DE KANANESE VROUW  

En zie, een Kananese vrouw uit die landpale komende, riep tot Hem, zeggende: Heere, Gij Zone Davids, ontferm U mijner! Matth. 15:22a  

Soms vinden wij het ware geloof waar we het het minst zouden verwachten. Het was een Kananese vrouw die de Heere aanriep om genade. Uit zo'n smeekbede zou een groot geloof spreken als deze vrouw in Bethanië of Jeruzalem had gewoond. Maar wanneer we lezen dat zij in het landsdeel van Tyrus en Sidon woonde, mag haar bede ons terecht verbazen. Wij zouden hiervan moeten leren dat de mens door genade tot het geloof wordt gebracht en niet door de plaats waar hij woont. Gehazi woonde in het gezin van een profeet, maar hij kende geen bekering of geloof en was de wereld zeer toegedaan (2 Kon. 5:19-27). De kleine dienstbode in het heidense huishouden van Naäman daarentegen was een trouwe getuige van God (2 Kon. 5:2-3). Laten wij niet wanhopen aan iemands ziel vanwege de omstandigheden waarin hij is geplaatst. Beproeving kan soms een zegen blijken te zijn voor de ziel. De Kananese vrouw werd ongetwijfeld zwaar beproefd. Zij had moeten aanzien hoe haar geliefd kind van een duivel bezeten was, zonder haar te kunnen helpen. Maar toch bracht dit verdriet haar tot Jezus en leerde het haar te bidden. Zonder deze moeilijkheden zou ze misschien geleefd hebben en gestorven zijn in zorgeloze onwetendheid en Jezus nooit hebben gezien. Het was beslist voor haar bestwil dat zij werd beproefd (Ps. 119:71). Onze onwetendheid komt nergens zo duidelijk tot uiting als in ons ongeduld wanneer wij in nood verkeren. Wij vergeten dat ieder kruis een boodschap van God is en bedoeld is om ons uiteindelijk te helpen. Beproevingen zijn bedoeld om ons aan het denken te zetten, om ons van de wereld weg te lokken, tot de Bijbel te brengen en ons te doen buigen in gebed. Gezondheid is heel goed, maar ziekte is veel beteer als het ons tot God drijft. Alles, maar dan ook alles is beter dan in zorgeloosheid te leven en in zonde te sterven. De discipelen hadden niet zoveel medelijden en barmhartigheid als Christus (vs. 23). Deze geest heerst veel teveel onder gelovigen. Zij staan veel te snel klaar om aan de echtheid van iemands beginnende genade te twijfelen, omdat die nog zwak is (Hand. 9:26). Laten wij net als Christus zijn: zachtmoedig, vriendelijk en bemoedigend in de omgang met mensen die zalig willen worden. Christus laat de mensen soms wachten, zoals Hij deed met deze vrouw, maar hij stuurt ze nooit met lege handen weg.

Een heel bijzonder verhaal, waarin veel gebeurt

Er gebeurt veel met de vrouw, er gebeurt veel met Jezus, er gebeurt veel met
de dochter.

Allereerst de vrouw. Je zult maar moeder zijn van zo'n kind. Ze is 'deerlijk bezeten' of, zoals er in het parallele verhaal in Marcus 7 staat: ze had een onreine, boze geest'. Haar dochter is in de ban van iets kwaads, wat haar
leven vergalt. Als je het boek 'In de ban van de Ring' leest of als je de film ziet, dan raak je ook makkelijk in de ban. Dan overvalt je een gevoel van angst als de zwarte ruiters opdoemen of als Sauron verschijnt. Je voelt en je ziet het Kwaad.

De dochter is in de ban van het Kwaad. Wat precies wordt niet gezegd. Dat doet er ook niet toe. Ze is in ieder geval zichzelf niet, niet wie ze zijn kan: een heel mens. Tegenwoordig noemen we zo iemand
een psychiatrische patiënt. Ze lijdt en haar moeder lijdt mee. Want als je kind ziek is en pijn heeft, dan heb je als moeder of vader ook pijn. Misschien hebt u zelf wel zo'n kind dat lijdt. En lijd je zelf dan niet mee? Het gaat je toch aan je hart?

Nou, juist omdat het die vrouw aan haar hart gaat dat haar dochter zo lijdt, gaat ze op zoek. Liefde drijft haar. Ze gaat op zoek naar genezing en heling voor haar dochter. Wie weet bij hoeveel dokters, maatschappelijk werksters en andere hulpverleners ze al langs is geweest. Ook wij maken soms hele zoektochten door het doolhof van de hulpverlening op zoek naar heling en genezing voor een ander die ons lief is of voor onszelf. En dan hoort die vrouw een verhaal. Het verhaal gaat over een man die helpen kan, een man met wonderlijke macht en kracht, een man van God, die kan genezen en helen. Ze hoort zelfs in het buitenland (want daar woont ze) het verhaal over Jezus van Nazareth. Want zo'n verhaal gaat natuurlijk als een lopend vuurtje. En haar hart gaat kloppen van verwachting, haar hoop vlamt op. En nu heeft ze
gehoord, dat die Jezus bij haar in de buurt is om even op adem te komen. En ze weet, heel diep van binnen: dáár moet ik naar toe, bij Hém moet ik zijn. Ze staat op en gaat op weg om Jezus te zoeken en te ontmoeten. Zie je haar voor je: een vrouw met pijn en verdriet, maar ook met hoop en verwachting? Je zou het misschien zelf wel kunnen zijn.....

Maar de ontmoeting met Jezus loopt heel anders dan ze zich had voorgesteld. Want zij is Kanaänitische en Hij is Jood. En die botsen met elkaar, al eeuwenlang. Want voor de joden staat Kanaän voor alles wat anders is. De Kanaänieten vereren andere goden, de Kanaänieten zijn de vijanden. Onwillekeurig denk je dan vandaag aan het verschrikkelijke konflikt tussen Israëlies en Palestijnen. Wat dat betreft is er nog niks veranderd. En nu duikt er dus opeens zo'n kanaänitische vrouw voor Jezus op. En ze roept: 'Heb medelijden met mij, Here, Zoon van David, mijn dochter is deerlijk
bezeten'! Een vreemde vrouw. Een vrouw die er niet bij hoort. maar luister wat ze zegt: Ze roept: 'Heer!' En dat is precies hoe Jezus door de eerste christenen genoemd werd: Kyrios, Heer! En ze voegt daar nog aan toe: 'Zoon
van David'. Veel uitleggers zeggen dat ze hiermee gewoon bedoelt: U bent een kind van David, een Jood. Maar Zoon van David is ook een messiaanse titel! Later horen we Bartimeüs precies hetzelfde roepen: 'Heb medelijden met mij, Here, Zoon van David'. En Bartimeüs is echt een jood. Dus: deze heidense vrouw spreekt Jezus helemaal op z'n joods aan, als Messias. En doet een beroep op zijn medelijden, op zijn ontferming. De joodse filosoof Levinas heeft het eeuwen later ongeveer zo gezegd: De ander doet een beroep op je. Je medemens. Als je in zijn of haar ogen kijkt, dan zie je nog steeds die roep om ontferming. om mededogen.

Nu komt Jezus in beeld. Hoe zal Hij reageren? Vol verwachting kijkt de vrouw naar Hem. maar Jezus zegt niks. Hij zwijgt in alle talen. Heeft Hij haar hulpgeroep niet gehoord? Is die vrouw voor Hem lucht? Wil Hij niet reageren? Stel je voor: je doet een beroep op iemand's hulp en die ander negeert je. Doet alsof je er niet bent. Misschien hebt u dat zelf al wel eens
meegemaakt. U riep op straat om hulp en iedereen liep door. 't Kan zomaar gebeuren ook hier in Den Haag. De hardvochtigheid van de stad. Kei en keihard soms. We hebben toch niks te maken met de ander.....en we lopen verder.

Nou, als je dat wel eens hebt meegemaakt, dan weet u hoe dat voelt: verschrikkelijk als je zo aan je lot wordt overgelaten. En dan doen die leerlingen van Jezus er nog een schep bovenop. Ze zeggen tegen Jezus: 'Zend
haar weg, want ze roept ons na'. Lastig toch, zo'n medemens die een beroep op jouw mededogen doet. Hoewel....het griekse woord wat hier vertaald wordt met 'wegzenden' kan ook vertaald worden met: 'losmaken, bevrijden'.
En dan zou het dus betekenen: Heer, bevrijd die dochter van die vrouw. Maak haar los van die boze macht, zodat ze weer echt leven kan.! En dan nemen die leerlingen het dus voor die vrouw op. Ik vind het lastig om hier een keuze
te maken voor de ene of voor de andere vertaling. Misschien moeten we die dubbelheid maar laten staan. Want spelen beide gevoelens zich soms niet ook in ons af? Als iemand om hulp roept. Je ene gevoel is: snel doorlopen, want
dit gaat me tijd en moeite kosten. Je andere gevoel is: laat ik omkijken naar mijn medemens en helpen. Hoe het ook zij, nu spreekt Jezus wel. Hij zegt:

'Ik ben slechts gezonden tot de verloren schapen van het huis van Israël'.

M.a.w. 'U, als heidense vrouw, valt daar buiten'. 't Klinkt naar 'Eigen volk eerst'. Nu had Jezus dat ook al gezegd toen Hij zijn discipelen uitzond. We hoorden Hem in Mattheüs 10 vers 5-6 al zeggen: 'Wijkt niet af op een weg naar heidenen, gaat geen huis van Samaritanen binnen, begeeft u liever tot de verloren schapen van het huis Israëls'. Nu was dat in die tijd heel normaal. Gods heil was bestemd voor zijn eigen volk. In die zin is Jezus helemaal een kind van zijn tijd.

Maar verplaats je nu even in die vrouw. Hoe komen Jezus' woorden op haar over? Ik denk van: verpletterend. Al haar hoop wordt de bodem ingeslagen. En ook dat is voor ons heel herkenbaar: Je zit bij de dokter. Je weet dat je
ziek bent, maar je hebt hoop dat je beter worden kan. En dan zegt de dokter: 'Helaas, meneer of mevrouw, ik kan niks meer voor u doen'. Je wereld stort in. Zo klinken Jezus' woorden voor die vrouw: 'Helaas mevrouw, ik kan niks
voor u doen'. Maar die vrouw geeft niet op. Ze gaat voor Jezus op de knieën en ze roept: 'Heer, help mij!' Korter en duidelijker kan het niet.

En dan wijst Jezus haar nog eens duidelijk af. 'Het is niet goed het brood van de kinderen te nemen en het de honden voor te werpen'. Nou, dat doet pijn. Want joden noemden heidenen vaak minachtend 'honden'. M.a.w. Jij, vrouw, bent zo'n hond. Het heil is niet voor jou, heiden die je bent! Maar de vrouw houdt vol. Want ze heeft haar kind lief. Ze geeft Jezus een gevat antwoord: Zeker, Heer (ze blijft Jezus dus met Heer aanspreken!), zeker Heer, maar ook de honden eten van de kruimels, die van de tafel van hun meesters afvallen.'. M.a.w. ook voor mij als heiden is er toch wel een
restje heil over? En dat restje is genoeg. En dan gaat Jezus om. Want Hij ziet niet alleen maar een heidense vrouw met pijn en verdriet, maar Hij ziet ook een heidense vrouw met geloof! Hij zegt dat ook: 'O vrouw, groot is uw
geloof!. U geschiede gelijk gij wenst'. En vanaf dat ogenblik was haar dochter genezen!

Hetzelfde gebeurt in het verhaal over de genezing van de kecht van de romeinse hoofdman. Ook daar is Jezus onder de indruk van het grote geloof van die heiden.  En aan het eind van het evangelie horen we Jezus dan uitdrukkelijk tegen zijn discipelen zeggen: Ga de wereld in, verkondig het heil aan alle mensen, ook aan de heidenen! Niemand wordt meer buitengesloten. Gods liefde is voor iedereen.

Een verhaal met een happy end. Een verhaal waarin heel veel gebeurt

Een verhaal waar ook wij veel van kunnen leren.

Om te beginnen kunnen we van die vrouw leren, dat je bij de Heer niet te
gauw op moet geven. Soms vragen mensen iets in hun gebed aan God en als hun gebed dan niet meteen verhoord wordt, dan zijn ze zwaar teleurgesteld.
Maar deze vrouw wil ons bemoedigen om vol te houden. Om door te gaan met bidden, volhardend, met verwachting, met vertrouwen dat God meer kan en barmhartiger is dan wij vaak durven denken. In het Oude Testament staat een soortgelijk verhaal over Abraham, die eindeloos bij God pleit voor de mensen van Sodom. Zijn gebed wordt niet verhoord, maar God gaat wel een heel eind met hem mee in zijn pleidooi. En ook in de psalmen doen mensen vaak een
volhardend beroep op God. Dat mag dus. Ga door met bidden, geef niet op, maar laat de uiteindelijke beslissing of je gebed al of niet verhoord zal worden wel aan God over. In het vertrouwen dat God wel weet wat het beste
voor je is, al is dat soms niet makkelijk te accepteren. Maar leg dus niet te gauw het moede hoofd in de schoot. Neem een voorbeeld aan deze vrouw, die dóór blijft vragen.

Als tweede kunnen we uit dit verhaal leren, dat we niet eng kerkelijk moeten denken en handelen. God's heil is in de kerk te vinden, jawel. Maar God's heil is voor ieder mens bedoeld, in de kerk én daarbuiten. We gaan dus
als iemand een beroep op ons doet niet eerst kijken of ie er wel bij hoort. Zo van: staat u in onze kaartenbak, dan hoort u erbij en helpen we u; staat u niet in onze computer, ga naar een ander. Nee dus! Als er iemand de kerk
binnenloopt en graag een pastoraal gesprek wil of wil dat er voor hem of haar gebeden wordt, wel, dan ontvangen we die medemens met open armen en met een liefhebbend hart, met ontferming bewogen, net als Jezus. Soms droom ik daarvan en denk: wat zou het mooi zijn als de kerken zo'n plek zouden zijn waar mensen van harte welkom zijn. Een Open Huis om bij de Heer op adem te komen, om heling en genezing te ontvangen, net als die dochter van die vrouw.

Want tenslotte kunnen we leren, dat Jezus sterker is dan de macht en de kracht van het Kwaad. Hij doorbreekt de ban van het Kwaad, waar dat meisje in zat gevangen. Hij maakt haar daarvan los. Ze wordt weer gezond en heel.
En daarmee richt Jezus een teken op van Gods Koninkrijk. Daar is de Heer op uit. We leven toe naar het moment, waarop God 'alle tranen van onze ogen af zal wissen (Openbaring 21).

Zo geeft dit verhaal ons moed. Want ook wij mogen erop vertrouwen, dat voorbij angst en verdriet heil en heling ook voor ons bedoeld zijn. Is het niet in dit leven, dan wel als we sterven. De Kanaänitische vrouw vertrouwde daarop, Bartimeüs vertrouwde daarop. En hun vertrouwen werd niet beschaamd. Reden genoeg voor ons om met dat vertrouwen te leven.