eerste verzoeking

Jezus wordt verzocht om Zijn goddelijke krachten te gebruiken om stenen in brood te veranderen, na 40 dagen niet gegeten te hebben. Hij antwoordt de verzoeker dat luisteren naar God belangrijker is dan de zorg voor eten.
Het thema van deze verzoeking is om materiële noden (behoefte aan voedsel) belangrijker te achten dan onze behoefte om naar God te luisteren (of we die voelen of niet!).
Je zou 't ook zó kunnen zeggen: het gaat over de gelegenheid te nemen om naar God te luisteren en Hem daardoor beter te leren kennen.

tweede verzoeking

Jezus werd verzocht om van het dak van de tempel te springen, om Zijn bekendheid en imago te vergroten.
Het thema van deze verzoeking is het sensationele te zoeken of God te dwingen om te doen wat ons goed uit komt of wat wij in ons hoofd hebben.
Anders gezegd: het gaat over de gelegenheid te nemen om op God te wachten - hoe Hij op Zijn manier Zijn plannen uitvoert. En de gelegenheid te nemen om met Hem te delen wat ons dwarszit en ons vertrouwen op Hem verder te bouwen.

derde verzoeking

Jezus werd verzocht om de vijand te aanbidden om snel toegang tot macht over de wereld te hebben en Zich te bevrijden van de moeite van Zijn plaatsvervangend lijden.
Het thema van deze verzoeking is andere goden (afgoden) te aanbidden om zó macht te krijgen of onze zaken te bespoedigen (het kortere weggetje).
Anders gezegd: het gaat over de gelegenheid te nemen om God te aanbidden, Hem onze liefde te betonen, en in eenheid met Hem te leven

Jezus in de woestijn

De gebeurtenissen bij de Jordaan hebben in het leven van Jezus een nieuwe fase ingeluid. Hij had Zijn bediening uit Gods
hand aanvaard en was tot Christus en Here gezalfd. De doop in water en heilige Geest vormden daar het onweerlegbare bewijs van. Het verbond tussen God en Jezus - tussen de Vader en de Zoon - was bezegeld (zie Stb.68,69). Het werk van Jezus in hemel en op aarde kon gaan beginnen.

Jezus door de Geest geleid

Drie evangelieschrijvers verhalen ons wat er vrijwel direct na die indrukwekkende gebeurtenissen bij de Jordaan heeft
plaatsgevonden. Vanuit het totaal van deze beschrijvingen kunnen we een juist beeld vormen. Mattheüs zegt dat Jezus door de Geest naar de woestijn geleid werd om verzocht te worden door de duivel (4:1). Het Griekse woord dat hij voor 'leiden' gebruikt (anago), heeft de betekenis van 'omhoog voeren', 'naar een hogere plaats brengen'. In
deze betekenis komt het onder meer voor in Romeinen 10:7 en Hebreeën 13:20 (vergelijk de verschillende vertalingen). De Leidse Vertaling gebruikt in Mattheüs 4:1 'opgevoerd'. Marcus verwoordt het in hoofdstuk 1:12 op de volgende wijze: En terstond dreef de Geest Hem uit naar de woestijn. Daar staat in de grondtekst het woord 'ekballo' wat drijven,
uitwerpen, uitzenden, wegzenden betekent. Maar ook: iets (zonder enig geweld) voortbrengen, baren, aan het daglicht
brengen, te voorschijn brengen. Zie bijvoorbeeld: Mattheüs
12:35 en 13:52.
Lucas beschrijft het gebeuren weer anders, waardoor het beeld nog verder aangevuld wordt: Jezus nu, vol van de heilige Geest, keerde terug van de Jordaan en werd door de Geest geleid in de woestijn (4:1). De vorm waarin het werkwoord
'leiden' hier wordt gebruikt, duidt op een voortgaande handeling. Lucas bezigt hier een ander woord dan Mattheüs: 'ago' in plaats van 'anago'. Dit woord duidt onder meer op een 'meenemen', een 'samen voortgaan', een leiden door 'te vergezellen naar een plaats'. Zo leidde Andreas zijn broeder Simon tot Jezus (Joh.1:43) en bracht (leidde) de barmhartige Samaritaan de gewonde man op zijn eigen rijdier naar een herberg (Luc.10:34). Zie ook Handelingen 9:27 SV.

Jezus vol van de Geest

Jezus was geheel vervuld geraakt van de Geest Gods. De beleving hiervan was zo intens en zo vol, dat hij de eenzaamheid opzocht om dit alles in gemeenschap met Zijn Vader te verwerken. Voor het eerst voelde Hij het zachte
drijven van de Geest Gods van binnenuit. Voor het eerst ervaarde Hij de gemeenschap met God op dit niveau. Dit ging
door alles heen. Alles wat in Jezus was, werd aangesproken, geroerd, omhuld, doordrenkt door de Geest en vervuld tot alle volheid Gods.
Hij zocht de stilte en vond deze in de woestijn. Daar werd Hij heengeleid. Aldaar werd Hij door de Geest opgevoerd en verder ingeleid. Hij werd omhoog gevoerd, naar een hogere plaats gebracht (Mattheüs). Een schitterend gebeuren in de
geestelijke wereld, in het Koninkrijk Gods, dat plaatsvond terwijl Jezus in de woestijn verbleef. De Geest Gods was
voortdurend werkzaam, de Vader voerde Hem in diepe gemeenschap mee (Lucas).
In de Willibrordvertaling (herziene uitgave) staat: Hij hield Zich veertig dagen lang in geestvervoering op in de woestijn
(Luc.4:1). Een treffende beschrijving!
Er werd iets gebaard, er kwam iets te voorschijn (Marcus): de mens Gods in volheid, in mannelijke rijpheid, vervuld met
heilige Geest, tot alle goed werk volmaakt toegerust. Jezus openbaarde Zich in de geestelijke wereld als de Christus, de Gezalfde, de Heer. Hij verscheen als de grote Eersteling, de nieuwe Koning en Hogepriester, de blinkende Morgenster,
volledig gereed om in de wereld uitgezonden te worden en het werk Gods dat Hem in handen gegeven was, te gaan
uitvoeren.

Een groots gebeuren

Jezus gebruikte de tijd in de woestijn om dit grootse gebeuren samen met Zijn God te doorleven. Veertig dagen lang dacht Hij niet aan eten en drinken, was Hij niet bezig met aardse zaken. Hij was volkomen gericht op en geheel vervuld van alles wat er in de geestelijke wereld aan de orde was. Wat een intense vreugde zal dit ook teweeg hebben gebracht bij de engelen Gods. Zij zullen gejubeld en gejuicht hebben en onmiddellijk hun plaats ten opzichte van deze nieuwe Koning en Heer in het Koninkrijk Gods hebben ingenomen. Dit blijkt onder meer uit Marcus 1:13, waar staat: En de engelen dienden Hem. Michaël en Gabriël zullen hierin vooraan zijn gegaan. Zij zullen als aartsengelen, als sterkste cherub en voornaamste seraf hun dienende positie als 'engelen van Jezus' hebben ingenomen. Deze Zoon van God kon op de allergrootste en allerbreedste steun vanuit de engelenwereld rekenen.

Reactiie uit de duisternis

Het is niet verwonderlijk dat er ook vanuit het rijk der duisternis gereageerd werd op het gebeuren bij de Jordaan en in de
woestijn. Zoiets groots en moois, zoiets goddelijks blijft niet onopgemerkt door de duivel.
Al die jaren voorafgaande aan de doop in water en heilige Geest had Satan niets kunnen uitrichten ten opzichte van
Jezus. Deze werd op een volkomen wijze door Zijn Vader geheiligd (Stb.67). Maar nu Jezus als zelfstandig mens ging
functioneren en werken, en Zijn heiliging voor het eerst geheel zèlf ter hand zou nemen, dacht Satan een goed moment
gevonden te hebben om deze mens te benaderen. Er kwam oorlog in de hemel. Wat zich in de eindtijd direct na
de openbaring van de eerstelingen der zonen Gods zal voltrekken - beschreven in Openbaring 12:7 - zal zich natuurlijk
ook hebben voltrokken toen daar in de woestijn de Zoon van God zich openbaarde. Juist op Hem zal alles afgekomen zijn.
Ook daar werd Jezus - in de woestijn zijnde - mee geconfronteerd. Ook dat was voor Hem aan de orde. Daar
werd Hij eveneens ingebracht. Daar kon Hij niet omheen; Hij moest er dwars doorheen. Niet helemaal alleen, maar samen
met Zijn Vader, in verbondenheid met Hem.

Vuurdoop  voor Jezus

Voor Jezus was dit een vuurproef. Voor het eerst kwam Hij op deze directe wijze in confrontatie met het rijk der duisternis dat iedere vorm van opgang wil verstoren en verhinderen, met het geestelijke vuur dat al wat leeft wil aantasten en vernietigen. Dat was het gevolg, het begeleidende verschijnsel van de heerlijke opgang in de Geest: een vuurdoop na de water- en Geestesdoop.
Deze verzoekingen vormden dus niet de kern van alles wat plaatsvond in de woestijn. Daarvoor werd Jezus niet naar deze plaats geleid, al zou men dit op grond van Mattheüs 4:1 kunnen denken. Het redengevende woordje 'om' komt niet
voor in de grondtekst. De Groot Nieuws bijbel zegt hier: De Geest voerde Jezus naar de woestijn, waar de duivel Hem op
de proef zou stellen. Dit komt overeen met wat Lucas in 4:2 aangeeft: ... door de Geest geleid in de woestijn, waar Hij
veertig dagen verzocht werd door de duivel. De plaats waar God Jezus naartoe leidde om Hem in alle rust en vrede naar
een bijzondere geestelijke hoogte op te voeren, zou tevens de plaats zijn waar de duivel Hem tegemoet wilde treden.
Dit doet ons terugdenken aan het paradijs, waar Satan ook een boom uitkoos die het dichtst bij de boom des levens stond (zie Stb.29 blz.8,9). Hij is de grote imitator, degene die te allen tijde wil werken op de plaats en in de situatie waar God Zich openbaart.

Leiding én tegegenstand naast elkaar

Beide processen zijn veertig dagen lang naast elkaar voortgegaan. De leiding van de Geest en de tegenstand van de
boze. Het was werkelijk oorlog in de hemel. Ik meen dat Marcus de situatie raak typeert: En Hij werd in de woestijn
veertig dagen verzocht door de satan. Hij was bij de wilde dieren (beeld van de machten der duisternis), en de engelen
dienden Hem. Michaël en zijn engelen stonden aan Jezus' kant. Zij streden in deze geestelijke oorlog met Jezus mee (vergelijk Op.12:7,8). Voor Jezus bleef het positieve gebeuren voorop staan. Dat was
voor Hem primair. Daar verheugde Hij Zich in. De leiding van de Geest, het omhoogvoeren, het baren en te voorschijn komen van de volle en kostelijke vrucht ging door, ondanks de aanwezigheid van de duivel en zijn rijk. Niets kon dit heerlijke, goddelijke proces tegenhouden of beïnvloeden. De vijand kwam er gewoon niet aan te pas.
En zo had God het bedoeld. Dat was wat God voor mogelijk hield. Daartoe had Hij Adam reeds opgeroepen. En nu ging dit
in vervulling!

Jezus onaantastbaar

Te midden van het vuur, omringd door de wilde dieren, werd Jezus door de Geest voortgeleid en kwam er in de geestelijke
wereld te voorschijn wat God bedoelde. Het vuur voegde daar niets aan toe en haalde er ook niets vanaf. Hetzelfde geldt voor de 'wilde dieren'. Zij hadden geen enkele invloed op wat zich in Jezus voltrok.
Jezus ging door het vuur heen en bleek daartegen bestand te zijn. Niet door de werking van het vuur, maar door de werking van de Geest. Dàt maakte Hem 'vuurbestendig'. Puur goud verandert niet in het vuur - zelfs niet in het heetste vuur - omdat het goud is. Bij het louteren van goud in het vuur verdwijnen alleen de onzuivere bestanddelen, dus alles wat niet echt, puur goud is. Het leven Gods in Jezus (puur goud) was onaantastbaar. Niet dankzij het vuur, maar ondanks het vuur!

Over functieloosheid gesproken

Het vuur heeft dus geen enkele functie in de openbaring van de volle en kostelijke vrucht in het leven van een mens. God noch Jezus dopen ons in vuur. Dat overkomt ons van de zijde van de duivel. Het is een 'onontkoombaar' gevolg van wat door de doop en vervulling met heilige Geest in het leven van de mens tot stand kan komen: de ontwikkeling en baring van het volwassen zoonschap Gods. In die zin is de uitspraak van Johannes de Doper te verstaan: Hij zal u dopen met de heilige Geest en met vuur (Mat.3:11, Luc.3:16). Marcus laat het laatste gedeelte terecht weg. Hij noemt alleen het essentiële: Hij zal u dopen met de heilige Geest (1:8).
Jezus heeft de duivel niet nodig om mensen naar hun bestemming te voeren of het leven Gods in hen tot volle wasdom te brengen. Hijzèlf voert hen naar de waterbronnen des levens (Op.7:17). Hijzèlf verzadigt hen met het goede!
Wanneer wij - samen met Jezus en volkomen gericht blijvend op Hem - dwars door het vuur heengaan en daardoor gelouterd worden, verdwijnen alleen de onzuiverheden uit ons leven: die delen die er voorheen door de vijand zijn ingebracht. Daarmee valt hij in wezen in zijn eigen zwaard! Wat hij ten kwade denkt, mogen wij in verbondenheid met onze Heer, in deze zin ten goede laten meewerken (zie ook Stb.55 blz.7,8)! Het ware leven Gods in ons wordt evenwel niet hierdoor tot ontwikkeling gebracht. Dat is het werk van Jezus in ons. Hij is het die alles in allen volmaakt (Ef.1:23).

Vanuit het zichtbare

Na veertig dagen en veertig nachten vasten, kreeg Jezus honger. Volstrekt begrijpelijk. Een mens kan niet blijven vasten.
Het lichaam heeft op een gegeven moment voedsel nodig. Daar is niets mis mee! Toch was dat een moment, waarop Satan kansen zag. Het feit dat Jezus' aandacht in die fase mede uitging naar wat in het zichtbare nodig was, werd door hem aangegrepen: Indien Gij Gods Zoon zijt, zeg dan, dat deze stenen broden worden (Mat.4:3).
Het lijkt op erkenning van het zoonschap van Jezus. Op aansluiting bij de woorden die God tot Jezus sprak aan de
Jordaan: Gij zijn Mijn Zoon. Maar het 'indien' geeft aan dat die erkenning er in feite helemaal niet is. Jezus wordt met deze
woorden uitgedaagd om Zijn zoonschap te bewijzen en de goddelijke kracht die Hem is gegeven, uit te proberen.
Jezus wist Zich evenwel niet alleen de Zoon van God, maar ook de Knecht des Heren. Iemand die alleen handelt wanneer
Hij daartoe opdracht krijgt van Zijn Heer. Jezus wilde niets doen uit Zichzelf, noch op aangeven van iemand anders. Hij
wilde alleen doen wat God Hem liet zien (Joh.5:19). Hij liet Zich niet verleiden om de kracht des Heren aan te wenden ten
bate van Zichzelf. Hij bleef gericht op het woord en de wil des Vaders. Deze zou Hem leiden en Hem van al het nodige
genoegzaam voorzien!

Jezus en het Woord van God

Jezus antwoord was heel duidelijk: Er staat geschreven: Niet alleen van brood zal de mens leven, maar van alle woord, dat uit de mond Gods uitgaat. (Mat.4:4). Daarmee citeerde Hij Deuteronomium 8:3. Ondanks de honger bleef Hij staan, vast in het geloof, in geen enkel opzicht twijfelend. Hij bracht in praktijk wat Hij later zou verkondigen: Maak u dan niet bezorgd, zeggende: Wat zullen wij eten, of wat zullen wij drinken, of waarmede zullen wij ons kleden? Want naar al deze dingen gaat het zoeken der heidenen uit. Want uw hemelse Vader weet, dat gij dit alles behoeft. Maar zoek eerst Zijn Koninkrijk en Zijn gerechtigheid en dit alles zal u bovendien geschonken worden (Mat.6:31-33). Hij versloeg de vijand met het woord Gods. Met Zijn onwankelbare geloof in dat woord, geheel ingebed in de gezindheid van de dienstknecht.

Hernieuwde poging  van de duivel

Toen nam de duivel Jezus mee naar de heilige stad en hij stelde Hem op de rand van het dak des tempels (Mat.4:5). Dit
moet in een visionaire toestand zijn gebeurd. Jezus is de woestijn niet uit geweest. De duivel kon Hem niet zomaar meenemen. In de geest(elijke wereld) heeft hij Jezus iets voor ogen gesteld. Dat was evenwel niet minder reëel!
Werd de eerste verzoeking afgeslagen door een schriftwoord - 'er staat geschreven' - de tweede werd ermee ingeleid: Indien Gij Gods Zoon zijt, werp Uzelf dan naar beneden; er staat immers geschreven: Aan zijn engelen zal Hij opdracht geven aangaande u, en op de handen zullen zij u dragen, opdat gij uw voet niet aan een steen stoot (vs.6).
Maar ook hierop ging Jezus niet in, al werd er een schriftwoord gebezigd. Hij doorzag het doel van de vijand om Zijn
voortdurende en allesomvattende relatie met God te verstoren. En op basis van de ontstane zelfstandigheid als Zoon de totale afhankelijkheid van de Vader te doorbreken. Hij wilde de ontvangen kracht en macht niet misbruiken, doch slechts daar inzetten waar God het nodig achtte. Daarom antwoordde Jezus: Er staat ook geschreven: Gij zult de Here, uw God, niet verzoeken (vs.7).

Laatste aanval  door de duivel

Wederom nam de duivel Hem mede naar een zeer hoge berg en hij toonde Hem al de koninkrijken der wereld en hun
heerlijkheid, en zeide tot Hem: Dit alles zal ik U geven, indien Gij U nederwerpt en mij aanbidt (Mat.4:8,9). Jezus zou de Heer van de hele wereld worden. Hij was geroepen om de heerlijkheid van Gods schepping volledig te voorschijn te brengen. Dat zou zijn beslag krijgen langs de weg die God Hem wees. De weg van het Lam. De weg van lijden,
sterven en opstaan. Een lange weg door 'alle hemelen' heen. Met het doel van God voor Zijn leven in de mond wees Satan
Hem een kortere, veel gemakkelijker weg. Zonder lijden en sterven, zonder allerlei moeilijkheden en strijd. Door zich
slechts voor hem neder te werpen en hem te aanbidden.
Wat een verleiding en intens gemene verzoeking. Een weg geheel buiten de waarheid en werkelijkheid van Gods Koninkrijk. Langs zo'n weg zou de Christus Gods nooit vergeving en verzoening hebben kunnen bewerken. Hij zou de
weg zijn gegaan van de eerste Adam... Jezus doorzag ook deze opzet. Hij reageerde als ware Zoon van God en Knecht des Heren. Hij wilde in volkomen liefde en trouw gehoorzaam blijven aan de wil en bedoeling van Zijn Vader. Zich slechts aan Hem onderwerpen en alleen Hem aanbidden. Daarom zei Jezus: Ga weg, Satan! Er staat immers geschreven: De Here, uw God, zult gij aanbidden en Hem alleen dienen (vs.10).

Jezus Overwinnaar

Toen liet de duivel Hem met rust en zie, engelen kwamen en dienden Hem. (Mat.4:11). Jezus had standgehouden in deze
eerste grote confrontatie met het rijk der duisternis. Hij was op alle fronten overwinnaar geworden. Op geen enkele wijze had de vijand ook maar enig voordeel kunnen behalen. Jezus' relatie met God was ongestoord doorgegaan. Zijn geloof
en vertrouwen waren alleen maar verdiept, Zijn gehoorzaamheid, liefde en trouw opnieuw bevestigd. Hij was als
zelfstandig geestelijk mens volkomen afhankelijk gebleven van Zijn God.

Vreugde vanwege deze overwinning

Wat een vreugde zal deze eerste en zo belangrijke zege van Jezus teweeg hebben gebracht in het Koninkrijk Gods.
Allereerst bij God zèlf: Zijn geliefde Zoon, Zijn Christus had overwonnen. De uitvoering van Zijn plan lag in zeer goede
handen. Dat was gebleken en aan alle hemelingen duidelijk gemaakt. Michaël en zijn engelen zullen hebben gejuicht om deze overwinning van hun Heer, een zege waaraan zij als strijdende cherubs hadden mogen bijdragen. Gabriël en zijn engelen zullen hun priesterlijke diensten ten opzichte van Jezus onverwijld hebben vervuld. Zij kwamen en dienden Hem. Zij zullen Jezus op goddelijke wijze eten en drinken hebben gebracht en Hem als serafs vanuit het Koninkrijk van Zijn Vader ruimschoots hebben voorzien van al het nodige.

Jezus voorbeeld voor ons allemaal

Wij dienen dit volmaakte voorbeeld van onze Heer ter harte te nemen en na te volgen. Om evenals Hij te leren overwinnen door ons onvoorwaardelijk geloof in het levende woord van God. Door ons als zoon van God en knecht des Heren op te stellen en alleen dat te doen wat de Heer van ons vraagt. Door slechts Zijn weg te bewandelen in totale afhankelijkheid en volkomen gehoorzaamheid aan Hem. Dan zullen ook wij tot (méér dan) overwinnaars kunnen uitgroeien door Hem die ons heeft liefgehad en ons op deze weg is voorgegaan.

Jezus schittert van vertrouwen

Vol vertrouwen keerde Jezus uit de woestijn terug. Vol van de Geest en kracht van God. Zijn werk op aarde zou nu werkelijk gaan beginnen. De prediking van het evangelie van het Koninkrijk der hemelen zou nu weldra uit Zijn mond gaan
klinken. De nieuwe tijd was aangebroken.

OVER VERZOEKING EN BEPROEVING NAGEDACHT

"En leid ons niet in verzoeking, maar verlos ons van den boze"

Eigenlijk staat er 'leid ons niet binnen in de verzoeking' of anders gezegd: 'geef dat wij niet op de verzoeking in gaan..'. En daarbij kan dan worden gedacht 'en eraan onderdoor gaan'. Luther zag de vijfde bede als een soort avondgebed, waarbij men om vergeving bad voor het kwaad dat men gedaan had, en deze bede las hij als een morgengebed: 'Bewaar ons voor de verzoekingen van de nieuwe dag.'
 
Die verzoekingen zijn vaak gezocht in het sexuele, en zeker de katholieke vertaling met 'bekoring' gaf daar wel enige aanleiding toe. Maar het gaat veel dieper: het gaat om een afval die fundamenteel is, een afdwalen ten dode. Nu kan men zich de vraag stellen of God mensen daarin leidt, of dat het om iets anders gaat. Het woord 'verzoeking' is misschien enigszins misleidend. In Jacobus 1:13 wordt immers gezegd: 'Laat niemand, als hij verzocht wordt, zeggen: Ik word van Godswege verzocht, want God kan door het kwade niet verzocht worden en Hijzelf brengt ook niemand in verzoeking.'
Wel wordt van God gezegd dat Hij mensen op de proef stelt. Zo bijvoorbeeld Abraham, wanneer hij opdracht krijgt om zijn zoon te offeren. Zo wil God Abrahams geloof als het ware testen, en het loopt erop uit dat God juist niet het offer van Abrahams zoon wil. Maar het vertrouwen van Abraham dat Godzelf voor een oplossing zou zorgen bleek groot ('De Here zal erin voorzien...'). Ook het verblijf in de woestijn wordt zo gezien als een beproeving: het volk werd op de proef gesteld om te zien wat er in hun harten leefde (Deut.8:2). Zoals bij een survivaltocht men moet laten zien hoe groot het vermogen is om de goede keuzen te maken en de juiste beslissingen te nemen. Zo is het volk erdoor heen geleid. Ook het geloof van Job werd zo op de proef gesteld en ook hij hield stand. Het bekendst is het verhaal van Jezus' verzoeking in de woestijn waarbij Jezus zelf op de proef werd gesteld. Later zal de schrijver van de Brief aan de Hebreeën dan ook zeggen dat Jezus met ons mee kan voelen omdat hij op gelijke wijze als wij verzocht geweest is, zonder daaraan te bezwijken (Hebr.4:15).

OVER DE DUIVEL EN HET KWAAD
Juist het verhaal van de verzoeking in de woestijn laat zien dat het niet God is die mensen in de verzoeking leidt, maar een andere, een anti-macht. Die macht is benoemd als de Duivel.
 
De eeuwen door heeft die Duivel meer aandacht gekregen dan nodig was, want in de bijbel is het letterlijk en figuurlijk een marginale figuur. In het O.T. komt de Duivel nauwelijks voor en pas in de tijd tussen de afsluiting van het O.T. en het begin van het N.T. ontstaat de gedachte aan een min of meer persoonlijke antimacht, die Duivel wordt genoemd.
Aanvankelijk staat die Satansfiguur nog onder het gezag van God (vgl. het begin van het verhaal van Job waar Satan als één van de Dienaren van God wordt voorgesteld), maar geleidelijk aan – mede onder invloed van omringende culturen en godsdiensten – wordt de Duivel een meer zelfstandige figuur. Daarbij is men soms dicht genaderd tot een soort tweegodendom, een goede God en een bijna gelijkwaardige tegenspeler, de Macht van het Kwade. Zo kon de dreiging van de Duivel en van de Hel als een donkeren schaduw over het leven van vele gelovigen vallen. Daar is helaas veel schade mee aangericht.
 
Het is goed om het Kwaad ook in zijn ware proporties te zien. Er blijkt in het leven van mensen een soort zuigkracht uit te gaan van het kwade, maar men is daartegen nooit weerloos. Het komt erop aan om te waken en te bidden dat men niet in verzoeking komt (Mt. 26:41). Men kan en mag van het Kwaad niet een gesloten systeem maken. De bijbel vertelt ons in de vorm van verhalen waar het kwaad dreigt en hoe men zich ervoor kan hoeden. Die Duivel is, zou je kunnen zeggen een soort literaire figuur, een personificatie van het kwaad. In veel gevallen zou men beter gewoon kunnen spreken van 'het kwaad'.
Dat maakt het kwaad echter niet minder reëel. Daarbij komt het er vooral op aan om waakzaam te zijn, want juist het Kwade kan zich 'verduveld' mooi voordoen. Zo horen we in het verhaal van de verzoeking in de woestijn hoe de Duivel zich bedient van bijbelteksten en bol staat van de vrome praat: hij geeft God de eer, erkent Jezus als de Zoon van God en werpt zich op als verdediger van de goede zaak, maar is intussen bezig Jezus af te brengen van de weg die hij voor zich zag. Zo kan de Boze ons op wegen brengen die ons afbrengen van onze bestemming en die ons wegvoeren van God.

OVER LEIDING EN MISLEIDING
Wanneer we aan de hand van het verhaal van de verzoeking in de woestijn nagaan waartoe het Kwade ons verleiden wil, komen we terecht bij drie grote machten die ons leven beheersen en beheksen: de verleiding van het eigen overleven tot elke prijs (maak van deze stenen brood), de verleiding van het geloof-ten-eigen-bate (stort je naar beneden en Gods engelen zullen je wel te hulp schieten), en de verleiding van de macht (maak één knieval voor het kwade, met andere woorden: doe één concessie, sluit één compromis, en de hele wereld ligt voor je open).
Daartegenover stelt Jezus dat er dingen zijn die belangrijker zijn dan het pure overleven (Het Woord van God is zijn dagelijks brood), en dat het geloof er niet is om dingen mee af te dwingen maar om mee op weg te gaan (niet de sprong naar God toe, het spectaculaire, maar de weg met Hem, daar gaat het om), en dat men zich ongeloofwaardig maakt wanneer men zich van onheilige middelen bedient om een gesteld doel te bereiken. Zo ontmaskert hij de Duivel, die terecht wel eens 'de aap van God' genoemd wordt, omdat het kwaad zich zo fraai weet te verhullen.
 
Onder het mom van gezond verstand, onder de schijn van schoonheid en als verhulde vroomheid fluistert de Boze mensen dingen in die averechts werken. Wat is er op tegen om rijk te zijn, gebruik te maken van de middelen van deze wereld, macht aan te wenden voor het bereiken van doelen, zich te omgeven met goederen die de mens comfort en gemak verschaffen?
Op zichzelf misschien niets, maar wel als men een pact sluit met de Duivel en daarmee zijn ziel aan de Duivel verkoopt. Je kunt er ongelooflijk mee de mist in gaan, en deze bede is een gebed om daarvoor behoed te worden. Het komt erop aan dat men niet toegeeft aan de verleidingen die zich opdringen en dat men zich niet laat meeslepen door wat zo verleidelijk oogt. Je kunt je ziel eraan verliezen en zo je bestemming missen. Niet voor niets wordt de Duivel ook wel genoemd 'de Mensenmoordenaar van den beginne' – hij heeft het op ons leven voorzien!
 
En als de Duivel genoemd wordt 'de Overste van deze wereld' zijn we gewaarschuwd om niet te gering van het kwaad te denken. Je bidt erom om om niet door het kwaad overweldigd te worden en om niet door verborgen verleiders op verkeerde wegen te worden gezet. Of om door de dubbelzinnigheden van het eigen hart in verwarring te worden gebracht of door valse aanklachten ondermijnd te worden. Want nog steeds en steeds weer maakt de Duivel zijn naam waar door verwarring te zaaien (diabolos) en aan te klagen (satan).

OVER WAAKZAAM EN WEERBAAR
Toch zijn wij niet machteloos en we moeten die Duivel ook niet teveel gewicht geven. Juist de Bijbel leert ons dat we kunnen kiezen voor het goede en tegen het kwade, voor het leven en tegen alles wat de dood in zich heeft. Daarvoor is het nodig dat we ons richten op God en Zijn goede woorden zoals we die hebben ontvangen in de Thora en dat we gaan in het spoor van Jezus in grote trouw en navolging, en dat we ons laten leiden door de heilige Geestkracht die ook in ons is uitgestort. Daartoe moeten we ons dan wel willen laten leiden.
 
Juist in deze tijd komt het aan op bewust leven. Er komt zoveel op ons af en het is vaak zo moeilijk om weerstand te bieden aan alle verleidingen van consumptie, geld, bazigheid, om ons teweer te stellen tegen de verborgen verleidingen van reclame en propaganda, om ons te verzetten tegen alle leegte en alle verveling. Er wordt zo op ons ingewerkt en op ons ingepraat, en je moet wel heel erg stevig in je schoenen staan om een eigen weg daarin te gaan.
Toch kan het ook heel goed zijn om tegen de stroom in te roeien en zo vast te houden aan de kern van je eigen bestaan. Je wordt erdoor beproefd en wanneer je die beproeving doorstaat kom je daarmee toch ook weer dichter bij jezelf, en zo ook dichter bij God. Niet afgeleid door wat er niet toe doet, niet meedeinend op de golven van de actualiteit, niet gemanipuleerd door media en roddelpers, niet geleefd door de waan van de dag of gemodelleerd naar de laatste modes, maar zelf bewust levend en kiezend en delend.
Het leven kan er ook weer een nieuwe spanning en een nieuwe inhoud door krijgen. Je bent niet speelbal van hogere machten, of slachtoffer van de omstandigheden, maar zelf verantwoordelijk voor de keuzen die je maakt. Daarbij kan je je niet meer verschuilen achter zoiets als 'de duivel' of het kwaad, maar neem je zelf je leven ter hand en laat je de beslissing niet aan de slang (om een titel van een boek aan te halen).
 
God is altijd groter dan het kwaad en de Duivel heeft niet het laatste woord. Het kwaad is niet oorspronkelijk en God is het die het kwade goed kan maken. Daarom is er geen enkele reden om pessimistisch te zijn. Het enige wat van ons wordt gevraagd is dat wij waakzaam en weerbaar zijn en blijven.