Uit het evangelie volgens Lukas:

Toen liet Pilatus Jezus geselen. 2 De soldaten vlochten een kroon van doorntakken, zetten die op zijn hoofd en deden hem een purperen mantel aan. 3 Ze liepen naar hem toe en zeiden: ‘Leve de koning van de Joden!’, en ze sloegen hem in het gezicht. 4 Pilatus liep weer naar buiten en zei: ‘Ik zal hem hier buiten aan u tonen om u duidelijk te maken dat ik geen enkel bewijs van zijn schuld heb gevonden.’ 5 Daarop kwam Jezus naar buiten, met de doornenkroon op en de purperen mantel aan. ‘Hier is hij, de mens,’ zei Pilatus. 6 Maar toen de hogepriesters en de gerechtsdienaars hem zagen begonnen ze te schreeuwen: ‘Kruisig hem, kruisig hem!’ Toen zei Pilatus: ‘Neem hem dan maar mee en kruisig hem zelf, want ik zie niet waaraan hij schuldig is.’ 7 De Joden zeiden: ‘Wij hebben een wet die zegt dat hij moet sterven, omdat hij zich de Zoon van God heeft genoemd.’ 8 Toen Pilatus dat hoorde werd hij erg bang. 9 Hij ging het pretorium weer in en vroeg aan Jezus: ‘Waar komt u vandaan?’ Maar Jezus gaf geen antwoord. 10 ‘Waarom zegt u niets tegen mij?’ vroeg Pilatus. ‘Weet u dan niet dat ik de macht heb om u vrij te laten of u te kruisigen?’ 11 Jezus antwoordde: ‘De enige macht die u over mij hebt, is u van boven gegeven. Daarom draagt degene die mij aan u uitgeleverd heeft de meeste schuld.’ 12 Vanaf dat moment wilde Pilatus hem vrijlaten. Maar de Joden riepen: ‘Als u die man vrijlaat bent u geen vriend van de keizer, want iedereen die zichzelf tot koning uitroept pleegt verzet tegen de keizer.’ 13 Pilatus hoorde dat, liet Jezus naar buiten brengen en nam plaats op de rechterstoel op het zogeheten Mozaïekterras, in het Hebreeuws Gabbata. 14 Het was rond het middaguur op de voorbereidingsdag van Pesach. Pilatus zei tegen de Joden: ‘Hier is hij, uw koning.’ 15 Meteen schreeuwden ze: ‘Weg met hem, weg met hem, aan het kruis met hem!’ Pilatus vroeg: ‘Moet ik uw koning kruisigen?’ Maar de hogepriesters antwoordden: ‘Wij hebben geen andere koning dan de keizer!’ 16 Toen droeg Pilatus hem aan hen over om hem te laten kruisigen.

Pilatus laat Jezus geselen

Harde bestuurder of aarzelende bangerik?

Aangezien Pilatus een belangrijke rol speelt in ons tekstgedeelte volgt hier een korte uiteenzetting over zijn rol en posities als stadhouder. Over deze figuur zijn boeken vol geschreven. Hij spreekt tot de verbeelding met zijn vragen (‘wat is waarheid?’), zijn handelingen (hij wast zijn handen in onschuld), hij intrigeert. Hoe Pilatus ook geïnterpreteerd wordt, in deze paragraaf zet ik enkele historische gegevens op een rij die een beeld oproepen van Pilatus als iemand die aanvankelijk de situatie naar zijn hand kon zetten en er niet voor terugschrok Joden tegen zich in het harnas te jagen, maar die later moest manoeuvreren om zijn eigen hachje te redden.

Provocerend optreden

Pilatus werd in 26 stadhouder en maakte met zijn provocerend optreden een einde aan de relatieve rust in Judea. Wat hij deed wordt door de Joodse geschiedschrijver Josefus op een rij gezet in zijn boek Oudheden (hoofdstuk 18.55). Zo bracht Pilatus militaire standaards met heidense afbeeldingen Jeruzalem binnen (voorgaande standhouders deden dit zonder afbeeldingen). De Joden zullen zich hier behoorlijk aan gestoord hebben. Hij gaf munten uit met de afbeelding van de aanstootgevende lituuus en simpulum. Een lituuus werd door romeinse priesters gebruikt om voortekenen waar te nemen en te zien of het verstandig was om de strijd aan te gaan. Een simpulum, een soort van soeplepel, werd door diverse priesters tijdens hun rituelen gebruikt. Later nam Pilatus geld uit de gewijde schat voor de bouw van een waterleiding in Jeruzalem, slachtte hij Gallileeërs af die hun paaslammeren offerden (Lukas 13:1-2) en is hij zelfs naar Rome ontboden vanwege een slachtpartij onder de Samaritanen. Geen prettig heerschap dus. Iemand die bij de Joden het bloed onder de nagels vandaan haalde. En wel heel bewust. Josefus zegt dat Pilatus ‘besloot om de Joodse wet te niet te doen’. Iemand als Philo, de grote Joodse filosoof, omschreef Pilatus als ‘van nature onbuigbaar, een mengeling van koppigheid en meedogenloosheid’. Verder noemt hij zijn omkopingen, zijn opvliegend en wraakzuchtig karakter. Ook in de evangeliën schemert dit beeld door. Wie meent dat de evangelisten de persoon van Pilatus wat mooier hebben willen maken omdat zij geen last met de overheid wilde krijgen, zit er naast. De Engelse nieuwtestamenticus Tom Wright zegt terecht dat de evangelisten dan een ‘bad job’ hebben geleverd.

Kwetsbaar voor politieke chantage

Wat vervolgens opvalt is dat Pilatus bij het proces tegen Jezus anders optreedt dan gewoonlijk. Hoe is dit te verklaren? Geleerden wijzen erop dat Pilatus dit deed onder druk van gewijzigde politieke omstandigheden in Rome. Wat is er aan de hand?
Keizer Tiberius schreef in oktober van het jaar 31 aan alle stadhouders dat ze ‘geruststellend moesten spreken tegen de leden van onze natie in de verschillende steden (…) om geen van onze gevestigde gewoonten te verstoren maar ze te beschouwen als iets wat aan hun zorg is toevertrouwd’. Even daarvoor, op 18 oktober 31, had de keizer zijn prefect (zeg maar: tijdelijke waarnemer wanneer de keizer weg was ) in Rome, Sejanus, ten val gebracht. Deze Sejanus, weldoener en beschermer van Pilatus, was niet alleen vijandig tegen de Joden maar wilde ook de keizerlijke macht grijpen. Nu moet Pilatus zich verantwoorden tegenover de keizer die verdere pesterijen tegen de Joden verbiedt. In deze nieuw ontstane situatie had de tempelhiërarchie de overhand over Pilatus, met name vanwege zijn eerdere gedrag tegenover het Joodse volk. Zij konden hem intimideren, chanteren.
Pilatus was dus kwetsbaar voor politieke chantage. Hoewel hij niet van Jezus’ schuld overtuigd was, hadden Kajafas en de zijnen de overhand. Piltaus kon de Joden niet nog eens tegen zich in het harnas jagen. Pilatus heeft zijn aandeel in de dood van Jezus, hoezeer hij Hem ook wilde bevrijden.

Het lijden van Jezus Christus

Met welk doel kwam Christus in de wereld? 1 Timotheus 1: 15

15 Dit is een getrouw woord en alle aanneming waard, dat Christus Jezus in de wereld gekomen is om zondaren te behouden, onder welke ik een eerste plaats inneem.

Wat bewoog God om Zijn Zoon te geven om voor de mens te sterven?

Johannes 3: 16/ 1 Johannes 4: 9-10 / Romeinen 5: 8
16 Want alzo lief heeft God de wereld gehad, dat Hij zijn eniggeboren Zoon gegeven heeft, opdat een ieder, die in Hem gelooft, niet verloren ga, maar eeuwig leven hebben.

9 Hierin is de liefde Gods ten opzichte van ons geopenbaard, dat God zijn eniggeboren Zoon gezonden heeft in de wereld, opdat wij zouden leven door Hem .
10 Hierin is de liefde, niet dat wij God liefgehad hebben, maar dat Hij ons heeft liefgehad en zijn Zoon gezonden heeft als een verzoening voor onze zonden.

8 God echter bewijst zijn liefde tegen ons, doordat Christus, toen wij nog zondaren waren, voor ons gestorven is.
 
Wat had de profeet gezegd dat Christus te verduren zou hebben? Jesaja 53: 7-8

7 Hij werd mishandeld, maar hij liet zich verdrukken en deed zijn mond niet open; als een lam dat ter slachting geleid wordt, en als een schaap dat stom is voor zijn scheerders, zo deed hij zijn mond niet open.
8 Hij is uit verdrukking en gericht weggenomen en wie onder zijn tijdgenoten bedacht, dat hij is afgesneden uit het land der levenden? Om de overtreding van mijn volk is de plaag op hem geweest.

Wist Christus hoe Hij ontvangen zou worden? Lukas 18: 31-33

31 Hij nam de twaalven terzijde en sprak tot hen: Zie, wij gaan op naar Jeruzalem en al wat door de profeten geschreven is, zal aan de Zoon des mensen volbracht worden.
32 Want Hij zal overgeleverd worden aan de heidenen en bespot en gesmaad en bespuwd worden
33 en zij zullen Hem geselen en doden, en ten derden dage zal Hij opstaan . 

Hoe zwaar was de last, die op Zijn ziel rustte in de nacht toen Hij verraden werd? Matheus 26: 37-38

37 En Hij nam Petrus en de twee zonen van Zeebodems mede en Hij begon bedroefd en beangst te worden.
38 Toen zeide Hij tot hen: Mijn ziel is zeer bedroefd, tot stervens toe; blijft hier en waakt met Mij. 

Welke gebed van Christus toont aan, dat de verlossing van een verloren gaande wereld in die vreselijke uren in de waagschaal hing? Matheus 26: 39

39 En Hij ging een weinig verder en Hij wierp Zich met het gezicht ter aarde en bad, zeggende: Mijn Vader, indien het mogelijk is, laat deze beker Mij voorbijgaan; doch niet gelijk Ik wil maar gelijk Gij wilt. 

Hoe groot was Zijn zielangst? Lukas 22: 44

44 En Hij werd dodelijk beangst en bad des te vuriger. En zijn zweet werd als bloeddruppels, die op de aarde vielen.

Wat gebeurde er, nadat Hij dit merkwaardige gebed drie maal gebeden had? Lukas 22: 47-48

47 Terwijl Hij nog sprak, zie, daar kwam een schare en hij, die Judas genoemd werd, een van de twaalven, liep voor hen uit en hij naderde Jezus om Hem te kussen.
48 En Jezus zei tot hem: Judas, verraadt gij de Zoon des mensen met een kus?  

Waarheen werd Christus gebracht? Lukas 22: 54

54 Toen zij Hem gevangengenomen hadden, voerden zij Hem weg en leidden Hem naar het huis van de hogepriester. En Petrus volgde van verre.

Hoe verloochende Petrus Hem in het huis van de hoge priester? Lukas22: 59-61

59 En ongeveer een uur later verzekerde een ander en zei: Inderdaad, ook die man was bij Hem want hij is een Galileeër
60 Maar Petrus zee: Mens, ik weet niet, wat gij zegt! En terstond, terwijl hij nog sprak, kraaide een haan.
61 En de Here keerde Zich om en zag Petrus aan. En Petrus herinnerde zich het woord des Heren, hoe Hij tot hem gezegd had: Eer de haan heden kraait, zult u Mij driemaal verloochenen .

Aan welke beledigingen werd Christus blootgesteld bij de hogepriester aan huis? Lukas 22: 63-64

63 En de mannen, die Hem vasthielden,  bespotten Hem en sloegen Hem; 
64 en zij wierpen een doek over zijn hoofd en vroegen en zeiden: Profeteer, wie is het, die U geslagen heeft?

Waar werd Christus daarna heen gebracht? Lukas 22: 66

66 Toen het dag geworden was, kwam de Raad van de oudsten van het volk bijeen, overpriesters en schriftgeleerden en zij leidden Hem voor hun Raad.

Welke erkentenis werd van Hem afgedwongen, waarop zij Hem konden veroordelen? Lukas 22: 70-71

70 En zij zeiden allen: Zijt Gij dan de Zoon van God? Hij zeide tot hen Gij zegt zelf dat Ik het ben. 
71 En zij zeiden Wat hebben wij verder voor getuigenis nodig? Zelf hebben wij het immers uit zijn mond gehoord

Welke volgende stap namen zij om het wettige gezag aan hun zijde te hebben voor de volvoering van hun onwettige plan? Lukas 23: 1

1En de gehele menigte van hen stond op en leidde Hem voor Pilatus.

Hoe spraken zij Pilatus tegen, toen Hij Christus wenste los te laten? Lukas 23: 5

5 Maar zij hielden vol, zeggende: Hij maakt het volk oproerig met zijn leren door geheel Judea al van het begin af, van Galilea tot hiertoe.

Wat deed Pilatus, toe Hij hoorde, dat Christus uit Galilea was? Lukas 23: 7

7 en toen hij begreep, dat Hij uit het gebied van Herodes was, zond hij Hem door naar Herodes, die in die dagen ook te Jeruzalem was

Wie verschenen er om Christus vóór Herodes te beschuldigen? Lukas 23: 10

10 En de overpriesters en de schriftgeleerden stonden Hem heftig te beschuldigen .

Aan welke onwaardige behandeling stelde Herodes de Heiland bloot?
Lukas 23: 11
11 En Herodes met zijn krijgsmacht smaadde en bespotte Hem en hij deed Hem een schitterend kleed om en zond Hem zo naar Pilatus terug.

Wat stelde Pilatus voor met Christus te doen, toen Hij opnieuw vóór hem gebracht werd? Lukas 23: 22

22 Hij zeide voor de derde maal tot hen: Wat heeft deze dan toch voor kwaad gedaan? Ik heb niets in Hem gevonden, waarop de doodstraf staat. Ik zal Hem dus geselen en dan loslaten!

In plaats van toe te stemmen in Zijn loslating, die eisten de beschuldigers van Christus nu? Lukas 23: 23

23 Maar zij drongen aan en eisten onder luid geschreeuw, dat Hij gekruisigd zou worden, en hun geschreeuw werd al sterker.

Hoewel Pilatus zijn geloof in Christus’ onschuld had uitgedrukt, welke wrede straf liet hij Hem geven? Johannes 19: 1

1 Toen nam dan Pilatus Jezus en liet Hem geselen.

Welke schandelijke behandeling ontving Christus van de krijgsknechten? Matheus 27: 29-30

29 ook vlochten zij van doornen een kroon en zetten die op zijn hoofd en gaven Hem een riet in zijn rechterhand . Toen vielen zij voor Hem op de knieën en spotten, zeggende: Wees gegroet, gij Koning der Joden! 
30 En zij spuwden naar Hem en namen het riet en sloegen Hem ermede op het hoofd.

Welke drank werd Christus aangeboden, toen men Hem naar de plaats der kruisiging had geleid had, om Hem te verdoven? Matheus 27: 34

34 en zij gaven Hem wijn, vermengd met gal, te drinken. Toen Hij die proefde, wilde Hij niet drinken.

In welke bede voor degenen, die Hem kruisigden, openbaarde Christus de ware geest van het evangelie? Lukas 23: 34

34  En Jezus zeide: Vader, vergeef het hun, want zij weten niet wat zij doen.

Met welke woorden bespotten de overpriesters en anderen Jezus, terwijl Hij aan het kruis hing? Matheus 27: 41-42

41 Evenzo spotten de overpriesters samen met de schriftgeleerden en oudsten en zij zeiden:
42 Anderen heeft Hij gered, Zichzelf kan Hij niet redden. Hij is Israëls Koning; laat Hij nu van het kruis afkomen en wij zullen aan Hem geloven . 

Toen Hij in zwaar lijden aan het kruis uitriep: “Mij dorst”. Wat gaf men Hem toen? Matheus 27: 48/ Johannes 19: 28-29
48  En terstond liep een van hen toe en nam een spons,  drenkte die met zure wijn, stak ze op een riet en gaf Hem te drinken

Hoe sloot dit vreselijke toneel zich af? Johannes 19: 30

30 Toen Jezus dan de zure wijn genomen had, zeide Hij: Het is volbracht! En Hij boog het hoofd en gaf de geest.

Door welk wonderwerk en door welk natuurverschijnsel duidde God de aard aan van de daad, die gepleegd werd? Lukas 23: 44, 45

44 En het was al ongeveer het zesde uur en er kwam duisternis over het gehele land tot het negende uur, 
45 want de zon werd verduisterd. En het voorhangsel van de tempel scheurde middendoor.

Welk Goddelijk doel werd bereikt door het lijden van Christus? Hebreeën 2: 10

10 Want het voegde Hem, om wie en door wie alle dingen bestaan, dat Hij, om vele zonen tot heerlijkheid te brengen de Leidsman hunner behoudenis door lijden heen zou volmaken. 

Om wie heeft Christus dit alles geleden? Jesaja 53: 5

5 Maar om onze overtredingen werd hij doorboord, om onze ongerechtigheden verbrijzel; de straf die ons de vrede aanbrengt, was op hem, en door zijn striemen is ons genezing geworden.

Hoeveel lag er in de gift van Christus voor de zaligheid van de mens besloten? Romeinen 8: 32

32 Hoe zal Hij, die zelfs zijn eigen Zoon niet gespaard, maar voor ons allen overgegeven heeft, ons met Hem ook niet alle dingen schenken?