3
De dichter ropt op om God te loovjen, altyd (fers 2) en oeral (fers 3),
want God is sa machtig.

Fers 5
Wa is te ferlykjen mei dizze God?
De dichter ferliket God as it wiere mei oare goaden.

Fers 4
God sjocht op de folken del, Hy stiet der boppe. Yn tsjinstelling ta de goaden
fan doe en de machtigen fan no.

Fers 4 - 6
God sjocht op dy del, Hy sjocht nei dy om. Hy is hiel machtig, Hy wennet yn de himel.
Sa net de goaden; dy sweevje earne tusken himel en ierde.
Hy is hiel hillch, Hy libbet hillich. Sa net de goaden fan doe en de idoalen fan no,
dy libje der mar op los.

Fers 6
God sjocht net op dy del, Hy minachtet dy net. Dat dogge de goaden en machtigen wol.

Fers 7 - 8
God hat altyd each foar de 'underdog'; sjoch û.o. Hanna har liet (1 Sam. 2).

Fers 9
God sjocht om nei ienfâldige minsken; sjoch û.o. Maria har liet (Luk. 1).
Fia Jezus sjocht God nei elk fan ús om.

Halleluja!

8. Sjonge Ps 113 O, lit jim halleluja klinke!

fers 1
O, rop jim halleluja klear
aloan en ivich ta de Hear,
jim koaren Gods, út Levy's stamme.
Sa fier de sinne dei oan dei
syn bôg' oer d' ierde spanne mei,
lof oan de Hear en heil syn namme!

fers 2
Hy dy't syn ierd' yn hannen hâldt,
syn hearlikheid foar alle wrâld,
lit heger as de hege sinne
syn eagen gean oer al wat is,
sadat ek yn 'e tsjusternis
gjin djipten foar Him dutsen binne.

fers 3
Hy ropt syn earmen út it slyk
foar 't gastmiel fan syn keninkryk.
Hy wol in frou mei bern betinke.
Hoe mocht har hert, yn langst ferlern,
oan d'ein de memmewille sjen.
O, lit jim halleluja klinke!

9. Belidenis

Ik leau yn God,
de Heit, de Almachtige,
Skepper fan himel en ierde.

En yn Jezus Kristus,
Gods ienlingssoan, ús Hear,
dy't ûntfongen is fan 'e Hillige Geast,
berne út 'e faam Maria;

dy 't lit hat ûnder Pontius Pilatus,
krusige, stoarn is en begroeven,
deltein yn it deaderyk;

de tredde deis wer opstien fan 'e deaden,
opfearn nei de himel
en no sit oan 'e rjochterhân
fan God, de almachtige Heit,
dêr't Er weikomme sil
om rjocht te dwaan oan libbenen en deaden.

Ik leau yn 'e Hillige Geast,
de hillige katholike tsjerke,
de mienskip fan 'e hilligen,
de ferjouwing fan 'e sûnden,
de ferrizenis fan it lichem
en it ivige libben.

10. Sjonge Lb Gs 117 Hoe kom ik Jo temjitte?

fers 1
Hoe kom ik Jo temjitte
o aller wrâld ferlet,
hoe sil'k jo namme hjitte
o hope fan myn hert?
Lit my jo Geast trochstreame,
dat ik, yn leafde wei,
myn Jezus rjocht beneame,
Him weardig priizje mei.

fers 3
Fier fan jo troan en eare
en't himelsk freugderyk,
wol J'ûnder ús ferkeare,
oan ús as broer allyk.
Jo, dy't ús sûnden soenen,
bring' ús ta God opnij,
en ûnder millioenen
ha Jo ek't each op my.

fers 7
Ienkear sil Hy ferskine
en rjocht oer alles dwaan,
syn fijân sil Er fine,
syn folk befrijing jaan.
O kom, do mylde sinne,
o kom en nim ús mei,
dat w'ús ferbliidzje kinne
yn't ljocht fan d' iivge dei.

11. Bea en Tankbea

12. Ynsamling

13. Sjonge Lb Gs 66 No sjong ik foar de Hear!

fers 1
No sjong ik foar de Hear!
Myn liet moat heech en klear
myn Rêder romj' en prize.
Hy hat myn ienfâld fûn,
syn tsjinstfaam eare jûn
en woe my geunst bewize.

fers 4
Hy taaste op har troan
de hege machten oan
dy't kroan en skepter fierden,
mar lytsen brocht syn hân
ta macht en ear' yn't lân,
as keningen fan d' ierde.

fers 5
Wa't hongrich wie en mêd,
de Heare joech him sêd,
yn frede gong er hinne.
Mar riken noeg' Er net,
dy moasten ier en let
mei lege hannen rinne.

fers 6
Hy seach nei Isrel om,
Hy naam syn eigendom
foar ivich yn beskerming.
Sa hie Hy Abram sein,
sa draacht Hy sûnder ein
syn folk yn syn ûntferming.

14. Segen

De genede fan de Hear Jezus Kristus,
de leafde fan God en
de mienskip fan'e Hillige Geast
wês mei jim allegearre.
(2 Kor. 13 : 13)

Amen

Formulier foar de betsjinning fan de Hillige Doop

oan de bern fan de leauwigen

Gemeente fan ús Heare Jezus Kristus,

De leare oer de doop is sa gear te fetsjen :

Foarst :

Wy en ús bern binne ûntfongen en berne yn sûnde.Dêrom rêst de grime fan God op ús, dat sadwaandekinne wy yn it Keninkryk fan God net komme, oft it moat wêze datwy fannijs berne wurde.

Dit leart ús de ûnderdompeling yn en de besprinkeling meiit wetter. Dêrtroch wurdt ús de ûnreinens fanús siel foar eagen steld. Dit moat ús der ta bringe, datwy in wjeraks fan ússels krije, ús foar God úsferoatmoedigje en ús reinigjen en ús behâldbûten ússels sykje.

Twads :

De doop befêstiget en fersegelet ús de ôfwasking fanús sûnden troch Jezus Kristus. Wy wurde ommers neffens ithjit fan Kristus doopt yn de namme fan de Heit en de Soan en de HilligeGeast.

Wannear't wy doopt wurde yn de namme fan de Heit, ferklearret enfersegelet ús God de Heit, dat Hy mei ús in ivichferbûn fan genede slút. Hy nimt ús oan ta syn bernen erfgenamten en sil ús dêrom fan al it goede foarsjen enal it tsjoede fan ús warre of foar ús te goede meiwurkjelitte.

Wannear't wy doopt wurde yn de namme fan de Soan, fersekeret deSoan ús der fan, dat Hy ús yn syn bloed wasket enreiniget fan al ús sûnden. Hy makket ús ien meiHimsels yn Syn dea en ferrizenis, dat wy sadwaande fan ússûnden befrijd en rjochtfeardich foar God rekkene wurde.

Wannear't wy doopt wurde yn de namme fan de Hillige Geast,fersekeret de Hillige Geast ús troch dit sakramint der fan, datHy yn ús wenje wol en ús ta libbene leden fan Kristusmeitsje wol. Want Hy eigenet ús ta wat wy yn Kristus hawwe,nammentlik de ôfwasking fan ús sûnden en de deistigefernijing fan ús libben. Sa sille wy by einssluten folsleinsuver yn it ivige libben in plak ûntfange yn it midden fan degemeente fan de útkarden.

Trêd :

Meidat elk ferbûn twa dielen hat, nammentlik in ûnthjit enin eask, wurde wy troch God yn de doop ek roppen en ferplichte ta innij hearrich wêzen. Dat betsjut dat wy dizze ienige God, Heit,Soan en Hillige Geast, oanhingje, fertrouwe en leaf hawwe mei úshiele hert, mei ús hiele siel, mei ús hiele ferstânen mei al ús krêften. It betsjut ek dat wy mei dewrâld brekke, ús âlde natuer deadogge en godfrezendlibje.

En wannear't wy somtiden út swakkens yn sûnde falle,moatte wy net wanhoopje oan Gods genede en allikemin yn ússûnden lizzen bliuwe. Want de doop is in segel en in folsleinbetrouber tsjûgenis dat wy in ivich ferbûn mei God hawwe.

Lytse bern begripe dizze dingen lykwols net. Mar wêrom soenen wyhar fan ´e doop útslute? Yndie, sûnder dat se itwitte, binne se bern fan ús en dus ek fan ´e earsteminske, Adam. Se hawwe diel oan ´e feroardieling, dy´t Adamoer him helle hat. Mar se wurde fanwegen de Twadde Adam -- JezusKristus -- troch God ek wer yn genede oannommen, ek sûnder dat seit witte. Al tsjin Abraham, de heit fan alle leauwigen, sei God : "Ikgean myn ferbûn oan tusken My en dy en dyn neiteam, it ienegeslacht nei it oare, in ivich ferbûn, dat Ik de God fan dy enfan dyn neiteam wêze sil". (Genesis 17 : 7)

Dat sei letter ek Petrus : "Want foar jimme is de belofte en foar jimmebern en foar allegearre, dy´t om fierrens binne, safolle as deHear ús God der mar by ropt". (Hannelingen 2 : 39)

Dêrom hat God Abraham, ûnder it âlde ferbûn,hjitten, de jonkjes yn syn neiteam besnije te litten as in besegelingfan it niisneamde ferbûn. Dizze besnijing wie in segel fan itferbûn en fan de rjochtfeardigens fan it leauwe. En Kristus hatsels de bern omearme, de hannen oplein en segene.

Meidat Kristus de doop ynsteld hat, is de besnijenis ferfongen troch dedoop. Ek ús lytse bern binne erfgenamten fan Gods ryk. Hjahearre likegoed as de grutminsken by Gods ferbûn en by syngemeente. Dêrom moatte sy ek doopt wurde. En de âldersbinne ferplicht harren bern by it grut wurden harren doop begripe telearen.

Littewy no Gods hillige namme oanroppe, om sa ta Syn eare, ta fuortsterkjenfan ús leauwe en ta opbou fan de gemeente dit sakramint tebetsjinjen.

Almachtige en ivige God,

Yn it ferline hawwe Jo neffens in rjochtfeardich oardiel deûnbekearlike wrâld straft mei de grutte wetterfloed, mar deleauwige Noäch mei syn húshâlding hawwe Jo yn jobarmhertigens sparre. Jo hawwe de ferhurde Farao mei syn leger yn´e Reidsee ferdrinke litten, mar Jo folk Israel dêr meidroege fuotten trochhinne laat. Dêrmei hawwe Jo úsminskdom doedestiids al oantsjut, wat letter de hillige doop wurde soe.

Wy pleitsje op jo grûnleaze barmhertigens :

Wolle Jo dit bern fan Jo yn genede oansjen en troch jo Hillige Geastynplantsje yn jo Soan Jezus Kristus. Lit him mei Jezus begroeven wurdeyn Syn dea en mei Him opstean ta in nij libben. Lit him syn krúsal syn libbensdagen mei in blier hert achter Jezus oandrage. Jou, dater it dwaan sil mei in hecht betrouwen, fêste hope en waarmeleafde. Lit him mei jo fertreasting dit libben (dat in linkendeweistjerren is) ferlitte. Lit him op ´e jongste dei, sûnder teskriljen, foar de rjochterstoel fan syn Heilân ferskine meie. Meidat sa wêze troch jo Soan, ús Heilân en Hear, JezusKristus. Dy 't regearret mei Jo en de Hillige Geast as deiennichste, ivige en alderheechste God yn ivichheid. Jo komt de lof tafoar jimmer. (Amen.)

Beminden yn de Heare Kristus,

Jimme hawwe heard dat de doop troch God ynsteld is om oan ús enús bern syn ferbûn te fersegeljen. Dêrom moatte wydit sakramint mei dat doel en net út wenst of byleauwebrûke. Om no dúdlik blike te litten, dat jimme sa de doopbegearje, hearre jimme op de folgjende fragen plan-út in antwurdte jaan :

Foarst :

Belide jimme, dat ús bern, hoewol't hja yn sûndeûntfongen en berne binne en dêrom oan fan alle ellinde, jasels oan it ivich oardiel ûnderwurpen, dochs yn Kristus hilligebinne en dêrom as leden fan syn gemeente doopt hearre tewêzen ?

Twads :

Belide jimme, dat de leare fan it Alde - en Nije Testamint,dy't yn de Apostoalyske Leauwebelidenis gearfette is, en hjir ynde kristlike tsjerke leard wurdt, de wiere en folsleine leare fan deferlossing is ?

Trêd :

Unthjitte jimme, dat jimme dit bern, dêr't jimme de heit enmem fan binne, by it grut wurden yn dizze leare, nei bêstekinnen, ûnderwize sille en ûnderwize litte ?

Wat is dêr jimme antwurd op ?

(Antwurd : ) Ja.

(De foargonger neamt de folsleine namme (foarnammen) en eventueel de achternamme fan de dopeling, en sprekt : )

Tankgebedens

Almachtige, barmhertige God en Heit, wy tankje en priizgje Jo, dat Joús en ús bern troch it bloed fan jo leave Soan JezusKristus al ús sûnden ferjûn hawwe en ús trochjo Hillige Geast ta leden fan Jo iennichstberne Soan en sa ta Jo bernoannommen hawwe. Wy tankje Jo, dat Jo ús dit mei de doopfersegelje en bekrêftigje.

Wy bidde Jo ek troch Him, Jo leave Soan, dat Jo dit bern troch JoHillige Geast duorjend regearje wolle, dat it sadwaande kristlik engodfrezend grut brocht wurdt en yn de Heare Jezus Kristus waakse enopgroeie sil. Jou dat it sa Jo goedens en barmhertigens, dy't Joas in heit oan dit bern en oan ús allegearre bewiizgje hawwe,erkenne en belide sil. Jou dat it ús iennichste Learaar, Keningen Hegepreester hearrich wêze wol, en krêftich tsjin desûnde, de duvel en syn hiele ryk stride en oerwinne sil. Dan silit Jo en Jo Soan Jezus Kristus en de Hillige Geast, de iennichste enwiere God, ivich loovje en priizgje. (Amen.)

It Fryske Folksliet- Het Friese Volkslied

Frysk bloed tsjoch op! wol no ris brûze en siede,
En bûnzje troch ús ieren om!
Flean op! Wy sjonge it bêste lân fan d'ierde,
It Fryske lân fol eare en rom.
Klink dan en daverje fier yn it rûn
Dyn âlde eare, o Fryske grûn!
Klink dan en daverje fier yn it rûn
Dyn âlde eare, o Fryske grûn!

Hoe ek fan oermacht, need en see betrutsen,
Oerâlde, leave Fryske grûn,
Nea waard dy fêste, taaie bân ferbrutsen,
Dy't Friezen oan har lân ferbûn.
Klink dan en daverje fier yn it rûn
Dyn âlde eare, o Fryske grûn!
Klink dan en daverje fier yn it rûn
Dyn âlde eare, o Fryske grûn!

Fan bûgjen frjemd, bleau by 't âld folk yn eare
Syn namme en taal, syn frije sin;
Syn wurd wie wet; rjocht, sljocht en trou syn leare,
En twang, fan wa ek, stie it tsjin.
Klink dan en daverje fier yn it rûn
Dyn âlde eare, o Fryske grûn!
Klink dan en daverje fier yn it rûn
Dyn âlde eare, o Fryske grûn!

Trochloftich folk fan dizze âlde namme,
Wês jimmer op dy âlders grut!
Bliuw ivich fan dy grize, hege stamme
In grien, in krêftich bloeiend leat!
Klink dan en daverje fier yn it rûn
Dyn âlde eare, o Fryske grûn!
Klink dan en daverje fier yn it rûn
Dyn âlde eare, o Fryske grûn!

 Skûtsjesilen ( kijk en geniet )

Die vrachtschepen werden rond 1900 gebouwd om turf, mest en andere lading bij boerderijen te brengen. Omdat de schepen hiervoor ondiep water door moesten varen, werden ze lang en plat gemaakt (om het gewicht te verdelen). 

Tijdens het kampioenschap skûtsjesilen strijden veertien oude platbodems op de Friese wateren om de kampioenswimpel.

Fries

Het Fries is een West-Germaanse taal (vgl. hierbij de karakterisering van de Germaanse taalfamilie) die door ongeveer 400 000 mensen in de provincie Friesland wordt gesproken. Het is nauw verwant met het Nederlands maar vertoont ook een aantal frappante overeenstemmingen met het Engels, vooral op lexicaal niveau.

Van groter belang voor de ontwikkeling van het Fries is echter toch het Nederlands. In de loop van de geschiedenis kwamen de beide talen steeds weer met elkaar in contact. Dit taalcontact werd bepaald door de machtsverhoudingen in de Lage Landen en is van grote invloed geweest op de huidige taalsituatie in Friesland.

De provincie Friesland is vandaag een meertalige provincie. Er worden naast de staatstaal Nederlands en de regionale taal Fries ook nog een aantal dialecten gesproken, namelijk het Stellingwerfsk (Saksisch dialect in het zuiden), het Bildts (in het noordwesten) en het Stadsfries of Stedsk in de steden.

Vandaag is het Fries, zoals uit de studie van Gorter en Jonkman van 1994 blijkt, de eerste taal van 54,8% van de bewoners van de provincie, zo'n 94% beheerst het Fries passief.

Vanaf wanneer je van "een Friese taal" kunt spreken is net als bij het Nederlands moeilijk te bepalen. Rond de 8e eeuw lagen de Germaanse talen Oudsaksisch, Oudfrankisch, Oudfries,... nog vrij dicht bij elkaar.

De stam der Friezen bewoonde in de 5e eeuw de hele noordzeekust van de Rijn tot aan de Elbe en heeft waarschijnlijk enige invloed uitgeoefend op de talen van de andere volksstammen in dit gebied. Pas in de loop van de 8e eeuw werden de Friezen teruggedrongen en uiteindelijk door Karel de Grote onderworpen. Na diens dood vielen de door hem veroverde gebieden echter weer uiteen.

Gedurende de hele middeleeuwen was Friesland eentalig en autonoom, met vaak wisselende stamhoofden als leiders. Het Oudfries was niet alleen spreektaal maar officiële taal van bestuur en rechterlijke macht. Oudfriese rechtsteksten zijn overgeleverd vanaf de 13e eeuw.

In tegenstelling tot het Nederlands waar de periode van het Oudnederlands in de 12e eeuw eindigt, spreekt men in het geval van het Fries tot rond 1550 van Oudfries. De Friese taal van de 13e/14e eeuw vertoont namelijk kenmerken die overeenkomen met de oudste taalvormen van de andere West-Germaanse talen, bijvoorbeeld niet gereduceerde klinkers in onbeklemtoonde lettergrepen.

In de loop van de 16e eeuw verloor Friesland zijn onafhankelijkheid - in 1579 werd het deel van de Republiek der Verenigde Nederlanden. Het bestuur kwam in Hollandse handen en het gestandaardiseerde Nederlands werd schrijf-, bestuurs-, school- en kerktaal.
Invloedrijke Hollanders vestigden zich in de Friese steden - het Fries en het Nederlands kwamen met elkaar in contact: er ontstond wat later Stadsfries genoemd zou worden.

Vandaag zijn er voor het ontstaan van deze taalvariant twee verklaringsmodellen. Aan de ene kant wordt beweerd dat het Stadsfries de taal van de Friezen is die zich probeerden aan te passen aan de nieuwe Hollandse bovenlaag. Aan de andere kant wordt het ook mogelijk geacht dat het Stadsfries een verdere ontwikkeling is van het 16e/17e-eeuwse Hollands, onder invloed van het Fries (dus eigenlijk een Hollands dialect.

Als gevolg van de inpoldering van de Middelzee in de 16e eeuw vestigden zich Hollandse boeren op het nieuwe land. Ook hier kwam het weer tot taalcontact - het Bildts ontstond.

Tot in de 19e eeuw ontwikkelde zich het Fries uitsluitend als gesproken taal verder. Het werd teruggedrongen naar het platteland en daar nauwelijks beïnvloed door het Nederlands. De taal van de (stads)bovenlaag was het Nederlands, die van de middenlaag het Stadsfries dat tot in de jaren 50 van deze eeuw zijn relatief hoge status kon behouden. Geschreven Fries bestond in deze periode nauwelijks.
Een uitzondering vormde de 17e-eeuwse dichter Gysbert Japiks die zijn gedichten in het Fries schreef. Pas in de 19e eeuw ontstond er met de romantiek voor het eerst weer zoiets als een Fries taalbewustzijn - "volksdichters" zoals Joost Hiddes Halbertsma schreven in het Fries.

In bestuur, school en kerk was echter ook in de 19e eeuw nog geen sprake van een plaats voor het Fries. Op de scholen werd de leerkrachten zelfs aangeraden om het "Friesch Boers niet te gedogen". Bovendien was het Fries nog steeds niet gestandaardiseerd - pas in 1879 kreeg het zijn eerste officiële spelling.

De 20e eeuw bracht zo langzamerhand verbeteringen voor het Fries. Het Fries veroverde steeds meer domeinen. Sinds 1937 mag het Fries op de basisscholen worden onderwezen en is daar sinds 1955 als voertaal toegestaan. Sinds 1980 is het een verplicht vak op de basisschool, sinds 1993 ook in het voortgezet onderwijs. Sinds de jaren 50 mag het Fries voor de rechtbank worden gebruikt, officiële documenten mogen in het Fries worden opgesteld en er bestaat ook de mogelijkheid voor tweetalige plaatsnaamborden.

De eerste bijbelvertaling dateert uit de jaren 40.

FRYSKE BIBEL

Tegelijkertijd drong echter ook het Nederlands de vanouds Friese domeinen binnen (de plattelandsgemeenschap en het gezin) vooral als gevolg van migratie en gemengde huwelijken.
De taalsituatie in Friesland veranderde dus van een stabiele diglossie (Fries voor het platteland en voor de informele domeinen, Nederlands voor de stad en de formele domeinen) tot een soort instabiele (vooral receptieve) meertaligheid.

De houding tegenover het Fries wordt steeds positiever, het mag in steeds meer domeinen worden gebruikt (op de radio, in de krant,...) en een groeiend aantal mensen beheerst het Fries tenminste passief.
Het Stedsk in het algemeen en het Leewarders (Stadsfries van Leeuwarden) in het bijzonder verloren toenemend aan status. Het Leewarders werd tot een sociolect (sociolectisering) dat alleen maar nog door de onderlaag wordt gesproken. De laatste jaren werd echter actie gevoerd om de mensen aan te moedigen om bijv. hun "Leewarders" te gebruiken.

In principe is natuurlijk het Nederlands nog steeds de dominante taal in Friesland en het Fries wordt daarom vooral ook op lexicaal niveau sterk beïnvloed door het Nederlands. Steeds meer mensen zeggen bijv. sleutel in plaats van kaai en saterdei in plaats van sneon.
De invloeden van het Fries op het Standaardnederlands zijn daarentegen gering - alleen woorden uit de sportterminologie zoals skûtsje silen (wedstrijdzeilen met oude zeilboten) en klunen (met schaatsen over het land lopen) hebben ingang gevonden in het Nederlands.

Gebied van de Friezen in Nederland

Met'Fries' wordt door de meeste mensen het Westlauwer Fries bedoeld.Westlauwer Fries (Westlauwersk Frysk, het Fries ten westen van deLauwer) wordt gesproken in de Nederlandse provincie Friesland en in demeest westelijke delen van Groningen. Buiten Nederland worden dezedialecten 'Westfries' genoemd, maar binnen Nederland refereert dezenaam aan de dialecten van Noord-Holland, die van oorsprong Hollandszijn (weliswaar met enkele Friese invloeden).

Aantal Fries-sprekenden
Friesland heeft meer dan 600.000 inwoners, waarvan er 450.000 Frieskunnen spreken. Voor ongeveer 350.000 is het de moedertaal. Het aantalsprekers in aanpalende gebieden in Groningen ligt waarschijnlijk rondde 3.000. Een sociolinguïstisch onderzoek uit 1994 gaf aan dat 94%van de hele Friese bevolking het Fries kan begrijpen, 74% kan hetspreken, 65% kan het lezen en 17% kan het schrijven. De sprekers vanhet Fries vromen een (grote) meerderheid op het platteland, en een(hele kleine) minderheid in de steden, op de Waddeneilanden en deStellingwerven (waar van oorsprong een Nedersaksisch dialect wordtgesproken).

Status van Friesland
Friesland is al sinds een aantal decennia door de Nederlandse overheidals tweetalige provincie erkend. In 1996 werd het Europees Verdrag voorRegionale en Minderheidstalen in Nederland geratificeerd, waaronder hetFries volgens hoofdstuk III (48 opties voor taalbescherming) erkendwerd. In 2001 werd een Convenant Friese Taal en Cultuur tussen deNederlandse overheid en de provincie Friesland gesloten. Dit documentis de implementatie van bovengenoemd Europees Verdrag. In 1995 werd hetofficieel toegestaan om Fries te spreken in lokale en provincialesamenkomsten. Sinds 1997 is het ook officieel toegestaan om Fries tegebruiken voor het gerecht, alhoewel het spreken ervan natuurlijk aloogluikend werd toegelaten. Door een aantal wetswijzigingen in delaatste jaren zijn officiële stukken in het Fries vrijwel altijdrechtsgeldig. In 1980 werd Fries een vak op de basisschool, in 1993 ookin de eerste vijf jaar van het voorgezet onderwijs. Al in de jarenzeventig was het mogelijk om Fries als examenvak te kiezen. Deprovinciale overheid en diverse gemeentes zijn sinds kort begonnen metactief taalbeleid. In de afgelopen tien jaar zijn er nu vierplattelandsgemeentes waarin de officiële plaatsnaam de Friese is.Bijna alle gemeenten op het vasteland hebben tweetaligeplaatsnaamborden.

Publieke diensten en het Fries
In het algemeen kan Fries worden gesproken met publieke instellingen.De provincie en deelstaten hebben dit onderwerp tot beleid gemaakt.Documenten van de overheid zijn echter vaak enkel in het Nederlandsopgesteld; Friese of tweetalige documenten zijn zeer zeldzaam. In derechtszaal is het alle partijen, inclusief de gedaagde en de getuigen,toegestaan Fries te spreken. Als het nodig is, kan er een tolk wordeningeschakeld. De kantongerechten accepteren Friese teksten, maar ditkan problemen opleveren bij eventueel hoger beroep.
Friese documenten zijn niet wettelijk bindend. Verder zijn(plaatsnaam)borden in het Nederlands, Fries of tweetalig, afhankelijkvan de keus van de betreffende gemeente.

Media en het Fries
Jaarlijks wordt 37 uur Friese televisie op de nationale TV uitgezonden:elke zondag een half uurtje (op Ned. 1) en 20 minuten per week voorschoolradio en schooltelevisie (iedere woensdag). De regionale zender"Omrop Fryslân" (Omroep Friesland) zendt iedere dag anderhalf uurTV uit (dit wordt dan de hele avond herhaald, en ookéénmaal de volgende ochtend). Omrop Fryslân zendtook nog eens 80 uur Friese radio per week uit. Er zijn geen kranten,weekbladen of maandbladen die helemaal in het Fries verschijnen. Inbeide provinciale kranten verschijnen slechts sporadisch artikelen inhet Fries, die allemaal gaan over culturele zaken in de provincie. Welworden Friese citaten in alle artikelen (mits aanwezig) in het Friesweergegeven.
Er is een redelijk grote literaire productie. Er is éénprofessioneel Fries theater, dat redelijk veel bezoekers trekt. In demeeste plaatsen komen amateur dramagroepen voor.

Kerken in Friesland

Friesland is met 257 oude kerken de absolute koploper van Nederland wat aantallenkerken betreft, zeker als rekening wordt gehouden met de relatief lagebevolkingsdichtheid. Vergeleken met de andere 'typischekerkenprovincie' Groningen zijn de middeleeuwse kerken vanFriesland meer aangepast in latere eeuwen. Kenmerkend voor de regiozijn de vele zadeldaktorens die je overal in het vlakke Friese landtegenkomt. Klik hier voor een overzicht van de kerken.

 De FRIEZENKERK in ROME 

Mijn schild ende betrouwen
zijt Gij, o God mijn Heer,
op U zo wil ik bouwen,
Verlaat mij nimmermeer.
Dat ik doch vroom mag blijven,
uw dienaar t'aller stond,
de tirannie verdrijven
die mij mijn hart doorwondt.

Kijk ook eens bij : 

Ges. 479: 1 en 4

Dizze_ierde, Hear, dy't Jo bewarren,
bliuwt ivich ûnder jo bestjoer.
Dat giet oer bergen en oer marren,
de seeën en de lannen oer.
Jo bin de Kening; fan jo macht
fertelt de dei en sprekt de nacht.

Lit hiel myn wêzen Jo behearre
en lit my as de bliere bern
mei iepen earen nei Jo hearre,
mei iepen each jo tekens sjen.
Dan wurdt it libben geef en goed
en bringt de himel sels syn groet.

 Yn 'e frijmakke grifformearde tsjerken wurdt, njonken it Lieteboek foar de Tsjerken, ek it Grifformeard Tsjerkeboek brûkt. Guon gesangen komme út Tuskentiden, mar fan oare lieten wie noch gjin oersetting yn it Frysk.  Underwilens in soad feroare!

Lês it boek - de bibel feroaret jo libben

READ THE BOOK - THE BIBLE CHANGE YOUR LIFE

       

Heer, wees mijn Gids

INFO: DE WEG - DE WAARHEID - HET LEVEN - FILM

Remember all victims of violence worldwide      1  2   3   

GEBED  LEEFREGEL  BELIJDENIS  

DE WEG | DE WAARHEID | HET LEVEN | FILM | AUDIO

CREATOR

HOLYHOME.NL USE NO COOKIES - REPORT DEAD LINKS