Uit het evangelie volgens Markus:

16 De soldaten leidden hem weg, het paleis (dat wil zeggen het pretorium) in, en riepen de hele cohort bijeen. 17 Ze trokken hem een purperen gewaad aan, vlochten een kroon van doorntakken en zetten hem die op. 18 Daarna brachten ze hem hulde met de woorden: ‘Gegroet, koning van de Joden!’ 19 Ze sloegen hem met een rietstok tegen het hoofd en bespuwden hem, en bogen onderdanig voor hem. 20 Nadat ze hem zo hadden bespot, trokken ze hem het purperen gewaad uit en deden hem zijn kleren weer aan.

Toen brachten ze hem naar buiten om hem te kruisigen. 21 Ze dwongen een voorbijganger die net de stad binnenkwam, Simon van Cyrene, de vader van Alexander en Rufus, om het kruis te dragen. 22 Ze brachten hem naar Golgota, wat in onze taal ‘schedelplaats’ betekent. 23 Ze wilden hem met mirre vermengde wijn geven, maar hij nam die niet aan. 24 Ze kruisigden hem en verdeelden zijn kleren onder elkaar; ze dobbelden erom wie wat zou krijgen. 25 Het was in het derde uur na zonsopgang toen ze hem kruisigden. 26 Het opschrift met de aanklacht tegen hem luidde: ‘De koning van de Joden’. 27 Samen met hem kruisigden ze twee misdadigers, de een rechts van hem, de ander links. (15:27) Andere handschriften hebben een extra vers: ‘[28] Zo ging in vervulling wat de Schrift zegt: “Hij werd gerekend tot de wettelozen.”’28  29 De voorbijgangers keken hoofdschuddend toe en dreven de spot met hem: ‘Ach, kijk nu toch eens! Jij die de tempel afbreekt en in drie dagen weer opbouwt, 30 red jezelf toch door van het kruis af te komen.’ 31 Ook de hogepriesters en de schriftgeleerden maakten onder elkaar zulke spottende opmerkingen: ‘Anderen heeft hij gered, maar zichzelf redden kan hij niet; 32 laat die messias, die koning van Israël, nu van het kruis afkomen. Als we dat zien, zullen we geloven!’ Ook de twee andere gekruisigden beschimpten hem.

33 Op het middaguur viel er een duisternis over het hele land, die drie uur aanhield. 34 Aan het einde daarvan, in het negende uur, riep Jezus met luide stem: ‘Eloï, Eloï, lema sabachtani?’, wat in onze taal betekent: ‘Mijn God, mijn God, waarom hebt u mij verlaten?’ 35 Toen de omstanders dat hoorden, zeiden enkelen van hen: ‘Hoor, hij roept Elia!’ 36 Iemand ging snel een spons halen, doordrenkte die met zure wijn, stak de spons op een stok en probeerde hem te laten drinken, terwijl hij zei: ‘Laten we eens kijken of Elia komt om hem eraf te halen.’ 37 Maar Jezus slaakte een luide kreet en blies de laatste adem uit. 38 En het voorhangsel van de tempel scheurde van boven tot onder in tweeën. 39 Toen de centurio, die recht tegenover hem stond, hem zo zijn laatste adem zag uitblazen, zei hij: ‘Werkelijk, deze mens was Gods Zoon.’

HET OFFER VAN JEZUS IS VERBIJSTEREND.



Onze overtredingen

Wat brengt Jesaja ons hier dicht bij het geheimenis van het kruis van de Here Jezus Christus. Bijna nergens in het Oude Testament is de Christus zo dichtbij als hier. Nergens is zijn lijden zo tastbaar aanwezig als in Jesaja 53. Het duurt dan nog 6 à 7 eeuwen voordat het kruis op Golgota echt wordt opgericht.

De HERE God plaatst ons als het ware aan de voet van het kruis, met een goed uitzicht op de Redder aan het kruis. We zitten verplicht op de eerste rang. Maar niet achter een glazen wand. Nee, live zijn we er bij, zou je haast zeggen. Verbijsterend echt is het wat God ons hier laat horen en zien van zijn Knecht.
God de Heilige Geest laat ons de Gezalfde van God zien, die lijdt en sterft. De Gezalfde in zijn bittere en smadelijke dood aan het kruis. De Knecht van God, die Zichzelf offert op het altaar van God. Als het Lam van God, dat de zonde van de wereld wegneemt.

Gods Knecht stelt zichzelf ten schuldoffer, lezen we in vers 10. Hij betaalt de schuld met zijn leven. Daarin zit allereerst, dat Hij zich gewillig en van harte geeft. Hij geeft zich aan verachting, hoorden we zondag in de vorige profetie. Gods Knecht heeft de volkomen bereidheid om het offer van zijn leven te brengen. Hij geeft zich om gekruisigd te worden. Hij geeft zich in de dood.

Geen verzet. Geen gemopper tegen zijn taak. Hij geeft zich. Een echt offer, niet afgeperst. Een schuldoffer is het. Maar niet voor zijn eigen zonden. Dat is duidelijk. Wie moet er hangen? Wie is de schuldige? Die vragen blijven rondzoemen.
Offeren is echt priesterwerk. Gods Knecht als hogepriester, dat was in deze profetieën nog niet zo nadrukkelijk aan de orde gekomen. Wel zijn profeet zijn. Profeet in verdrukking. Gods gezalfde is niet alleen profeet, ook hogepriester. In die kwaliteit brengt Hij zichzelf als een schuldoffer.

Wat is een schuldoffer? Het begin van Leviticus is gevuld met allerlei voorschriften inzake de offers die het volk moet brengen aan de HERE. Brandoffers, spijsoffers, vredeoffers. Maar ook zondoffers en schuldoffers.

Deze laatsten moeten worden gebracht b.v. “wanneer iemand ontrouw wordt en zonder opzet zonde doet tegen iets van wat de HERE geheiligd is…” (Lev. 5:15) Maar ook wanneer iemand zich aan het recht (= rechtmatig bezit) van een volksgenoot heeft vergrepen en zo schuld op zich laadt. Dan moet er een dier geofferd worden ter verzoening, om die schuld te boeten. Dat betekent: er staat een prijs op overtreding. Voor het geschonden recht moet voldoening komen.
Het onderwijs over het schuldoffer wordt in Leviticus 6:7 dan zo afgesloten: “En de priester zal over hem verzoening doen voor het aangezicht des HEREN, en hem zal vergeving geschonken worden, ten aanzien van elke zaak waardoor hij schuld op zich laadt.” Aan het schuldoffer in Israëls eredienst verleent de HERE dus verzoenende kracht.

Daar gaat het ook precies om bij het offer van Gods Knecht. Hij stelt zichzelf ten schuldoffer. Want Gods recht is geschonden. Daarvoor moet geboet worden. Er moet voldoening komen. Want anders kan er geen verzoening komen.
Wie moeten er dan met God verzoend worden? Wie is de schuldige, die we kunnen aanwijzen en straffen om ons rechtsgevoel te bevredigen? Heeft Gods Knecht zelf soms Gods recht geschonden? Moet Hij boeten voor eigen overtredingen?

Beslist niet. God heeft niets op zijn Knecht aan te merken. Dan moet het zijn in plaats van anderen en voor anderen. Het schuldoffer van Gods Knecht is plaatsbekledend, zeggen we dan.

Dat is precies het geheim van zijn offer. Het geheim van Gods welbehagen. Daar draait het in de profetie om. “Maar om onze overtredingen werd hij doorboord, om onze ongerechtigheden verbrijzeld; de straf die ons de vrede aanbrengt, was op hem, en door zijn striemen is ons genezing geworden.” (vers 5)

Geweldig indringende woorden zijn dat. Jesaja maakt zich hier de spreekbuis van het gelovige volk van God. Woorden als een belijdenis. Ze komen je niet zomaar, heel gemakkelijk van de lippen. Je wilt daar als zondige mens niet van weten. Hoe moeilijk is het om te bekennen, dat mijn zonden, uw zonden, onze zonden het offer van Gods Knecht noodzakelijk maakten. Je kunt het alleen zeggen in de kracht van de Heilige Geest.

Onze overtredingen en onze ongerechtigheden brachten Jezus aan het kruis. Wij hebben Gods wet overtreden. Wij hebben schuld op ons geladen. Wij hebben ons vergrepen aan Gods recht. Wij hebben Gods verbond met ons geschonden

Wie tot geloof in Christus gekomen is zal zijn diepe ellende leren kennen. Juist wanneer je met je geloofsoog Christus ziet hangen aan het kruis. Met zijn doorboorde handen. Met zijn wonden en striemen. Met geronnen bloed, dat afdruipt van zijn hoofd en langs zijn lichaam. Niet om aan te zien. Verbijsterende aanblik. Alleen sadisten kijken er met genoegen naar. Anderen wenden liever het hoofd af. Gods lijdende Knecht is “een man, voor wie men de ogen sluit; verguisd en niet in tel.” (vers 3, GNB)

Gods Knecht droeg voor ons de straf. Dat betekent: wij hadden daar aan het kruis moeten hangen, stuk voor stuk. Wij, goddelozen en overtreders van nature.

We hoeven niet naar het ongelovige deel van het Joodse volk of van de mensheid te kijken. Niet met onze wijsvinger een ander als schuldige aanwijzen. Want als je dat doet wijzen er nog altijd 3 vingers naar jezelf.

Juist de gelovigen onder Gods volk weten zich solidair met de andere mensen als zondaars en schenders van Gods recht, Als criminelen ten opzichte van de wet van God. We zijn mensen, die niet alleen bewust zondigen. Maar ook onbewust, zonder dat we het weten. Zo diep zit de zonde in ons hart en in ons leven.

Enorm groot is de schuld van ons allen. Van ieder voor zich. Van Gods volk en van heel de mensheid gezamenlijk. Onvoorstelbaar wat een schuld. Verbijsterend als het tot je begint door te dringen. We hebben alle ellende en rampen uiteindelijk over ons zelf heen gehaald. We hebben Gods vloek over ons ingeroepen door God de rug toe te keren.
Laat God dat op zijn beloop? Nee, want zijn heilig recht is geschonden. Hij moet naar eigen goddelijk recht wel in actie komen.

Tegen ons? Ja, tegen ons. Hij laat zijn toorn ontbranden. Maar Gods toorn en straf raken Gods Knecht, onze Here Jezus Christus. Hij is de door God geplaagde, geslagene en verdrukte. Daar hielden wij Hem ook voor. “Wij zagen hem als een uitgestotene, door God geslagen en vernederd.” (vers 4, GNB) Een echte zondebok dus. Wij dachten dat God Hem trof om zijn eigen zonde en schuld. “Hij heeft God gelasterd,” luidde de aanklacht van het Sanhedrin. Maar het was om onze zonde. Het waren onze overtredingen die Gods Knecht aan het kruis brachten.

Zodoende behaagde het de HERE Hem te verbrijzelen, Hem helemaal kapot te maken. Ziek, gewond, gebroken. Dat was Gods welbehagen.

Gods welbehagen

Onze verbijstering wordt nog groter. We zijn verbijsterd nu het weer tot ons doordringt, dat Gods Knecht gekruisigd werd om onze overtredingen. Maar dat God dat wil, dat Hij daarin zijn welbehagen uitspreekt. Dat slaat alles voor ons gevoel.
Wij hebben het er ontzaglijk moeilijk mee, wanneer slag op slag ons en ons gezin treft. Wil God dat? Heeft Hij er soms plezier in om ons te pesten? Vergeef me dit woord. Waarom, o God? En we worstelen om klaar te komen met de wil van God? Alles moet voor ons meewerken ten goede, belijden we. Maar dat is een verbijsterende werkelijkheid in het geloof. Het schudt aan de fundamenten van ons bestaan en ons geluk.

En dan hier, bij het offer van Gods Knecht? Dat vreselijke kruis. Die onmenselijk wrede dood. En de toorn van God die woedt in Christus? Wil God dat echt? Zoiets ergs, zoiets ondenkbaars? “Wie gelooft, wat wij gehoord hebben?”
Ja, gemeente, toch. God heeft er welbehagen in dat zijn Knecht zich op die manier ten schuldoffer stelt. Dat Hij zichzelf offert, zich helemaal weggeeft aan God in de dood ter wille van zijn volk.

De HERE heeft bij zijn eerste presentatie al zijn welbehagen in zijn Knecht uitgesproken. “Zie, mijn knecht, die Ik ondersteun; mijn uitverkorene, in wie Ik een welbehagen heb.” (Jesaja 42:1) Dat veegt God niet van tafel, nu Hij zijn Knecht belaadt met zijn vloek.

De HERE spreekt zijn welbehagen uit in het offer van zijn Knecht. “Maar het behaagde de HERE hem te verbrijzelen.” (vers 10a)

Het behaagde de HERE… Zo’n uitdrukking kennen wij eigenlijk alleen van de oorkonden, wanneer iemand geridderd wordt. “Het heeft Hare Majesteit Koningin Beatrix behaagd N.N. te benoemen tot ridder in de orde van Oranje Nassau.” Dat is meer, dat dat ze er plezier in heeft dat te doen. Het is haar wil.

Zo is het de wil van de Heer zijn Knecht te vermorzelen. Dat past in Gods reddingsplan voor zijn volk en de wereld. De Christus moest lijden, legt de Here Jezus zelf later uit.
God heeft welbehagen in het offer van zijn beste Knecht. Want deze Knecht handhaaft zich niet ten koste van anderen. Hij offert juist zichzelf ten bate van anderen. Dat waardeert God. De HERE zegt: “Wanneer hij zichzelf ten schuldoffer gesteld zal hebben, zal hij nakomelingen zien en een lang leven hebben en het voornemen des Heren zal door zijn hand voortgang hebben.” (vers 10b)

Er zullen mensen komen die In Gods knecht als hun Redder gaan geloven. Ze gaan delen in zijn offer. Hun schuld wordt door Christus’ offer weggenomen. De Knecht zal ook lang leven. Hij zal opstaan. Zijn offer heeft eeuwige reikwijdte. Blijk van Gods welbehagen. God geeft de uitvoering van zijn plan in handen van zijn Knecht. Zo groot is Gods welbehagen in zijn offer. “Hier,” zegt God, “redt hiermee mijn volk. Met uw offer. Met de voldoening, die U voor hen hebt gegeven.” Over welbehagen gesproken. Ongelooflijk, verbijsterend, bewonderenswaardig.

We kunnen, gemeente, niet groot genoeg denken van het offer van Christus. Evenmin van Gods welbehagen.
Wij kunnen ons er geen voorstelling van maken, hoe zwaar Christus’ lijden is geweest. Geen enkel menselijk lijden, hoe zwaar ook, is daarmee te vergelijken. God spreekt in Jesaja 53:11 over zijn “moeitevol lijden”. Het was keihard werken voor de Here Jezus onder de slechtst denkbare omstandigheden. Onder ongeloof, spot, hoon, verachting. Daar kan een gewoon mens al onder kapot gaan. Het kan je leven en je levensvreugde breken.

Voeg daarbij eens, wat geen mens ooit heeft ondergaan: de diepste verlatenheid, de aanvechtingen en de angst van de hel. “Waar is God? Waar bent U, Here? Mijn God, mijn God, waarom hebt Gij Mij verlaten?”

Daar bereikt het lijden van Gods Knecht zijn grootst mogelijke diepte. Hij geeft zich daarin. Hij zoekt het bewust op. Hij schikt zich er onder en laat het lijden op zijn schouders leggen en op zijn ziel drukken.

“Hij werd mishandeld, maar hij liet zich verdrukken en deed zijn mond niet open; als een lam dat ter slachting geleid wordt, en als een schaap dat stom is voor zijn scheerders, zo deed hij zijn mond niet open.” (vers 7) Geen woord van protest. Geen kreet van woede of pijn. Jezus zweeg als een weerloos Lam.

Hij was het Lam van God dat de zonde van de wereld wegneemt. Een lam laat zich gewillig, zonder mekkeren naar de slachtbank leiden. Het protesteert niet als de RVV ambtenaar hem een dodelijke injectie geeft, omdat hij geruimd moet worden in verband met mond en klauwzeer, al dan niet preventief.

Het is Gods welbehagen, dat zijn Lam (met hoofdletter) geruimd wordt om zijn volk te redden van hun zonden. Dat dit Lam opgeofferd wordt om de anderen te sparen en in het leven te houden.

Dat is de weg die God heeft bepaald. Het wonderlijke, verbijsterende verlossingsplan van God. Zo voert God zijn welbehagen uit. En zo krijgt de onvoorwaardelijke inzet van Gods Knecht ook het gewilde resultaat.

“Om zijn moeitevol lijden zal hij het zien tot verzadiging toe.” Gods Knecht krijgt het volle resultaat van zijn offerwerk te zien. Een arbeider is zijn loon waard, zegt Jezus zelf. Onder mensen al. Laat staan bij Gods beste Knecht. Hij zal volop van de vruchten van zijn moeitevol lijden mogen genieten. Hij zal ook zien wat het uitwerkt: de verzoening van zijn volk met God. De vergeving van al de zonden van zijn volk.

Hij zal zien, hoe de zijnen vrijgesproken worden. Daaraan zal Hij ook werken. “…door zijn kennis zal mijn knecht, de rechtvaardige, velen rechtvaardig maken, en hun ongerechtigheden zal hij dragen.” Dat zegt de HERE zelf.

“Mijn Knecht weet van mijn welbehagen, van mijn verlossingsplan,” zegt God. “Hij heeft er zelf voor getekend. Hij heeft het in handen gekregen om het uit te voeren. Hij zal de zijnen kennis geven van mijn verlossingsplan. Door het evangelie. Hij zal zichzelf doen kennen in de verkondiging van mijn heil. Zo zal mijn Knecht, de rechtvaardige, velen rechtvaardig maken en hen van schuld bevrijden.”
Mijn Knecht, de rechtvaardige.

Zijn rechtvaardigheid

Zo noemt de HERE Hem: “Mijn Knecht, de rechtvaardige.” Daarin klinkt weer Gods welbehagen door. God kijkt tegen zijn Knecht aan als de rechtvaardige.

Wat hebben wij, mensen, Hem dan verkeerd beoordeeld en ten onrechte veracht. De schouders opgehaald over Hem, het hoofd geschud. “Hij was veracht en van mensen verlaten, een man van smarten en vertrouwd met ziekte, ja, als iemand, voor wie men het gelaat verbergt; hij was veracht en wij hebben hem niet geacht.” (vers 3)
Wij… wij… Wat een misverstand bij ons. Wat een verbijsterende miskleun.

God zegt: “Hij is mijn Knecht, de rechtvaardige.” Als zodanig maakt Hij velen rechtvaardigd. Hij verklaart ze vrij van schuld voor God. Want hun schulden betaalt Hij.

Gods Knecht zegt ons, onrechtvaardigen, aan zijn kant. Hij verklaart van ons dat wij in Hem het recht aan onze kant hebben tegenover God. Hij zorgt ervoor, dat het weer recht komt tussen God en zijn volk.
De rechtvaardige stierf voor onrechtvaardigen. In onze plaats veroordeeld en gedood. Zo worden wij in zijn plaats door God gezien en behandeld als rechtvaardigen.

Hoe kan dat? Dat is nu het geheim van Gods welbehagen. De grote ruil, die God toepast. En zijn Knecht leent zich daar gewillig voor.

Dat geldt u, broeders en zusters. Het betekent voor u vrijspraak, bevrijding, kwijtschelding van schuld. Ontheffing van de last van Gods toorn en straf. Het betekent dat de dag van Christus’ kruisiging voor ons echt Goede Vrijdag is. De beste dag van ons leven.

Gods Knecht krijgt dat allemaal als resultaat van zijn offer te zien. Dat is Gods welbehagen in Hem.
Goede Vrijdag is het einde niet. Het kruis van Golgota is niet het laatste dat we van Gods Knecht horen en weten. Nee, er volgt ook de verhoging als het loon op het offer en het verlossingswerk. In de inzet van de profetie sprak de HERE er al van. “Zie, mijn knecht zal voorspoedig zijn, hij zal verhoogd, ja, ten hoogste verheven zijn.” (Jesaja 52:13) God zegt: “Mijn dienaar zal slagen; hij zal in aanzien stijgen, de hoogste eer valt hem te beurt.” (idem GNB) Zoveel vertrouwen heeft de HERE in zijn Knecht. Bij voorbaat. Het zal niet misgaan met Hem.

Dat komt aan het eind van de profetie terug. “Daarom zal Ik hem een deel geven onder velen en met machtigen zal hij de buit verdelen.” (vers 12a)

Er zijn veel overwinnaars in de wereld. “Mijn Knecht is onder hen,” zegt God. “Ja, Hij is de eerste onder hen. Hij ontvangt zijn deel, zijn loon, heel de erfenis. Loon naar werken. Want Hij is de overwinnaar van Golgota.” Hij overwint de dood en de duivel en alle boze machten, die heerschappij voeren over mensen. Een talrijk volk is door zijn overwinning zijn erfdeel geworden, als buit veroverd in zware strijd.

Gods Knecht hoort thuis in de categorie van de overwinnaars. In zijn graflegging is daarvan al iets te zien. Met had Hem een graf toegedacht bij de goddelozen, de boeven, de criminelen. Maar bij de rijken was Hij in zijn dood. Jezus werd gelegd in het nieuwe rotsgraf van de aanzienlijke en rijke Jozef van Arimatea. Dat paste bij Hem, vond God.
Met rekende Hem tot de misdadigers. Twee boeven werden als lijfwachten met Hem gekruisigd. “Mooie koning der Joden,” moet Pilatus gedacht hebben. Maar God wilde het zo. Het was zijn welbehagen. Het was dus een compleet verkeerde inschatting van Pilatus, van de Joden en van ons allemaal.

God weet het offer van zijn Knecht op waarde te schatten. Christus geeft zijn leven, giet dat uit in de dood. Hij droeg de zonden van velen. Van u, van mij, wanneer we in Hem geloven. Hij bad voor de overtreders: “Vader, vergeef het hun, want zij weten niet wat zij doen.” (Lucas 23:34a) Denkt u hier maar weer aan het schuldoffer, dat gebracht moest worden ook voor zonden in onwetendheid bedreven. Ook door ons.

In alles volbracht Christus Gods reddingsplan, Gods welbehagen. Hij bewees zich in dat alles als de rechtvaardige.
Van onverdachte zijde geeft God daarvan getuigenis onmiddellijk na Jezus’sterven. De Romeinse hoofdman zag wat er gebeurde. “Hij verheerlijkte God, zeggende: Inderdaad, deze mens was rechtvaardig!” (Lucas 23:47)
Hij is verbijsterd en verwonderd over de dood van deze mens, Gods Knecht, de rechtvaardige. Je hoort het de Joden niet zeggen. “Dan maar een heiden,” zegt God. Maar het zal gehoord worden op Golgota. “Deze mens was rechtvaardig. Mijn Knecht.” “Onze Redder,” zeggen wij.

Wat bent u nu, verbijsterd om het kruis of blij verwonderd om uw Heer, die zich offerde voor ons? Of beide?