RATEL

Geluidmaker van hout, liturgisch gebruikt ter vervanging van de altaarschel op Witte Donderdag, Goede Vrijdag en Paaszaterdag.

RECOLLECTIE

Latijn: recollectio, herdenking: korte periode van bezinning.

RECTOR

Bestuurder en zielzorger van niet-parochiële gemeenschap, b.v. van een kloostercommunauteit of inrichting.

REFECTORIUM

Latijn: refter: eetzaal in een klooster.

REGINA COELI

Latijn: koningin van de hemel:

(1) eretitel van Maria;

(2) gebed driemaal daags ter vervanging van het Angelus in de Paastijd.

REGULIEREN

Leden van religieuze orde of congregatie.

RELIEK

Of relikwie: Latijn reliquia: overblijfsel: (delen van) het lichaam van een heilige of voorwerpen die daarmee in aanraking zijn geweest, soms gevat of geborgen in kostbare reliekschrijnen, die ter verering kunnen worden uitgestald of ter aanraking met hand of mond worden aangeboden.

Zie ook: heiligdomsvaart, processie, sanctuarium, sigillum.

RELIGIEUS

(1) algemene naam voor kloosterling(e);

(2) tot de religie behorend of daarvan getuigend.

Zie ook: roeping, orde, congregatie.

REPOSITORIUM

Latijn: bewaarkast, rustplaats: plaats in de monstrans waar de geconsacreerde hostie wordt bewaard.

REQUIEM AETERNAM DONA EIS DOMINE

Latijn: Heer geef hun (hem/haar) de eeuwige rust: gebed tijdens uitvaartdienst.

REQUIESCA(N)T IN PACE

Latijn: moge(n) zij (hij/zij) rusten in vrede: gebed bij de uitvaartdienst of spreuk op graf, afkorting R.I.P.

RESPONSORIUM

Latijn: antwoordvers.

RETABEL

Tafel achter het altaar.

RIJMBIJBEL

Bijbel op rijm, vooral populair in de middeleeuwen vóór de boekdrukkunst omdat de tekst zó gemakkelijker te onthouden was; een bekende rijmbijbel is die van Jacob van Maerlant uit 1372.

RITENSTRIJD

Langdurig meningsverschil tussen de jezuïeten en andere ordes, zoals die der dominicanen en franciscanen in de 17e en 18e eeuw over het al of niet in missiegebieden aanpassen van westerse kerkelijke rituelen aan plaatselijke en landelijke gewoontes. De jezuïeten waren vóór aanpassing maar werden in 1744 door paus Benedictus in het ongelijk gesteld; van toen af moest alles weer op z'n Romeins.

RITUALE ROMANUM

Boek met rituele teksten bij de toediening der sacramenten.

RITUS

Voorgeschreven wijze van liturgisch handelen.

Zie: liturgie.

ROCHET

Kort liturgisch koorhemd met nauwe mouwen.

Zie: liturgie, superplie.

ROEPING

Het zich voorbestemd voelen of weten tot een bepaalde levenstaak.

Zie: priester, religieus.

ROERENDE FEESTDAGEN

Kerkelijke feestdagen op vaste dag maar wisselende datum, nl. de eerste zondag van de Advent, Aswoensdag, de dagen van de Goede Week, Pasen, Hemelvaart, Pinksteren en Sacramentsdag.

Zie ook: drievuldigheidszondag.

ROMA LOCUTA CAUSA FINITA

Latijn: als Rome gesproken heeft is de zaak beslist: uitspraak van Augustinus (Sermones 131,10) over het kerkelijk gezag.

ROMA MORA

Latijn: Rome betekent uitstel: verzuchting over het soms lang uitblijven van een beslissing vanuit Rome.

ROMEINSE CURIE

Zie: curie.

ROMEINSE KWESTIE

Zie: kerkelijke staat, Vaticaan.

RORATE COELI

Zie: Advent.

ROTA

Zie: kerkelijke rechtbank.

ROZENHOEDJE

of Rozenkrans:

(1) bidsnoer van vijfmaal tien kralen, telkens onderbroken door grote kraal en voorafgegaan door kruisje plus één grote, drie kleine en wederom één grote kraal;

(2) het gebed zelf, als volgt: aan het kruisje wordt de geloofsbelijdenis gebeden, aan de grote kralen het Onze Vader (met de formule Ere zij de Vader, enz. ), en aan alle kleine kralen het Weesgegroet; het aldus eenmaal rondbidden wordt ook wel rozenhoedje genaamd.

Het volledige rozenkransgebed omvat het drievoud daarvan. Bij elk tiental kralen wordt een geheim uit het leven van Maria overwogen. Het rozenkransgebed met sterke nadruk op de Mariadevotie dateert uit de l5e eeuw en diende oorspronkelijk in hoofdzaak als plaatsvervanger van het officiële kerkelijk gebed der getijden, dat voor de ongeletterde gelovigen te moeilijk gevonden werd. Met de opkomst van de liturgische beweging in het midden van de 20e eeuw is deze vorm van gebed op de achtergrond geraakt. Het feest van de rozenkrans is op de eerste zondag van oktober.

Zie: blijde geheimen, doxologie, droevige geheimen, glorievolle geheimen, geloofsartikelen.

RUBRIEKEN

Van Latijn: ruber, rood: de in rood gedrukte toelichtingen op het liturgisch handelen en bidden.

terug naar ABC