Uit het evangelie volgens Lukas:

29 Toen hij Betfage en Betanië bij de Olijfberg naderde, stuurde hij twee van de leerlingen vooruit 30 en zei tegen hen: ‘Ga naar het dorp daarginds. Daar zullen jullie een vastgebonden veulen vinden, dat nog nooit door iemand bereden is. Maak het los en breng het hier. 31 Als iemand jullie vraagt: “Waarom maken jullie het los?” moeten jullie antwoorden: “De Heer (19:31-34) De Heer [...] de eigenaars [...] De Heer – Er is hier een woordspel tussen de woorden ‘Heer’ en ‘eigenaar’: het Grieks gebruikt voor beide het woord kurios.heeft het nodig.”’ 32 De beide leerlingen gingen op weg en vonden het veulen, precies zoals Jezus had gezegd. 33 Toen ze het dier losmaakten, vroegen de eigenaars hun: ‘Waarom maken jullie het los?’ 34 Ze antwoordden: ‘De Heer heeft het nodig.’ 35 Daarna brachten ze het veulen naar Jezus. Ze wierpen hun mantels over het dier en lieten Jezus erop zitten.

Nagedacht over de ezel

In het Oude Midden-Oosten was de ezel een belangrijk lastdier. Het komt daarom voor in verschillende Bijbelgedeelten. Zo wordt in Numeri de profeet Bileam gered door zijn ezelin, die in tegenstelling tot hem wel de engel op zijn weg ontwaart.

In de Evangeliën vindt de intocht in Jeruzalem van Jezus plaats op een jonge ezel.

Ten eerste behoort de ezel volgens de Joodse wet tot de onreine dieren, want hij heeft geen gespleten hoef en herkauwt niet.
U zult zeggen: ‘Wat hebben wij nu met die wet over reine en onreine beesten te maken, dat gold toch alleen voor de Jood?’ Inderdaad, dat gold voor de Jood, maar toch hebben wij er wat mee te maken. Want God heeft Israël maar niet zo een stelletje voorschriften gegeven als het ware om het moeilijk voor hen te maken en hun gehoorzaamheid te testen. Nee, in deze voorschriften zit een les, en die les geldt niet alleen de Jood. Denk maar aan het voorschrift: “Gij zult een dorstende os niet muilbanden” (1 Korinthe 9:9).
De apostel Paulus trekt er deze les ui:: “Wie het evangelie brengt mag ook van het evangelie leven”. Welnu, die onreine ezel met z’n “eenzijdige” hoef en zijn”niet verwerken” van zijn voedsel is een beeld van de natuurlijke mens, wiens wandel voor God niet deugt en wiens innerlijk niet de toets van Gods kritiek niet kan doorstaan, wiens geestelijke voeding niet beantwoordt aan het “voedselvoorschrift” van God.

Ten tweede is de ezel een lastdier, een slavenbeest. Met de zondaar is het niet beter. Wij zijn in de macht van satan en zijn slaven van de zonde. We zijn geestelijke ezels. Niet omdat we dom zijn – hoewel de bijbel zeer zeker betuigt dat er “niemand is die verstandig is”- maar in dit geval omdat we slaven van de zonde zijn. Niet alleen sommige mensen zijn verslaafd…. aan drank, drugs of sex. Nee, we zijn allemaal slaaf, slaaf van de zelfzucht, slaaf van de hoogmoed, slaaf van de machtswellust en noem maar op.

De Joden hadden van God een merkwaardig voorschrift gekregen. Bij gelegenheid van het eerste Pascha, waarbij alle eerstgeborenen die schuilden achter het bloed aan de deurpost, gespaard werden, gaf God ’n voorschrift betreffende de eerstgeborenen van het vee. Alle eerstgeboren dieren moest de Jood aan God wijden. Ze kwamen God toe, en de Israëliet erkende Gods recht door ze als een offer de Here te wijden. Maar een ezelsveulen kon niet als offer gebracht worden. Zo’n onrein slavenbeest op het altaar van God zou een aanfluiting zijn. Wat moest er dan mee gebeuren? Wel, er waren twee mogelijkheden. Het dier moest of gedood worden door het de nek te breken, of er moest een stuk kleinvee voor in de plaats sterven – het werd in dat geval “gelost” (zie Exodus 13 : 11-16). Door deze handeling erkende de Jood dat God hen als slavenvolk had verlost uit Egypte, terwijl er een lam stierf in plaats van de eerstgeborenen. Dit eeuwenoude voorschrift wijst heen naar hét Lam, Jezus Christus.

Alleen mensen die tot bekering en geloof zijn gekomen, kan God gebruiken. Van zulke mensen wil Hij zich bedienen. De geschiedenis uit Mattheüs, die ik hierboven aanduidde, geeft hiervan een illustratie. Jezus Christus zend zijn discipelen uit om een ezelin met een veulen te halen. Hij gaat op dit veulen zitten en rijdt zo Jeruzalem binnen. Het lastdier vervult nu een dienst. Zo kunnen slaven van de zonde slaven van de gerechtigheid worden door het geloof in Jezus Christus (zie Romeinen 6:16-18). De ezelin van Bileam heeft haar baas een belangrijk lesje gegeven. ’t Was een sprekende ezelin, inderdaad.

Minder letterlijk, maar zeker even belangrijk is de les die de ezel (de ezel in het algemeen) ons in de bijbel geeft. In die zin zijn er heel wat sprekende ezels in de Schrift. De vraag is alleen of u zich persoonlijk al aangesproken weet.
Er zijn natuurlijk ook heel wat ezels in de wereld om u heen, die spreken. De een balkt nog luider dan de ander. Is het misschien zo, dat u door al dat lawaai de spraak van de ezel in de bijbel nog nooit vernomen hebt? Zou u dan nu aan die taal niet eens aandacht willen geven.

DE EZEL UIT DE BIJBEL Numeri 22-24

Uit het evangelie volgens Mattheüs:’

Toen Jezus al deze toespraken geeindigd had, sprak Hij tot zijn leerlingen: 'Gij weet dat over twee dagen het paasfeest wordt gevierd; dan wordt de Mensenzoon overgeleverd om gekruisigd te worden.' Tezelfdertijd kwamen de hogepriesters en de oudsten van het volk bijeen in het paleis van de hogepriester die Kajafas heette en na onderling overleg besloten zij Jezus door een list te grijpen en ter dood te brengen. 'Maar', zeiden ze, 'niet op het feest; anders mochten er eens onlusten ontstaan onder het volk.' Terwijl Jezus zich te Bethanië bevond in het huis van Simon de Melaatse, kwam er een vrouw naar Hem toe met een albasten vaasje zeer dure balsem. Zij goot die uit over zijn hoofd terwijl hij aan tafel lag. Toen de leerlingen dit zagen, waren ze verontwaardigd en zeiden: 'Waar is die verkwisting nu voor nodig? Het had immers duur verkocht kunnen worden ten bate van de armen.' Jezus bemerkte het en sprak tot hen: 'Waarom valt ge deze vrouw lastig? Het is toch een goed werk dat zij aan mij heeft gedaan? Armen hebt gij altijd in uw midden, maar mij niet. En toen die vrouw deze balsem over mijn lichaam uitgoot, deed zij iets dat heen wijst naar mijn begrafenis. Voorwaar Ik zeg u: 'Waar ook ter wereld deze Blijde Boodschap verkondigd zal worden, zal tevens ter herinnering aan haar verhaald worden wat zij gedaan heeft.' Hierop ging een van de Twaalf, Judas Iskariot geheten, naar de hogepriester en zei: 'Wat wilt ge mij geven als ik hem u in handen speel?' Zij betaalden hem dertig zilverlingen uit. En van toen af zocht hij een gunstige gelegenheid om hem over te leveren.

En bij Marcus vinden we:

Twee dagen later was het feest van Pasen en van het ongedesemde brood. De hogepriesters en de schriftgeleerden zochten op welke manier zij Jezus door een list zouden kunnen grijpen en hem ter dood brengen. Want ze dachten: 'Niet op het feest; er mochten anders eens onlusten ontstaan onder het volk.' Terwijl Jezus zich te Betanië bevond in het huis van Simon de Melaatse en daar aan tafel aanlag, kwam er een vrouw met een albasten vaasje echte, zeer dure nardusbalsem. Zij brak het vaasje stuk en goot de inhoud over zijn hoofd uit. Sommigen waren er verontwaardigd over en zeiden onder elkaar: 'Waar is die verkwisting van de balsem nu voor nodig geweest? De balsem had voor driehonderd denaries verkocht kunnen worden ten bate van de armen.' Toen zij tegen haar uitvoeren, sprak Jezus: 'Laat haar met rust. Waarom valt ge haar lastig? Het is toch een goed werk dat zij aan mij heeft gedaan. Armen hebt gij altijd in uw midden en gij kunt hun weldoen wanneer ge maar wilt; maar mij hebt ge niet altijd. Zij heeft gedaan wat in haar macht was; zij heeft mijn lichaam op voorhand gezalfd met het oog op mijn begrafenis. Voorwaar Ik zeg u: waar ook ter wereld, waar de Blijde Boodschap verkondigd zal worden, zal tevens ter herinnering aan haar verhaald worden wat zij gedaan heeft.' Hierop ging Judas Iskariot, een van de twaalf, naar de hogepriesters om hem aan hen uit te leveren. Dezen waren blij toen ze dat hoorden en beloofden hem geld. Hij zocht naar een gunstige gelegenheid om hem uit te leveren.

Bij Johannes:

De hogepriesters en farizeeërs hadden namelijk het bevel gegeven, dat ieder die wist waar hij was, het zou melden; dan konden zij de hand op hem leggen. Zes dagen voor Pasen kwam Jezus te Bethanië, waar Lazarus woonde, die hij uit de doden had opgewekt. Men gaf daar ter ere van hem een maaltijd. Marta bediende en Lazarus was een van degenen die met hem aanlagen. Maria nu nam een pond nardusbalsem, echte en heel kostbare, zalfde daarmee Jezus' voeten en droogde ze met haar haren af. Het huis hing vol balsemgeur. Daarop zei Judas Iskariot, een van zijn leerlingen, dezelfde die hem zou overleveren: 'Waarom is die balsem niet voor driehonderd denaries verkocht en het geld aan de armen gegeven?' Hij zei dat, niet omdat hij bezorgd was voor de armen, maar omdat hij een dief was en uit de beurs die hij bewaarde wegnam wat erin kwam. Jezus echter zei: 'Laat haar begaan. Zij heeft dit gebruik onderhouden vooruitlopend op de dag van mijn begrafenis. Want de armen houdt gij altijd bij u, mij echter niet altijd.' Intussen waren heel veel Judeeërs te weten gekomen dat Jezus daar was, en kwamen erheen, niet alleen omwille van Jezus, maar ook om Lazarus te zien, die Hij uit de doden had opgewekt. De opperpriesters besloten toen ook Lazarus uit de weg te ruimen, omdat om hem veel Judeeërs wegliepen en in Jezus geloofden.

En bij Lucas:

(Maar) de farizeeërs en wetgeleerden hebben, wat hen betreft, het plan van God verijdeld door zich niet door hem te laten dopen.(...) Een van de farizeeërs vroeg hem eens bij zich te eten. Hij trad het huis van de Farizeeër binnen en ging aanliggen. Een vrouw nu die in de stad als een zondares bekend stond, was te weten gekomen, dat Jezus in het huis van de farizeeër te gast was. Zij nam een albasten vaasje met balsem mee en ging schreiend achter hem bij zijn voeten staan. Haar tranen maakten zijn voeten nat, die ze met haar hoofdhaar afdroogde. Zij kuste ze keer op keer en zalfde ze met de balsem. Toen de farizeeër die hem uitgenodigd had dit zag, zei hij bij zichzelf: 'Als dit een profeet was, zou hij weten wie en wat voor een vrouw het is die hem aanraakt; het is immers een zondares.' Jezus gaf hem ten antwoord: 'Simon, ik heb u iets te zeggen', waarop deze zei: 'Zeg het, Meester.' 'Een geldschieter had twee schuldenaars, de een was hen vijfhonderd, de ander vijftig denariën schuldig. Omdat zij die niet konden teruggeven, schold hij ze aan allebei kwijt. Wie van hen zal nu het meest van hem houden?' 'Ik veronderstel', antwoordde Simon, 'diegene aan wie hij het meeste heeft kwijtgescholden.' Jezus zei tot hem: 'Uw oordeel is juist.' Daarop keerde hij zich tot de vrouw en zei tot Simon: 'Ge ziet die vrouw daar? Ik kwam uw huis binnen; gij hebt niet eens water over mijn voeten gegoten, maar mijn voeten zijn nat geworden door haar tranen en zij heeft ze met haar haren afgedroogd. Gij hebt mij niet eens een kus gegeven, maar zij hield, sinds ik binnenkwam, niet op mijn voeten te kussen. Gij hebt mijn hoofd niet met olie gezalfd, maar zij heeft mijn voeten gezalfd met balsem. Daarom zeg ik u: haar zonden zijn haar vergeven, al waren ze vele, want zij heeft veel liefde betoond. Aan wie weinig wordt vergeven, hij betoont weinig liefde.' Daarop sprak hij tot haar : 'Uw zonden zijn vergeven. 'De mede-aanliggenden vroegen zich af: 'Wie is deze man, die zelfs zonden vergeeft?' Jezus zei tot de vrouw: 'Uw geloof heeft u gered: ga in vrede.'

Onmiddellijk vallen de overeenkomsten op:

De lompe houding van de gastheer in Lukas en de poging Jezus te grijpen in de andere evangeliën.
De vrouw die binnen komt met een alabaster kruikje en olie uitgiet over Jezus.
De verontwaardiging van de mannen ten opzichte van de bewuste vrouw.
Het chapiter geld in alle vier de verhalen.
Bij alle vier komt Jezus tussenbeide om de vrouw te verdedigen.
De naam Simon die het ‘afwijkende’ evangelie verbindt met Mattheus en Marcus. (Is het niet vanzelfsprekend dat de eerste Christenen, terugblikkend, de naam en titel van deze afschuwelijke gastheer niet graag in de mond nemen? Johannes door hem niet te noemen. Mattheus en Marcus door de term ‘de Melaatse’, die in dit geval hun verachting voor deze man kan aangeven. Het zou zo iets zijn als de term ‘de Magdaleense’ voor Maria van Bethanië, wanneer de Farizeeën en de gewone man in Bethanië over haar spreken. Alle vier hebben dan op hun manier hun afschuw te kennen gegeven.)
Eerder hadden we het al over de verschillen. Blijft nog één belangrijke kwestie. Hoe zit het met de vele zonden war Jezus naar verwijst?

Wanneer we het gedrag van de Farizeeër gastheer bij Lukas vergelijken met dat van de vrouw die de Heer zalft, is ziet men gemakkelijk dat de gastheer zelf hier juist de grote zondaar is. Zelfs als de vrouw in kwestie een prostitué is, wat ons zo vaak in preken wordt voorgehouden, dan nog is dat zondig gedrag veel minder verwerpelijk dan datgene wat de Farizeeën samen aan het beramen zijn, namelijk de verwerping van de Messias en de moord op hem. Ontkennen dat de Heilige Geest werkt in Jezus. Hijzelf heeft duidelijk gezegd dat dit wel de allergrootste zonde is, een zonde waar geen vergeving voor bestaat. Als Jezus dus spreekt over een grote zondaar en een kleine, weten we dat we van perspectief moeten veranderen en de camera van onze aandacht richten, niet op de vrouw maar op de gastheer. ‘Waarom zit je te denken aan háár zonden, onbetrouwbare gastheer, terwijl je zelf de grote zondaar bent?’

In het hele verhaal van Lukas zit iets onlogisch, iets paradoxaals. Jezus zegt dat er groot verschil bestaat tussen de liefde van iemand die veel en iemand die weinig is kwijtgescholden. Vervolgens wijst hij naar de grote liefde die de vrouw betoont. En dan komt daarna de vergeving pas. En tegen de vrouw zegt hij: ‘Je geloof heeft je gered. Ga in vrede!’ Let wel, hij zegt niet, Je berouw heeft je gered, nee, je geloof. We zien Maria heengaan met dezelfde aura als haar vader in het geloof, Abraham.

We hebben het woord van Johannes dat Maria, de zus van Martha en Lazarus, de vrouw was die Jezus heeft gezalfd, niet één van de vrouwen die hem zalfden. Dat maakt het wat mij betreft heel aannemelijk dat er slechts één zalving was. Het is ook interessant dat het Vierde Evangelie in dit geval het verhaal volgt van Mattheus en Marcus, terwijl het dat in heel veel gevallen niet doet. In dit geval vertelt juist Lukas een afwijkend verhaal. Lukas is in het hart van de discussie of Mara van Bethanië en Maria Magdalena nu wel of niet dezelfde persoon zijn. Zoals we eerder aangaven is Lukas heel dubbelzinnig wanneer hij schrijft over de vrouwen die Jezus volgden. Wanneer hij vertelt over de zalving kan hij er weer niet omheen de intrinsieke kwaliteiten van de vrouw te prijzen. Jezus zelf immers wijst op haar grote liefde en geloof en er zijn trouwens wanneer hij schrijft nog teveel mensen die dat heel goed weten. Hij durft dus beslist dat belangrijke getuigenis niet uit de weg te gaan. Toch slaagt hij er in de vrouw kleiner te maken door het verhaal over grote en kleine zondaars in te lassen. Wanneer zijn niet bij name genoemde vrouw het huis verlaat, is zij als het ware gekroond in de hoogachting van Jezus zelf, ‘Je geloof heeft je gered (ware dochter van Abraham). Toch vindt Lukas het nodig in zijn evangelie onmiddellijk daarna een hele groep vrouwelijke volgelingen te introduceren, allerlei goeds over hen te vertellen en dan tenslotte aan te geven dat ze allen ‘van ziekte en boze geesten waren genezen’. De lezers zullen uit die beschrijving heel gemakkelijk de conclusie trekken dat de vrouw van de zalving genoemde Magdalena was. De duivels blijven aan haar kleven om het zo maar eens te zeggen. Hoe komt het toch dat de officiële Kerk en wij met haar eerder die suggestie van Lukas zijn blijven volgen, dan de heldere bewering van Johannes dat het Maria, de zuster van Martha en Lazarus was? Waarom heeft de Kerk nooit de naam Maria van Bethanië opgenomen in de Litanie van Alle Heiligen? Kan het zijn omdat ons gelovig besef aangeeft dat het om dezelfde vrouw moet gaan? Herkennen we niet in beiden eenzelfde geloof, eenzelfde verlangen om zijn leerling te zijn, eenzelfde spontane liefde, eenzelfde individualiteit en originaliteit, eenzelfde moed en trouw tot in de dood? Bovendien dezelfde aanvaarding door Jezus zelf.