Bij zijn bezoek aan Nazareth, zijn vaderstad, wordt duidelijk in wat voor een precaire situatie God Zich gebracht heeft door uit de onbenaderbaarheid, de ontoegankelijkheid te voorschijn te komen en Zich in een zichtbare gestalte aan de mensen te vertonen. "Niemand is groot voor zijn eigen knecht.” Uit zijn eigen volksgeschiedenis citeert Jezus het gezegde: "Een profeet wordt overal geëerd behalve in zijn eigen stad, bij zijn verwanten en in zijn eigen kring." Ze hebben Hem daar zien opgroeien toen er nog niets bijzonders aan Hem te ontdekken viel, evenmin als aan zijn vader en moeder ... allemaal gewone mensen. De afstand is daar zo klein, dat het wel heel moeilijk wordt om iets van Hem aan te nemen. "En ze namen er aanstoot aan." Zoals mensen in onze dagen aanstoot nemen aan de Kerk.

Gesterkt door de Geest komt hij in Galilea

Hier begint Jezus met zijn werken. In tegenstelling tot Johannes de Doper, die alleen bij Jordaan te vinden is, trekt Jezus langs de synagogen. Hier preekt hij en doet hij overal wonderen. Zijn werken kunnen niet verborgen blijven als een teken dat de God met Hem is.

Voor de Farizeeërs moest dit enige aanstoot hebben geven. Galilea werd gezien als een achterlijke uithoek van het land. Galileeërs waren joden, maar daar was ook alles mee gezegd.
De echte en ware gelovigen, dat waren de inwoners van Judea. Dat God zich ook nog met die provincialen bemoeide, daar kon men zich maar weinig bij voorstellen. Het is echter wel zo. Jezus trekt langs de steden en zijn roem wordt maar groter en groter. Het valt niet te ontkennen dat God in deze Jezus van Nazareth aan het werk is.

Zo komt Jezus ook in Nazareth terecht. De stad waar Hij is opgegroeid. De verwachtingen waren hooggespannen. De verhalen vanuit Kapernaüm waren in Nazareth het gesprek van de dag. Die Jezus die ze allemaal kenden bleek tot grote dingen in staat. Hij deed Wonderen en kon preken als de beste. De spanning stijgt. Het gonst in de stad. Wat zou hij in Nazareth allemaal voor wonderlijke dingen doen? Een sensatie hangt in de lucht.

Op Sabbat gaat Hij zoals gebruikelijk naar de synagoge. Hier had hij zijn hele jeugd doorgebracht en de woorden uit het Oude Testament tot zich laten komen. De dienst begint.
De priester zegt de geloofsbelijdenis op. Daarna wordt er voorgelezen uit de Thora, de eerste vijfboeken uit het Oude Testament. De boekrol wordt aangegeven en op een verhoging wordt deze op een zangerige toon voorgelezen.

Daarna wordt er uit de profeten gelezen. Het stond iedere joodse man vrij om dit te doen. Dan staat Jezus op. Hij zal op die sabbat de lezing uit de profetenboeken voor zijn rekening nemen. Hij krijgt de boekrol van de profeet Jesaja aangereikt. Hij zoekt totdat hij belandt bij het 61 ste hoofdstuk. Daar leest Hij: ‘De Geest van de Heer rust op mij, want hij heeft mij gezalfd. Om aan armen het goede nieuws te brengen heeft hij mij gezonden, om aan gevangenen hun vrijlating bekent te maken en aan blinden het herstel van hun zicht, om onderdrukten hun vrijlating te geven, om het genade jaar van de Heer uit te roepen.’

Hij rolt de boekrol weer op, gaf hem terug aan de dienaar en hij ging weer zitten. Het is muisstil. De ogen waren alleen op Hem gericht. Dan opent Jezus zijn mond En zegt hij tegen hen dat zij vandaag deze schrifttekst in vervulling hebben zien gaan. Er gaat een gejuich op.
Dit is meer dan ze hadden verwacht. Eén van hun die schrift vervult. Het enthousiasme is niet te temperen. De woorden rollen hem uit de mond, wat een spreker is die man. Dit is precies wat ze willen horen. Wat zijn ze verwonderd. Was dit niet de zoon van Jozef die wij allen kennen?

Hun enthousiasme komt ons misschien wat raar over. Jezus leest een bijbeltekst en dan is men zo enthousiast dat het dak er bijna afgaat. Waarom deze reactie? Jezus speelt met hun nationalistische gevoelens. Jezus spreekt over het genade jaar van de Heer. Hiermee wordt het jubeljaar bedoeld. Het jubeljaar is een jaar waarin allerlei sociale verhoudingen weer werden rechtgezet. De vruchtbare grond werd herverdeelt volgens bepaalde regels. Er is meer aan de hand.

Dit jubeljaar heeft echter nooit gefunctioneerd. De profeet Jesaja wijst op de terugkeer van de ballingen die naar Babylon waren afgevoerd. De voornaamste mannen waren naar Babylon gedeporteerd als een soort garantiebewijs dat dit volk niet meer in opstand zou komen. Hier verblijven ze vele jaren, totdat Jesaja mag profeteren dat het gebeurd is, met de
onderdrukking. Cyrus de Pers rukt op en het jubeljaar is daar. De gevangenen mogen naar huis. De Heer heeft naar hen omgezien.

In Nazareth had Hij geen betere woorden kunnen gebruiken om zich geliefd te maken. Al jaren ging het land gebukt onder de Romeinse overheersing. En dan is de Messias daar. We hebben de wonderen gezien. Nu gaat het gebeuren en het is nog één uit hun midden ook. Wat zijn ze trots. Hun Messias zal de heidenen wel even een lesje leren. Alleen dat zegt Jezus niet. De wraak over de heidenen waar Jesaja over spreekt houdt hij achter zijn kiezen.

Toch is men zeer verwonderd. Is dit niet de zoon van Jozef. Je weet wel Jezus dat kleinen manneke van Marietje en Jantje. We kennen Hem allemaal. Vroeger hebben we nog met hem in de zandbak gespeeld. Wat is Hij toch geweldig terecht gekomen. Maar dat verhaal gaat niet op. Ze kennen Hem niet. Het is duidelijk dat Jezus flink kwaad wordt. We lezen in het Lucas’ evangelie dat Jezus uit de Geest is geboren en niet uit de wil van een man. Hier krijgt Jezus
het flink achter de oren. De zoon van Jozef. Kom, nou! Hij is de zoon van God.

Dan zegt Jezus: ‘Ongetwijfeld zullen jullie mij het gezegde voor houden: ‘Geneesheer, genees uzelf. Doe alles waarvan wij gehoord hebben in Kafarnaüm dat het gebeurt is, ook in Uw vaderstad.’ We hebben over de wonderen gehoord. Nu zeg je door Jesaja te citeren dat je de Messias bent. De tijd is aangebroken volgens jezelf. Nu willen we ook dat je laat zien dat je de Messias bent. Kom, Jezus. Doe een wonder en dan zullen we je allemaal volgen. Wij je meest naasten. Wat zijn we trots op onszelf dat wij jouw hebben voortgebracht. Maakt het waar. Geneesheer bewijs maar eens dat je geneesheer bent. We willen een wonder en snel een beetje.

Kortom Jezus is boos omdat hij de zoon van Jozef wordt genoemd en de inwoners van Nazareth, trots en nationalistisch als ze zijn, eisen een wonder. Dit schiet Jezus flink in het verkeerde keelgat en dan komen die beroemde woorden: ‘Ik zeg u dat geen enkele profeet welkom is in zijn eigen vaderstad.’ Heel fijntjes legt Jezus de vinger op de zere plek. Profeten
spreken geen lieve woordjes, maar Gods woord. De woorden van God en de verlangens van de mensen hoeven niet altijd samen te vallen.

Over 'Wonderen' nagedacht

Iemand vertelt jou dat de watermassa’s opeens als een muur bleven staan en na een dag weer verder stroomden. Dat de zon normaal in het jaargetijde om zes uur onder gaat, maar bij wijze van uitzondering op een dag pas om elf uur. Dat een ijzeren bijl opeens komt boven drijven in het water. Dat een man op de golven loopt, een lamme gaat lopen en een dode uit zijn graf komt en weer verder leeft. Wat vind je van zulke verhalen? Moeten we gewoon maar geloven dat die geschreven wonderen echt gebeurd zijn zonder daar bij na te denken? Of kunnen ze op de een of andere manier toch ‘verklaard’ worden? In deze inleiding ga ik daar wat dieper op in.

Wat is eigelijk een wonder?

Wat verstaan wij nu eigelijk onder een wonder? Vanouds worden wonderen in verband gebracht met het ingrijpen van God in de gewone loop van de natuur of als verbreking van de natuurwetten. Zo heeft het wonder bij ons de betekenis gekregen van het ongewone, het uitzonderlijke, iets van een bovenmenselijke macht, waardoor iets geheel anders verloopt dan volgens de natuurwetten het geval zou moeten zijn. Die natuurwetten zijn door de Heere Zelf in de schepping gelegd en ze werken alleen door Zijn kracht. Dat laatste wordt ook wel Gods voorzienigheid genoemd.

Als we dus proberen uit te zoeken wat een wonder is, gaat het erom dat het voor ons een wonder is. Voor de Heere God is niets een wonder. Voor Hem is het niet moeilijker om iets te laten verlopen tegen de natuurwetten in, als in overeenstemming daarmee. Hij heeft immers Zelf die wetten in de schepping gelegd! Hij had het ook anders kunnen doen. Soms doet Hij iets anders. Dat is voor ons een wonder, maar voor God niet. Het is voor God niet moeilijker om het water van de Rode Zee even stil te laten staan en een pad te maken als om het water te laten stromen en Israël over de golven te laten lopen (net als bij Petrus). ‘Zou voor de Heere iets te wonderlijk zijn?’, zegt God tegen Abraham als Hij belooft dat Hij uit de verstorven baarmoeder van Sara een zoon zal voortbrengen.

Verklaren of geloven?

Omdat wij nu leven na de periode van de Verlichting en natuurwetenschappelijk denken, is het voor ons moeilijker om in wonderen te geloven dan bijvoorbeeld vroeger voor Israël. Door het moderne natuurwetenschappelijk denken wordt de twijfel gezaaid in ons hart met betrekking tot de almacht van God. Geen last hiervan hebben bijvoorbeeld in onze tijd de schriftloze volken van niet-westerse beschavingen (op het zendingsveld). Die kennen het rationele en causale denken (van oorzaak en gevolg) niet zo als wij. Hoe moeilijk is het om te geloven dat de wonderen in de Bijbel (die zo lang geleden al gebeurd zijn) echt waar zijn, als we daar met ons verstand over nadenken.

We zouden nog wel in de wonderen uit de Bijbel willen geloven als we zelf of in onze omgeving van zeer nabij een wonder hadden mee gemaakt. Dan zou je kunnen denken: Ik kan het niet begrijpen of verklaren, maar het is waar, mijn ogen bedriegen me niet, dus kan diezelfde machtige God ook al die andere wonderen uit de Bijbel echt gedaan hebben. Je kunt het wel niet verklaren, maar je kunt het toch geloven. Op grond van een persoonlijke ervaring, met betrekking tot Gods almacht. Moeten we eigenlijk wel proberen om de wonderen te verklaren? Zou dat voor ons aannemelijker maken dat ze echt gebeurd zijn? Trouwens, als je ze verklaren kunt, zijn het geen wonderen meer. Snap je waar het om gaat? God is God en wij zijn mensen.

Wij zijn gebonden aan de natuurwetten, ook in ons denken, maar God niet. Hij is de gans Andere! Het is helemaal niet nodig dat we Gods kinderen proberen te verklaren. Toen Mozes met zijn staf op de rots sloeg, kwam er water uit. De kans is er dat hij een onderaardse waterader heeft geraakt, waarvan hij het laatste dunne ‘deurtje’ opende met zijn staf. Ook zou het kunnen dat de muren van Jericho gevallen zijn door een aardbeving. Hebben we dan het wonder verklaard?' Nee! Hooguit krijgen we bewondering voor Gods voorzienigheid, dat hij deze natuurrampen precies liet gebeuren op die tijd en die plaats.

Je hoeft je verstand niet op non-actief te zetten als je over de wonderen leest, maar je  hoeft ze niet te verklaren om ze voor het verstand aannemelijk te maken. Wonderen zijn voor ons menselijk verstand nooit te begrijpen. Vergeet ook niet dat ons verstand door de zondeval verduisterd is en dat al onze kennis ‘ten dele' is. Ons eindig verstand zal ons nooit kunnen brengen tot de erkenning, dat God alleen wonderen doet. We leren dit alleen door het geloof. ‘Door het geloof verstaan wij, dat de wereld door het Woord Gods is toebereid, alzo dat de dingen, die men ziet, niet geworden zijn uit de dingen, die gezien worden’ (Hebreeën 1:3).

Alleen wie door het geloof buigt voor het gezag van de Bijbel neemt ook aan, dat de daarin vertelde wonderen echt zijn gebeurd. Wie de wonderen met zijn verstand wil verklaren om ze aannemelijk te maken, loopt te pletter op de muur van twijfel en ongeloof. Deze algemene stellingen met betrekking tot het geloof in wonderen zijn nodig om te komen tot een antwoord op vragen rondom de vleeswording van Christus. Zijn opstanding en Zijn Hemelvaart, de opstanding des vleses en het eeuwige leven.

Wat doe jij met het geloof in Gods wonderen?

Nu nog een persoonlijke vraag. Heb jij nog nooit een wonder gezien of meegemaakt? Een bijzondere gebedsverhoring bijvoorbeeld? Zeker, zoiets moet je niet plaatsen in het kader van de tekenen van Gods Koninkrijk, maar het geeft je wel een bewijs van de almacht, de alwetendheid en de goedheid van God. Waarom zou je de satan toelaten in je leven om twijfel te zaaien als het gaat om de almacht en de genade van God? Je hoeft niet alles te begrijpen, als je het maar gelooft. Daartoe kan alleen de Heilige Geest je ‘overhalen’. En dan bedoel ik niet een soort wondergeloof, maar het ware geloof.

Het gaat immers niet om een wonder ‘op zich’, maar het gaat om de heilsgeschiedenis, om de heilsfeiten, om het verwerven van de zaligheid door de Heere Jezus Christus. Wie niet gelooft in de maagdelijke geboorte, in Zijn verzoenend leiden en sterven, in Zijn opstanding en Zijn Hemelvaart, wie geen wederkomst verwacht, die kan niet zalig worden. Hier zijn dus hoogst ernstige zaken in het geding. God is een God van wonderen. Maar het is geen groter wonder als God een lichamelijk dode mens opwekt tot het leven dan dat Hij een geestelijk dode zondaar levend maakt door Zijn Geest. Als je dat tweede gelooft, waarom zou je dat eerste niet geloven?

Ik denk dat daaruit blijkt, dat je wellicht het tweede nog niet persoonlijk kent. ‘Door het geloof verstaan wij…’, zegt de apostel in Hebreeën 1. Laat dan toch onze eerste zorg zijn: ken ik persoonlijk deze machtige en genadige God als mijn God? Tot slot nog een stukje tekst uit Johannes 20(30-31): ‘Jezus dan heeft nog wel vele andere tekenen in de tegenwoordigheid Zijner discipelen gedaan, die niet geschreven zijn in dit boek; maar deze zijn geschreven, opdat gij gelooft, dat Jezus is de Christus, de Zoon van God; en opdat gij, gelovende, het leven hebt in Zijn Naam’.