Uit het evangelie volgens Mattheüs:

1 Daarop vertelde Jezus hun opnieuw een gelijkenis: 2 ‘Het is met het koninkrijk van de hemel als met een koning die een bruiloftsfeest gaf voor zijn zoon. 3 Hij stuurde zijn dienaren eropuit om de bruiloftsgasten uit te nodigen, maar die wilden niet komen. 4 Daarna stuurde hij andere dienaren op pad met de opdracht: “Zeg tegen de genodigden: ‘Ik heb een feestmaal bereid, ik heb mijn stieren en het mestvee laten slachten. Alles staat klaar, kom dus naar de bruiloft!’” 5 Maar ze negeerden hen en vertrokken, de een naar zijn akker, de ander naar zijn handel. 6 De overigen namen zijn dienaren gevangen, mishandelden en doodden hen. 7 De koning ontstak in woede en stuurde zijn troepen eropaf, hij liet de moordenaars ombrengen en hun stad in brand steken. 8 Vervolgens zei hij tegen zijn dienaren: “Alles staat klaar voor het bruiloftsfeest, maar de gasten waren het niet waard genodigd te worden. 9 Ga daarom naar de toegangswegen van de stad en nodig voor de bruiloft iedereen uit die je tegenkomt.” 10 De dienaren gingen de straat op en brachten zo veel mogelijk mensen samen, zowel goede als slechte. En de bruiloftszaal vulde zich met gasten voor de maaltijd. 11 Toen de koning binnenkwam om te zien wie er allemaal aanlagen, zag hij iemand die zich niet in bruiloftskleren gestoken had, 12 en hij vroeg hem: “Vriend, hoe ben je hier binnengekomen terwijl je niet eens een bruiloftskleed aanhebt?” De man wist niets te zeggen. 13 Daarop zei de koning tegen zijn hofdienaars: “Bind zijn handen en voeten vast en gooi hem eruit, in de uiterste duisternis, waar men jammert en knarsetandt. 14 Velen zijn geroepen, maar slechts weinigen uitverkoren.”’

1 - Daarop vertelde Jezus hun opnieuw een gelijkenis...

Ofwel: voor wie het nu nóg niet begrepen heeft, legt Jezus het nog één keer uit. Na de gelijkenissen over de vijgenboom, de werkers van het elfde uur, de vader met zijn twee zoons en de onwillige wijnbouwers, volgt nóg een parabel.

Deze keer gaat het over een koning, die een bruiloftsfeest gaf voor zijn zoon – althans dat was de bedoeling, maar daarover later meer. Waar Jezus zijn openbare optreden begon met het veranderen van water in wijn, op de bruiloft te Kana, sluit hij het hier zo ongeveer af met een parabel over een bruiloft.

De structuur van deze gelijkenissen kennen we inmiddels wel zo’n beetje: de koning staat (gelijk de wijngaardenier en de vader eerder) model voor God, zoon en dienaren zijn dan Jezus en de profeten. Die koning nu, doet zijn best om het de genodigden zoveel mogelijk naar de zin te maken. Kosten noch moeite zijn gespaard om het feest te doen slagen, echter de beoogde gasten hebben geen tijd voor een feest.

Ze hebben verplichtingen op hun akker, hun werk, bij hun familie en wat dies meer zij. Ze lijken wel wat op ons eigenlijk: ze zijn zo druk met dagelijkse beslommeringen en wereldse zaken die hun aandacht opeisen, dat ze geen tijd meer over hebben voor andere belangrijke dingen. Wie te zeer vervuld is van bezit, werk en liefde, loopt het risico dat er geen plaats en tijd meer overblijft voor God. Uit frustratie of woede, mishandelen en doden de genodigden de dienaren van de koning. Zo vergaat het blijkbaar diegenen die in deze wereld het Rijk Gods willen verkondigen, die oproepen tot bezinning en ommekeer, die blijven roepen – desnoods tegen de stormen van de tijd in.

Alsof het gerecht zó nog niet pittig genoeg is, gooit Matteüs er nog wat extra peper bij: de koning ontstak in woede, liet de moordenaars ombrengen en hun stad in brand steken. Dit klinkt ons nogal cru in de oren, maar een goede kok kent de gasten voor wie hij een maaltijd bereidt. Zo ook Matteüs: met het beeld van het verwoeste Jeruzalem nog op hun netvlies, moet de boodschap voor zijn toehoorders hard maar duidelijk zijn geweest: omdat zij Jezus niet hebben erkend, en hem hebben uitgeleverd, heeft de Enige zelf hen gestraft en hun stad verwoest. Lust je nog peultjes? Wat voor God is dat die zó handelt?

Maar dan wordt de smaak van het gerecht toch nog wat verzacht: opnieuw worden er dienaren op uit gestuurd om gasten uit te nodigen voor het feest. Nu niet meer de vermeende vrienden en bekenden, zij zijn immers niet waardig bevonden; nee: iedereen is nu welkom op de bruiloft.

Een harde les evengoed, voor eenieder die dacht dat zijn of haar kostje al gekocht was: ook al meen je op grond van geboorte, doop of wat dan ook te behoren tot de groep uitverkorenen, zo vanzelfsprekend is dat nog niet! Je moet gehoor geven aan de oproep, het appèl dat de Eeuwige op je doet, anders kom je er niet in!

Niet enkel dan als je toevallig toch even niets anders of beters omhanden hebt, maar elke dag van je leven moet je je met hart en ziel wijden aan de Woorden van Die Ene. En dus worden niet de bruiloftsgasten, maar al diegenen die zich echt geroepen weten, gasten van de koning op het bruiloftsfeest, goeden zowel als slechten staat er.

De koning blijft niet steken in woede en wrok, maar gaat tot het uiterste om het feest te laten doorgaan. Dat is niet van deze wereld, zó te handelen. Die geen of weinig aanzien hebben in deze, onze wereld, zijn in de ogen van de Enige zeker niet de minsten. Hier worden andere maatstaven gehanteerd dan wij mensen gewoon zijn. Andere kwaliteiten dan die er in ons dagelijks bestaan toe doen, tellen hier.

Niet aanzien en macht, afkomst, of succes in het leven zijn hier van belang, maar veeleer een juiste geesteshouding en leefwijze. En dan maakt het niet uit of je rijk of arm, mismaakt of miss World bent; als je de juiste keuzes maakt hoor je er gewoon bij. Wederom worden laatsten hier eersten.

We zijn bijna aan het einde van onze maaltijd gekomen, slechts het toetje rest nog. Wie nu rekent op een zoet nagerecht moet ik teleurstellen: Matteüs heeft nog iets hartigs in petto. Met het “eind goed, al goed” reeds op onze lippen, krijgt het verhaal nog een klein doch venijnig staartje.

De gasten zijn binnen, de stemming begint er juist in te komen, als plotseling de koning op het toneel verschijnt en er één van de feestgangers uitpikt. Vriend hoe ben jij hier binnengekomen terwijl je niet eens een bruiloftskleed aanhebt? Er valt een pijnlijke stilte en de goede man wordt vervolgens zonder verdere plichtplegingen buiten gegooid, het duister in. Velen zijn geroepen, maar slechts weinigen uitverkoren, staat er nog eens ter toelichting – of waarschuwing? – achter.

Blijkbaar is het niet genoeg om je geroepen te weten en gehoor te geven; zelfs als je binnen bent, en jezelf al tot de gelukkigen rekent, kun je er nog worden uitgegooid. Hoewel bij de uitnodiging geen kledingvoorschrift werd gegeven, blijkt dit wel van belang te zijn: de feestganger moet zich wel goed hebben voorbereid op het feest! Wie niet verschijnt met de mantel der gerechtigheid om zijn schouders, kan net zo goed meteen buiten blijven; dat bespaart je een pijnlijke confrontatie.

Er is slechts één weg die voert naar de feestzaal van de koning, en dát is de Weg die je moet gaan: de Weg van de Eeuwige, de Weg van de Thora. De Koninklijke Weg, waarop Jezus en de profeten ons zijn voorgegaan, die ons is voorgeleefd door die ene onvergetelijke mens van toen, in wiens naam wij hier nog steeds bijeenkomen rondom deze tafel. Om samen brood en wijn te delen, om samen met allen die zich geroepen voelen het leven te vieren. Moge het zo zijn.

2 - Velen zijn geroepen maar weinigen uitverkoren...

Het begint zo mooi, maar als ze niet willen komen, als ze aan de uitnodiging geen gehoor willen geven, kan het niet mooi eindigen. Het begint zo mooi. Het begint daar, waar het Oude Testament in de dagen van de profeet Jesaja juist op dat moment aan toe was. Het volk in verdrukking, versmaad, een sluier over alle volken, de floers die alle naties bedekt, maar God veegt de tranen van alle gezichten. Op heel de aarde wist Hij de smaad van zijn volk uit. "In die dagen zal de Heer van de hemelse machten op de berg Sion voor alle volken een maaltijd aanrichten." Dat is een troostvol woord van God, een bevestiging, een heerlijk vooruitzicht dat je alleen krijgt als het je slecht gaat en je je daarbij hebt neergelegd, het aanvaard hebt. Is dat je nooit opgevallen? Toen de leerlingen terug kwamen van hun missiereis en aan Jezus verslag uitbrachten over de vele wonderen die ze gedaan hadden, over de vele genaden die ze ontvangen hadden, maar ook over het veelvuldig afgewezen worden, over de onverschilligheid die ze tegen gekomen waren, jubelde Jezus het uit, in troostvolle woorden voor de kleinen: "Ik prijs U, Vader, Heer van hemel en aarde, omdat Gij deze dingen verborgen gehouden hebt voor wijzen en verstandigen, maar ze hebt geopenbaard aan kleinen" (Mt 11,25; vgl. Lc 10,25). Wat zijn dat voor mensen voor wie het verborgen wordt gehouden? Dat zijn de mensen die het zo druk hebben met hun zaken, hun akker, hun bedoening, die opgaan in het hier en nu, ook als dat opgaan zaken van godsdienst betreft. Ook in het kerkelijk bedrijf kan men opgaan en ondergaan, het druk hebben met je ambt, met je bedoeningen, met je bezigheden. De troost van Jezus als Hij zijn leerlingen mislukt ziet, verworpen, die troost jubelt Hij uit in de heilige Geest.

Een ander voorbeeld. Neem nu Job in zijn uiterste vernedering, totaal onttakeld, al zijn rijke bezittingen verdwenen, zijn kinderen omgekomen, zijn gezondheid vernietigd, geen troost bij zijn vrome vrienden, en zelfs zijn vrouw lacht hem uit: 'Ga jij maar door met God prijzen tot je erbij neervalt.' Maar als Job dan eindelijk moegestreden ophoudt met te vragen 'waarom', als zijn hart stil is geworden en als hij gelooft dat er achter alles een liefdevolle bedoeling steekt, dan breekt er een nieuw bewustzijn in hem door: "Want ik weet, ik ben er zeker van: mijn verdediger leeft, tenslotte zal Hij deze wereld binnentreden. En al ben ik nog zo geschonden, ik zal God zien vanuit dit lijf. Aan mijn zijde zal ik Hem zien, met eigen ogen. Ik sterf haast van verlangen" (Job 19,25-27).

Zijn verdediger leeft. Dat is de heilige Geest, de advocaat, de pleiter, de pleitbezorger, die erbij geroepen wordt, want we zijn met God gewikkeld in een rechtsgeding over onze zonden. 'Als Gij zonden blijft gedenken, Heer, wie houdt dan stand?', zongen we in het intredelied. Wie kan dan nog overeind blijven? Maar de heilige Geest pleit voor ons als een advocaat, als een rechtshulp. Hij wordt erbij geroepen om voor ons op te komen bij God. Het wordt misschien nooit wat met ons, maar wij zijn een kind van God. 'God, U kunt ons niet laten vallen. U hebt ons zelf in het bestaan geroepen, uit liefde en U hebt ons verlost met het Bloed van uw eigen Zoon. U kunt ons niet laten vallen.' 'Bij U is vergeving, God van Israël', hebben wij ook nog gezongen.

Als Jezus iets moeilijks vraagt, als je het zwaar te verduren krijgt in je leven, dan laat Hij je eerst zijn liefde voelen. Denk maar eens aan de rijke man. Hij moest alles opgeven, zijn grote rijkdommen, naar de armen ermee. Maar voordat Jezus dat harde woord ging zeggen, keek Hij hem eerst liefdevol aan, liet Hij hem eerst zijn liefde voelen. Is dat ook niet de zin van het evangelische leven? Je zoveel mogelijk aardse troost ontzeggen, aardse zekerheid, eigenwil, gezelschap, om zo God ertoe te brengen je hemelse troost te geven. Als je aardse troost ontvangt, dan sla je de uitnodiging voor het hemels gastmaal af, zoals die mensen die het te druk hadden met hun bezigheden. Vandaar soms die dreigementen. Je wordt gewaarschuwd, eenmaal zal het er toch van komen dat je al die aardse troostgevers vaarwel moet zeggen. Zul je dan voor Hem kiezen?

Als het de mens voor de wind gaat, als het hem goed gaat, als hij de wind mee heeft, wordt hij overmoedig, en daar zijn die waarschuwingen voor: zo blijft het niet. Als je Hem in de steek laat, als je opgaat in je succes, dan laat Hij je niet in de steek, dan is Hij op een andere manier bij je. Niet met troost, want dan zou Hij doorgaan met je in slaap te wiegen, met op te gaan in het hier en nu, maar Hij is bij je met schokkende waarschuwingen en dreigementen: 'pas op!' Je moet dus zo vertrouwen dat je door een donker gebeuren niet troosteloos wordt, en je moet zo vertrouwen dat je niet overmoedig wordt als het goed gaat. Kortom: 'blijft in Hem', zoals Paulus zegt, die allebei heeft meegemaakt: armoede en rijkdom, gebrek en overvloed. Toch ervaart hij dat niet als de dingen van deze wereld, maar van God: "Alles vermag ik in Hem die mij kracht geeft."

God laat je nooit in de steek. Hij is toch in je! Hij is in je als een onuitputtelijke bron van kracht, van troost, van vrede, van vreugde. Maar doe je meer je eigen wil dan de zijne, dan word je gewaarschuwd, dan krijg je een vermaning.