Zalig de armen van geest, want hunner is het Koninkrijk der Hemelen,

Zalig zij die treuren, want zij zullen vertroost worden,

Zalig de zachtmoedigen, want zij zullen de aarde beërven,

Zalig zij die hongeren en dorsten naar gerechtigheid, want zij zullen verzadigd worden.

Zalig de barmhartigen, want hun zal barmhartigheid geschieden,

Zalig de reinen van hart, want zij zullen god zien.

Zalig de vredesstichters, want zij zullen kinderen Gods genoemd worden,

Zalig de vervolgden om der gerechtigheid wil, want hunner is het Koninkrijk der hemelen

Zalig zijt gij, wanneer men u smaadt en vervolgt en liegende allerlei kwaad van u spreekt, om mijnentwil.

Mattheüs 5 vers 1-12
 

De Bergrede is te vinden in de hoofdstukken 5, 6 en 7 van Mattheus en in Lukas 6.

De Historische achtergrond.

Matthëus vertelt hoe Jezus rondtrok door heel Galilea en in de synagogen leerde.

Hij verkondigde het goede nieuws van het Koninkrijk der hemelen en genas zieken onder het volk.

Al snel stroomden van alle kanten de mensen toe om de wonderen te zien.

Lukas 6:12-19 vertelt overigens dat Jezus deze nacht tussen de aankomst bij de berg en de grote rede, wakend heeft doorgebracht. Het is de enige keer dat wij lezen over een hele nacht vol gebed. Jezus begon niet te spreken voordat hij urenlang voor het volk geknield had liggen smeken bij de Vader.

Om te begrijpen wat Jezus de menigte leerde, is het goed om te kijken naar de omstandigheden waarin Jezus sprak.
Politieke, godsdienstige omstandigheden werden nogal eens gebruikt om Zijn boodschap duidelijk te maken.

Een prachtige richtlijn voor het leven

Verscheurd door vijandigheden

We leven in een wereld die verscheurd wordt door vijandigheden. Zelfs een oppervlakkig overzicht van de gebeurtenissen uit de achter ons liggende eeuw doet ons ons afvragen of de mensheid niet ooit meer behoefte aan vredestichters heeft gehad dan nu. De Amerikanen hebben twee wereldoorlogen gevochten en daarnaast grote conflicten in Korea en Vietnam. Momenteel zijn er in verschillende mate oorlogen uitgebarsten in Joegoslaviё, Angola, Soedan, Afghanistan en Ruanda. Daarnaast suddert het Arabisch-Israёlische conflict steeds onder de oppervlakte, evenals de langdurige vete tussen India en Pakistan. Tibet is onderworpen door China en de twee China's hebben net als Noord- en Zuid-Korea ijskoude betrekkingen. Tal van landen bestrijden politieke en economische problemen. Bepaalde raciale en ethnische groeperingen storten allerlei vooroordelen over elkaar uit. Om kort te gaan, veel van de wereld schijnt in een kokende pot te zitten die op het punt staat zijn inhoud over de rand eruit te gooien en in het vuur te doen belanden.

Regeringen sturen hun afgezanten in pogingen een volledige oorlog te voorkomen, maar ze schijnen nooit iets anders te kunnen bereiken dan kortstondige, oppervlakkige rust die de partijen alleen maar toestaat zichzelf voor de volgende ronde van vijandelijkheden gereed te maken. Sommige van deze vijandschappen sudderden en laaiden eeuwenlang op — één heeft zijn oorsprong in een tweedracht die reeds duizenden jaren bestaat! Uitgaande van de menselijke geschiedenis kan iedereen gevoeglijk concluderen dat het werk van vrede stichten in het algemeen een volslagen mislukking is geweest, al waren er af en toe wel matige, kortstondige successen in het tijdelijk beёindigen van de ergste vijandelijkheden.

Dit doet geen afbreuk aan de zaligspreking "Zalig de vredestichters, want zij zullen kinderen Gods genoemd worden" (Mattheüs 5:9), omdat Jezus dit vanuit Gods perspectief onder woorden brengt. Tragisch genoeg heeft de wereld gewoonlijk zijn hoogste eer gereserveerd voor hen die oorlogen voerden. Maar als God zegt dat vredestichters zalig zijn, wie kan dan in waarachtigheid tegen Zijn conclusie ingaan?

Het bovenstaande overzicht laat duidelijk zien hoe moeilijk de taak van een vredestichter is, ongeacht de reikwijdte van het geschil dat hij tot een einde tracht te brengen. Vrede stichten is erop gericht ruziёnde groepen of individuen met elkaar te verzoenen. De moeilijkheden hierbij zijn drievoudig:

Ten eerste

Voorkomen dat iemands vooroordelen de strekking van de argumenten te zeer beїnvloedt.

Ten tweede

Punten van overeenstemming vinden waarop een overeenkomst kan worden gebaseerd. Dit kan lastig zijn, omdat de mens erg wedijverend, twistziek, koppig en eropuit is om ongeacht de kosten te "winnen". Sommigen zullen alles samen met hen kapot maken alleen maar om niet de indruk te wekken dat ze "verliezen".

Ten derde

Manieren vinden om de zienswijzen van de ruziёnde partijen te wijzigen zodat er een verandering in opstelling ontstaat.
Mensen zover krijgen dat ze anders naar een probleem kijken en hun denken veranderen over hoe een conflict moet worden opgelost, kan inspannend en emotioneel uitputtend zijn. Spreuken 26:17 geeft hier een scherp inzicht in:
 Spreuken 26:17 Wie zich mengt in een twist die hem niet aangaat, is als iemand die een voorbijlopende hond bij de oren grijpt.

Dit duidt er sterk op dat vrede stichten een pijnlijke onderneming kan zijn.

Een christelijke roeping

We moeten altijd bedenken dat Jezus in de zaligsprekingen de karakteristieken beschrijft van hen die in Zijn Koninkrijk zullen zijn. Vrede stichten kwalificeert als een eigenschap die iedere zoon van God aan de dag zal leggen. Jacobus 3:16-18 voegt er nog aan toe:

Jacobus 3:16-18 Want waar naijver en zelfzucht heerst, daar is wanorde en allerlei kwade praktijk. 17 Maar de wijsheid van boven is vooreerst rein, vervolgens vreedzaam, vriendelijk, gezeggelijk, vol van ontferming en goede vruchten, onpartijdig en ongeveinsd. 18 Maar gerechtigheid is een vrucht, die in vrede wordt gezaaid voor hen, die vrede stichten.

"Wijsheid" heeft in de bijbel dezelfde algemene betekenis als het Nederlandse woord "vaardigheid". In deze context duidt "wijsheid" op bedrevenheid, bekwaamheid of deskundigheid zo'n leven te leiden dat de vrucht van gerechtigheid wordt voortgebracht. Let erop dat deze wijsheid van boven, die tot uiting komt in het gedrag van Gods kinderen, vooreerst rein is. Zij is door geen enkele van de talloze aspecten van de vleselijke, zelfgerichte menselijke natuur besmet. Vrede wordt niet ten koste van gerechtigheid gezocht. Hebreeën 12:14 zegt heel duidelijk: "Jaagt naar vrede met allen en naar de heiliging." Het is niet of-of, maar allebei. We moeten allemaal nodeloze twisten vermijden, maar niet zover dat de waarheid eraan wordt opgeofferd, principes geweld worden aangedaan of de plicht wordt verzaakt.

Deze wijsheid is ook vreedzaam en — anders dan de houding van hen die in sterke mate wedijveren — bereid toe te geven. Dat betekent dat ze niet opvliegend van aard is, twistziek, boos of onverdraagzaam — de tegenstellingen verscherpend — maar veeleer kalmerend, vriendelijk en rustig. De hemelse wijsheid zal dit door een mens bereiken, niet omdat hij per se moet bemiddelen, maar gewoon omdat hij de natuur van God uitstraalt.

Als we inderdaad door Gods Geest zijn verwekt, zal vrede hebben en vrede stichten de regel in ons leven zijn. Wat de feitelijke hulpmiddelen betreft die we kunnen gebruiken om vrede te stichten, zij opgemerkt dat er zeer zeker ruimte bestaat voor enig verschil van mening. Er is echter geen twijfel mogelijk dat het de roeping is van iedere christen om voornamelijk vrede te stichten door wat hijzelf is. Op de tweede plaats moeten we ernaar streven de voorwaarden en relaties te versterken die een welgezindheid, eendracht en samenwerking mogelijk maken in plaats van haat, strijd, wedijver en conflict.

Vrede najagen

Paulus geeft nog meer advies over dit onderwerp in Romeinen 14:19:

Romeinen 14:19 Zo laten wij dan najagen hetgeen de vrede en de onderlinge opbouwing bevordert.

Dit schijnt zo voor de hand liggend dat het niet behoeft te worden gezegd, maar God heeft dit in Zijn woord laten opnemen, omdat christenen binnen de kerk juist sommige van die dingen niet in toom houden die in de wereld zoveel verdeeldheid veroorzaken. De apostel verzoekt ons dringend de oorzaken van twist terzijde te leggen, zodat we in harmonie kunnen leven.

Soms begrijpen we niet hoe wedijverend de menselijke natuur is. Deze is trots, denkt dat hij moet winnen, vrijgepleit moet worden en indien mogelijk boven anderen verheven moet zijn. Deze houdingen stichten geen vrede. In plaats van het najagen van de dingen die twist veroorzaken, zegt Paulus de dingen na te jagen die vrede stichten. Het is de verantwoordelijkheid van een christen, deel van zijn roeping. Benadrukken wat positief is, is een onvolledige maar toch vrij doeltreffende beschrijving van wat er gedaan kan worden.

Salomo schrijft in Spreuken 13:10:

Spreuken 13:10 Door overmoed ontstaat slechts twist, maar bij hen die zich laten raden, is wijsheid.

Twist verdeelt. Veel van de strijd en verdeeldheid binnen de kerk wordt bevordert door hen die eropuit schijnen te zijn "meesters in de details" te zijn. Dit is het globale onderwerp van Romeinen 14. Kerkleden werden "van hun stuk gebracht" door dingen die hen irriteerden, maar weinig of niets van doen hadden met behoud. Ze bliezen deze ergerlijke dingen in vergelijking met hun werkelijk belang buiten alle proporties op en creёerden scheuring binnen de gemeente.

Paulus zegt deze mensen in principe hun aandacht, hun denken op iets anders te richten, omdat we het over veel meer dingen die echt van belang zijn voor behoud, eens zijn dan waarover we het oneens zijn. Als we op deze hoofdpunten willen samenwerken in plaats van bezig te zijn met onze eigen doeleinden en vooroordelen, zal er de neiging zijn om tot vrede en eenheid te komen in plaats van strijd en verdeeldheid. Paulus maant verder de geїrriteerde leden aan geloof te hebben in Gods macht de ander te veranderen:

Romeinen 14:4 Wie zijt gij, dat gij eens anders knecht oordeelt? Of hij staat of valt, gaat zijn eigen heer aan. Maar hij zal staande blijven, want de Here is bij machte hem vast te doen staan.

Waarom kunnen we geen geest van vrede koesteren door naar heiliging te streven? Heiliging is een hoofdpunt dat leidt tot het voorbereid zijn op Gods Koninkrijk en behoud. Vrede is één van de vruchten ervan. Waarom kunnen we geen liefde tonen voor de leden van de gemeente en ernaar streven goed voor hen te doen "als wij de gelegenheid hebben, ... inzonderheid voor onze geloofsgenoten" (Galaten 6:10)? Waarom kunnen we niet meer tijd besteden aan het serieus bestuderen van Gods woord om Hem te leren kennen? Deze bewonderenswaardige activiteiten maken ons nederig en dienstbaar. Ze brengen vrede voort en plaatsen andere, minder belangrijke zaken in het juiste perspectief en geven die de juiste prioriteit. Als dat oprecht wordt nagestreefd, zullen ze de "details" precies daar houden waar ze behoren, omdat deze dingen de neiging hebben iemands trots weg te slijten.

In Romeinen 10:15 richt Paulus onze aandacht op een deel van de bedoeling van het evangelie. Hij haalt Jesaja aan, die schrijft:

Romeinen 10:15 En hoe zal men prediken zonder gezonden te zijn? Gelijk geschreven staat: Hoe liefelijk zijn de voeten van hen, die een goede boodschap brengen.

Het evangelie waartoe God ons bekeert, bevat goed nieuws over vrede, en Jesaja beschrijft de voeten van de dragers van deze boodschap aan de verontrusten als "liefelijk".

"Vrede" duidt op al het goede dat door het evangelie wordt voortgebracht. Het is het goede nieuws van verzoening en het einde aan conflicten, leed en de rampspoed van ons strijden. Geen wonder dat het middel van voortbeweging — te voet, zoals dat in de tijd van Jesaja gebeurde — om deze boodschap bij de verontruste en door angst beheerste mensen te krijgen, wordt beschreven als liefelijk! Dit betekent natuurlijk niet dat conflicten en moeilijkheden onmiddellijk tot een eind komen. Het evangelie is profetisch, en behoud in zijn algemene betekenis is een zich steeds verder ontwikkelend proces. Vrede beschrijft de voordelen die het voor ons meebrengt als we niet langer vijanden van God zijn, aangezien tot dat gebeurt, vrede geen hoofdbestanddeel van ons leven uitmaakt. Het zou zo moeten zijn en het zal zo zijn, en wij bereiden ons voor om eraan deel te hebben het in volle glorie tot stand te brengen (Jesaja 9:6).

Vrede met God komt op de eerste plaats

Paulus zegt heel duidelijk in 2 Corinthiërs 5:18-21:

2 Corinthiërs 5:18-21 En dit alles is uit God, die door Christus ons met Zich verzoend heeft en ons de bediening der verzoening gegeven heeft, 19 welke immers hierin bestaat, dat God in Christus de wereld met Zichzelf verzoenende was, door hun hun overtredingen niet toe te rekenen, en dat Hij ons het woord der verzoening heeft toevertrouwd. 20 Wij zijn dus gezanten van Christus, alsof God door onze mond u vermaande; in naam van Christus vragen wij u: laat u met God verzoenen. 21 Hem, die geen zonde gekend heeft, heeft Hij voor ons tot zonde gemaakt, opdat wij zouden worden gerechtigheid Gods in Hem.

We spelen een rol in het vrede stichten met God door ervoor te kiezen met Hem verzoend te worden. Dit is misschien de eerste stap in het worden van een vredestichter.

Paulus verwijst in principe naar zichzelf als degene aan wie het woord en de dienst der verzoening gegeven is als deel van zijn taak als apostel van Jezus Christus. De gedachte is daarmee echter niet uitgeput, omdat wij ook worden voorbereid te helpen in het teweegbrengen van de verzoening van de wereld met God. Dit is een tweede belangrijke, tijd vergende stap op weg naar het zijn van een vredestichter. Het heiligingsproces van de bekering van een christen schept in ons de bekwaamheid een vredestichter te zijn naar goddelijk model.

De kerk is een geestelijk lichaam, het lichaam van Jezus Christus. Het is een verzameling mensen, geroepen om Gods Koninkrijk voor te bereiden en tot deelname aan en tot ondersteuning van het werk van de kerk om de kudde te voeden en het evangelie aan de wereld te verkondigen. De kerk heeft twee hoofdtaken: 1) het verschaffen van een middel om anderen te roepen tot verzoening en vrede met God, en 2) de volledige raad van God beschikbaar te stellen om de geroepenen te helpen God te kennen en heilig te worden. Dit is de roeping, het werk, van alle christenen onder God.

In deze tijd van de kerk is heiliging het proces waardoor de vrede van iemand met God verder reikt dan een wettelijke formaliteit (zoals gebeurt bij de rechtvaardiging) om in het karakter van die persoon te worden gegrift. Volgens Gods paradigma kan iemand niet echt vrede maken, tenzij hij eerst vrede met God heeft.

Romeinen 8:7 Daarom dat de gezindheid van het vlees vijandschap is tegen God; want het onderwerpt zich niet aan de wet Gods; trouwens, het kan dat ook niet.

Als hij de onbekeerde mens beschrijft, zegt Paulus: "De weg des vredes kennen zij niet" (Romeinen 3:17; Jesaja 59:8). Totdat een voortgaande bekering die vijandschap doet verdwijnen en er vrede op een grondige manier in ons karakter is gevestigd, kunnen we niet echt instrumenten zijn in dienst van een goddelijke vrede.

Paulus kan dus in Romeinen 5:1 schrijven:

Romeinen 5:1 Wij dan, gerechtvaardigd uit het geloof, hebben vrede met God door onze Here Jezus Christus.

Hier betekent vrede ongetwijfeld een beёindiging van vijandelijkheden, een rust van geest, waar vroeger een toestand van bijna voortdurende agitatie had bestaan vanwege de aan de menselijke natuur ingeboren vijandigheid tegen God en Zijn wet. Deze laatst aangehaalde verzen schenken aandacht aan de afschuwelijke strijd en vijandigheid die door de zonde worden veroorzaakt, want als er geen strijd is, is er geen behoefte aan een vredestichter. Wij waren echter allemaal in oorlog met God. Titus 3:3 sluit ons allemaal in in de volgende woorden:

Titus 3:3 Want vroeger waren ook wij verdwaasd, ongehoorzaam, dwalende, verslaafd aan velerlei begeerten en zingenot, levende in boosheid en nijd, hatelijk en elkander hatende.

Voordat we ons bekeerden, hadden we allemaal behoefte aan een vredestichter om te bemiddelen en verzoening voor ons te bewerkstelligen.

Aan verzen zoals Titus 3:3 ontbreekt echter hoe vasthoudend de menselijke natuur zich vastklampt aan onze houding en ons gedrag, waarmee het een voortdurende uitdaging vormt om vrede met God en anderen in stand te houden. Paulus beschrijft zijn strijd ertegen op levendige wijze in Romeinen 7 en daarnaast geeft hij nog vele andere vermaningen om ons aan te moedigen zelfbeheersing te hebben en liefde voor God en de leden van de gemeente. Dit doet ons begrijpen dat vrede stichten meer inhoudt dan bemiddelen tussen strijdende partijen. Vrede stichten is een voortdurende verantwoordelijkheid. Het bereiken ervan is mogelijk maar moeilijker dan het op het eerste gezicht lijkt, omdat vele factoren — zowel van binnen als van buiten — het ons moeilijk maken deze te bewaren.

Behalve in verzen zoals Romeinen 5:1 en andere specifieke contexten is bijbelse vrede een veel algemener begrip. Jezus, uit de stam van Juda, sprak Hebreeuws en Aramees, de gangbare taal voor hen die Hij onderwees. Het Hebreeuwse en Aramese woord voor "vrede", shalom, beschrijft deze vrede misschien het best. Dat woord maakt deel uit van Jeruzalem, "stad des vredes" — iets wat in deze tijd niet kan worden gezegd.

Shalom en vrede stichten

In het Hebreeuws is vrede nooit alleen een negatieve toestand; het betekent nooit alleen de afwezigheid van moeilijkheden; in het Hebreeuws betekent vrede altijd alles dat gericht is op het allerbeste voor de mens. Als de ene man in het oosten Salaam — wat hetzelfde woord is — zegt tegen de andere bedoelt hij niet dat hij de andere man alleen maar de afwezigheid van kwade dingen toewenst; hij wenst hem de aanwezigheid van alle goede dingen. In de bijbel betekent vrede niet alleen vrijheid van alle moeilijkheden; het betekent genieten van al het goede. (Deel 1, p. 108)

Deze definitie geeft ons enig inzicht waarom vrede stichten zo'n hoge, veeleisende standaard is, net als al de andere eigenschappen die in de zaligsprekingen tot uitdrukking worden gebracht. Vrede stichten is een veel meer omvattend begrip dan het lijkt. Daar het betekent "alles dat gericht is op het allerbeste voor de mens" is het een ander, specifieker begrip voor liefde. Liefhebben onder alle omstandigheden is niet gemakkelijk.

Op het eerste gezicht schijnen er een aantal tegenstellingen te bestaan betreffende vrede, vrede stichten en de christen. De meeste commentatoren schrijven slechts in zeer beperkte zin over vrede stichten en benaderen het bijna geheel als bemiddelen tussen strijdende mensen. Dit is tot op zekere hoogte een goede benadering, maar het schiet tekort in de beschrijving van wat de zaligspreking bedoelt.

Jezus was een vredestichter. In Jesaja 9:5 wordt Hij met de titel "Vredevorst" aangeduid. Hier doet zich echter een schijnbare tegenstelling voor. We zouden kunnen denken dat als er iemand met succes zou kunnen bemiddelen tussen strijdende partijen, Hij dat wel zou zijn. Als iemand vrede zou kunnen brengen, het misschien zou kunnen opleggen, dan zou Hij dat wel zijn. Maar Hij deed dat niet. In feite zegt Hij in Mattheüs 10:34-36, waar Hij Micha 7:6 aanhaalt:

Mattheüs 10:34-36 Meent niet, dat Ik gekomen ben om vrede te brengen op de aarde; Ik ben niet gekomen om vrede te brengen, maar het zwaard. 35 Want Ik ben gekomen om tweedracht te brengen tussen een man en zijn vader en tussen een dochter en haar moeder en tussen een schoondochter en haar schoonmoeder; 36 en iemands huisgenoten zullen zijn vijanden zijn.

Desondanks is Jezus nog steeds ons voorbeeld; Zijn leven is het patroon dat wij moeten volgen. Paulus schrijft in Romeinen 12:18:

Romeinen 12:18 Houdt zo mogelijk, voor zover het van u afhangt, vrede met alle mensen.

Ongetwijfeld deed Jezus dit, maar er kwam in die tijd geen vrede door tot stand. Sommigen ervaarden Zijn leven, populariteit en woorden als dusdanig bedreigend dat ze Hem ter dood brachten. Sommigen werden jaloers, terwijl anderen woedend werden en het volk tegen Hem ophitsten om Pilatus' oordeel te beїnvloeden. Door Zijn leven, dood en opstanding werd Hij echter het instrument voor onze vrede met God en elkaar; Hij kwalificeerde hierdoor als het zoenoffer voor zonde en als Hogepriester om voor ons bij de Vader tussenbeide te komen.

De volgende verzen voegen hier nog enkele noodzakelijke elementen aan toe:

1 Johannes 2:2 en Hij is een verzoening voor onze zonden en niet alleen voor de onze, maar ook voor die der gehele wereld.

Romeinen 3:25-26 Hem [Jezus] heeft God voorgesteld als zoenmiddel door het geloof, in zijn bloed, om zijn rechtvaardigheid te tonen, daar Hij de zonden, die tevoren onder de verdraagzaamheid Gods gepleegd waren, had laten geworden — 26 om zijn rechtvaardigheid te tonen, in de tegenwoordige tijd, zodat Hijzelf rechtvaardig is, ook als Hij hem rechtvaardigt, die uit het geloof in Jezus is.

Hebreeën 5:9-10 en toen Hij het einde had bereikt, is Hij voor allen, die Hem gehoorzamen, een oorzaak van eeuwig heil geworden, 10 door God aangesproken als hogepriester naar de ordening van Melchisedek.

Efeziërs 2:14-18 Want Hij is onze vrede, die de twee één heeft gemaakt en de tussenmuur, die scheiding maakte, de vijandschap, weggebroken heeft, 15 doordat Hij in zijn vlees de wet der geboden, in inzettingen bestaande, buiten werking gesteld heeft, om in Zichzelf, vrede makende, de twee tot één nieuwe mens te scheppen, 16 en de twee, tot één lichaam verbonden, weder met God te verzoenen door het kruis, waaraan Hij de vijandschap gedood heeft. 17 En bij zijn komst heeft Hij vrede verkondigd aan u, die veraf waart, en vrede aan hen, die dichtbij waren; 18 want door Hem hebben wij beiden in één Geest de toegang tot de Vader.

Als mens had Jezus van Nazaret zeker meer succes in het bemiddelen tussen strijdende partijen dan wij ooit onder soortgelijke omstandigheden zullen hebben. Zelfs al veroorzaakte Zijn leven conflicten en vijandige gevoelens bij anderen, Hij werd er daardoor niet van weerhouden een leven als vredestichter te leiden, zodat Hij een echte Vredestichter zou kunnen worden bij Zijn opstanding als Verlosser en Hogepriester. Het leven dat Hij als mens leidde kan niet worden losgekoppeld van wat Hij werd. Het is het model voor het soort vrede stichten dat Jezus in deze zaligspreking bedoelt.

Vrede stichten bestaat niet alleen uit bemiddelen, maar ook alles wat iemand is, zijn houding en karakter, evenzeer als wat hij wil bereiken. Vrede stichten is een pakket dat gedomineerd wordt door de godvruchtigheid van de betrokken persoon. Paulus zegt daarom in Galaten 6:1:

Galaten 6:1 Broeders, zelfs indien iemand op een overtreding betrapt wordt, helpt gij, die geestelijk zijt, hem terecht in een geest van zachtmoedigheid, ziende op uzelf; gij mocht ook eens in verzoeking komen.

Vrede stichten door uw leven

De meesten van ons zijn helemaal niet deskundig om strijdende partijen met elkaar te verzoenen, maar dat is niet het soort vrede stichten waar Jezus Zich momenteel voor ons mee bezighoudt. Zijn idee van vrede stichten draait om de manier waarop we leven. Adams en Eva's gedrag verbraken de vrede tussen mens en God. Kaïns gedrag verbrak de vrede tussen hem en Abel en tussen hem en God. Zo is het met ons allemaal: ons gedrag maakt of verbreekt vrede!

Zoals eerder gezegd beveelt Paulus ons:

Romeinen 12:18 Houdt zo mogelijk, voor zover het van u afhangt, vrede met alle mensen.

Gelet op de menselijke persoonlijkheden is dat bij tijden een inspannende taak. De strekking van Paulus' aanmaning impliceert dat dit beslist geen gemakkelijke taak is en dat er gevolg aan geven een beroep zal doen op onze voortdurende waakzaamheid, zelfbeheersing en oprecht gebed.

Al garandeert de menselijke natuur dat er beslist "aanstoot zal ontstaan" die de vrede verstoort, toch maakt het deel uit van de christelijke plicht om zeker te stellen dat ons gedrag geen aanleiding geeft tot een gerechtvaardigde klacht tegen ons (Mattheüs 18:7). We doen dit allereerst voor onze eigen vrede, want het is onmogelijk gelukkig te zijn als we betrokken zijn bij argumenten en strijd. Sommige christenen zijn sterker wedijverend en geneigd tot twisten dan anderen, en zij dienen God dubbelop te smeken om de geestelijke kracht om hun trots en boosheid in toom te houden en hen te kalmeren. Paulus waarschuwt:

Efeziërs 4:26 Geraakt gij in toorn, zondigt dan niet: de zon mag niet over een opwelling van uw toorn ondergaan.

Al kan trots aan de basis van strijd liggen, het opkomen van boosheid in de ene of de andere persoon in een woordenstrijd is vaak het eerste teken dat de vrede op het punt staat te worden verbroken. Paulus' waarschuwing is nodig omdat boosheid zo moeilijk in toom is te houden en even moeilijk geheel tot bedaren te brengen als de vrede eenmaal is verbroken en spoedig wordt dan de boosheid vervangen door een bittere en blijvende haat.

Paulus ontleent het eerste deel van de zin van dit vers aan Psalm 4:4, daarna past hij het tweede deel van de zin aan om het een meer directe en praktische toepassing te geven.

Psalm 4:5-6 Weest toornig, maar zondigt niet; spreekt in uw hart op uw leger, en zwijgt. sela 6 Brengt offers naar de eis en vertrouwt op de HERE.

Dit is precies Jezus' gedrag als Hij wordt gesmaad en belasterd door hen wiens toorn Hij heeft opgeroepen. Let op Petrus' getuigenis:

1 Petrus 2:21-23 Want hiertoe zijt gij geroepen, daar ook Christus voor u geleden heeft en u een voorbeeld heeft nagelaten, opdat gij in zijn voetstappen zoudt treden; 22 die geen zonde gedaan heeft en in wiens mond geen bedrog is gevonden; die, 23 als Hij gescholden werd, niet terugschold en als Hij leed, niet dreigde, maar het overgaf aan Hem, die rechtvaardig oordeelt.

Als wij Christus' voorbeeld volgen, vindt degene die ons smaadt of bedreigt zich spoedig zonder tegenstander. God adviseert ons passief te zijn als we met twist worden geconfronteerd. In het Koninkrijk zullen we waarschijnlijk heel wat assertiever zijn, evenals Christus dat nu is als onze Hogepriester. Hij zal zelfs nog actiever worden als Hij als Koning der koningen komt om tegen de naties te vechten en Zijn vrede te vestigen.

Daar de uitspraak "zalig de vredestichters" waar is, vloeit daar logisch uit voort dat God hen die de vrede verbreken, vervloekt; een feit dat allen die ernaar verlangen vredestichters te zijn in gedachten moeten houden. Toen Adam en Eva zondigden werden zowel de eenheid als de vrede verbroken, en God veroordeelde hen tot de dood. Ongeacht de rechtvaardiging is het voor zonde onmogelijk goddelijke vrede of eenheid voort te brengen. Het is daarom hoog tijd dat we ijverig worden om niet alleen maar voor de meer voor de hand liggende zonden waakzaam te zijn, maar ook voor dweperij, overdreven vurigheid, oordelen, ongeduld en een ruziezoekende geest, die ten grondslag liggen aan Paulus' advies in Romeinen 14.

Dit brengt ons direct bij Paulus' advies aan de gemeente te Efeze:

Efeziërs 4:1-3 Als gevangene in de Here, vermaan ik u dan te wandelen waardig der roeping, waarmede gij geroepen zijt, 2 met alle nederigheid en zachtmoedigheid, met lankmoedigheid, en elkander in liefde te verdragen, 3 en u te beijveren de eenheid des Geestes te bewaren door de band des vredes:

Let er zorgvuldig op wat Paulus als de reden voor het bewaren van eenheid en vrede aanvoert: de waarde die we aan onze roeping hechten. Als we die in het diepst van ons hart van weinig waarde achten, zal ons gedrag, in het bijzonder dat ten opzichte van de leden der gemeente, dat laten zien en strijd en onenigheid tot stand brengen.

Johannes schrijft dus:

1 Johannes 4:20 Indien iemand zegt: Ik heb God lief, doch zijn broeder haat, dan is hij een leugenaar; want wie zijn broeder, die hij gezien heeft, niet liefheeft, kan (ook) God, die hij niet gezien heeft, niet liefhebben.

Paulus adviseert ons daarna ervoor te kiezen ons nederig te gedragen. Nederigheid staat tegenover trots. Als trots alleen twist voortbrengt, dan volgt daaruit dat nederigheid eraan zal werken te sussen, te kalmeren, te genezen en te verenigen. Hij adviseert ons zachtmoedigheid en vriendelijkheid te ontwikkelen, het tegengestelde van de zelfverzekerdheid die onze huidige cultuur zo sterk aanmoedigt. Zelfverzekerdheid is de wedijverende vastbeslotenheid om de eigen wil ten koste van alles door te drukken. Deze benadering kan er inderdaad erbij helpen een aantal veldslagen met de leden der gemeente te "winnen", maar het kan nuttig zijn Gods raad in Spreuken 15:1 in herinnering te brengen:

Spreuken 15:1 Een zacht antwoord keert de grimmigheid af, maar een krenkend woord wekt de toorn op.

Jacobus legt uit dat goddelijke wijsheid "vriendelijk, gezeggelijk, vol van ontferming" is (Jacobus 3:17).

Paulus raadt ons aan om geduldig te zijn. Evenzo raadt Jacobus ons aan "maar die volharding [Statenvertaling: lijdzaamheid (dat is geduld)] moet volkomen doorwerken" (Jacobus 1:4). Wij willen vaak snelle oplossingen voor de dingen die ons onder elkaar irriteren, wat zeker te begrijpen is aangezien we de last die die verschillen met zich meebrengen kwijt willen. Maar we moeten begrijpen dat snelle oplossingen niet altijd mogelijk zijn. Het is interessant dat Paulus in zijn brief aan de Filippenzen zijn apostolische autoriteit niet gebruikt om de twee twistende vrouwen een geforceerde oplossing op te leggen (Filippenzen 4:2). Sommige problemen zijn diep ingegraven aan beide kanten van de twist; Paulus spoort ons dus uiteindelijk aan elkaar in liefde te verdragen. In principe zegt hij "leer er mee te leven" of verdraag het, doe niets om de andere partij in de ogen van anderen omlaag te halen of het eigen ik op ijdele wijze te verhogen. Dit is vrede stichten door met een goddelijk karakter te leven.

Nog een ander aspect van de christelijke plicht van vrede stichten is ons voorrecht om door gebed Gods barmhartigheid voor de wereld, de kerk en de personen waarvan we weten dat ze het moeilijk hebben of die naar onze indruk door God gestraft zouden kunnen worden, in te roepen. Dit is één van de offeranden van gerechtigheid die kort genoemd worden in het eerder aangehaalde vers 6 van Psalm 4. De bijbel geeft vele voorbeelden van godvruchtige mensen die dit doen. Abraham bad voor Sodom, Gomorra en waarschijnlijk ook voor Lot, toen de kloof tussen hen en God zo groot werd dat Hij die steden moest vernietigen (Genesis 18:16-33). Mozes kwam bij God voor Israël tussenbeide na het voorval met het gouden kalf (Exodus 33:11-14). Aäron rende met een vuurpan waarop vuur en reukwerk lag (een symbool van de gebeden der heiligen), door het kamp der Israëlieten na alweer een opstand van Israël die de vrede tussen hen en God in ernstige mate verstoorde (Numeri 16:44-50). In elk van die gevallen liet God zich tot op zekere hoogte vermurwen. We zullen in dit leven waarschijnlijk nooit weten hoe sterk onze gebeden de loop der verdeeldheid hebben beїnvloed of hoeveel anderen — zelfs slechte mensen — voordeel hebben gekregen als gevolg van onze tussenkomst, maar we zouden vertroost moeten worden door te weten dat we dit tenminste voor de vrede hebben gedaan.

De beloning voor het stichten van vrede

Jezus zei dat vredestichters "kinderen van God genoemd zullen worden". Als we eenmaal het bijbelse gebruik van de woorden "zonen" en "kinderen" begrijpen, kunnen we gemakkelijk inzien dat deze zaligspreking niet op de mensen in de wereld van toepassing is. Zowel "zonen" als "kinderen" beschrijven niet alleen hen die letterlijk afstammelingen zijn, maar ook hen die de karakteristieken hebben van een voorvader die niet noodzakelijkerwijs een biologische voorvader is. Bijvoorbeeld in Johannes 8:38, 41, 44 zegt Jezus de joden dat Satan hun vader is. Hun houding en gedrag liet zien wie hun werkelijke geestelijke vader was; zij vertoonden het beeld van Satan. Degenen op wie de beschrijving van goddelijke vredestichters in Mattheüs 5:9 van toepassing is, laten zien dat zij naar het beeld en de gelijkenis van God zijn!

Evenals Jezus Christus de Vredevorst is, wordt God de God des vredes genoemd (Hebreeën 13:20). Als we de gedachte van Hebreeën 2:11 daaraan toevoegen, komen er interessante consequenties voor ons naar voren:

Hebreeën 2:11 Want Hij, die heiligt, en zij, die geheiligd worden, zijn allen uit één; daarom schaamt Hij Zich niet hen broeders te noemen,

Als we werkelijk Zijn verwekte kinderen zijn en daarom deel uitmaken van de eenheid van het geestelijke lichaam van Christus, zullen we dezelfde vreedzame gezindheid tonen als Degene die het Hoofd is. Dan behoeft Hij Zich niet te schamen om ons broederen te noemen. Door ons worden Zijn eigenschappen aan de kerk en de wereld kenbaar gemaakt.

Meer dan betrokken zijn

Vrede stichten is complexer en er is meer bij betrokken dan op het eerste gezicht lijkt, omdat het zijn eisen stelt aan de manier van leven waarop we allemaal leven. Dit brengt vrede voort, zowel passief als actief: passief, omdat we geen bron van scheuring zijn, en actief, omdat we vrede stichten door anderen ertoe aan te zetten ons voorbeeld te volgen en hen ook te laten zoeken naar de rust en vrede die wij als resultaat daarvan ervaren. Al heeft een christen weinig of geen zeggenschap over anderen in het bemiddelen tussen strijdende partijen, moet dit hem er toch niet van weerhouden op de manier van een vredestichter te leven. De manier waarop iemand leeft, bereidt hem erop voor een nog actievere en met autoriteit toegeruste vredestichter te zijn in de Wereld van Morgen als Christus wederkeert. Vrede stichten is inderdaad een hoge standaard en een waardige roeping, die een schitterende beloning met zich meebrengt, die het waard is dat we ons alle inspanningen getroosten om ons aan God te onderwerpen en Zijn verheerlijking te zoeken.

Lees meer over de diepere bedoelingen van de 

Bergrede en over de Zaligsprekingen

De bergrede
 
Zalig de Armen van geest
 
Zalig de Treurenden
 
Zalig die Hongeren en dorsten naar gerechtigheid
 
Zalig de barmhartigen
 
Zalig de reinen van hart
 
Zalig de vredestichters
 
Zalig de vervolgden