De Bijbel is niet een boek wat je zomaar even van kaft tot kaft leest. Het kan lastig zijn om je weg door de Bijbel te vinden, als je niet weet wat zich wanneer heeft afgespeeld. Deze site kan je helpen om de Bijbel beter te leren kennen. Ontdek de bron van vrede, het Woord van God: 

PREEK - EEN ZAAK VAN KEUZE EN VERKENNING

Inleiding
Heel wat predikanten en kerkenraden zijn, vaak met behulp van een liturgiecommissie, bezig met de inrichting van de eredienst, die in de zondagse kerkdienst in praktijk gebracht moeten worden. Vanuit het deputaatschappen eredienst is het de ervaring dat het blijkbaar moeite kost om het aanwezige studiemateriaal en kerkelijke besluiten om te zetten in concreet beleid. Daarom hier een praktische handreiking om een ­plan voor de liturgie op te zetten aan de hand van het zoge­naamde kerkelijk jaar. Er zijn aan 'het kerkelijk jaar' ook allerlei theologische beschouwingen opgehangen. Daar kan ik weinig mee. Maar een kerkorde roept ons iop de kerkelijke feestdagen te onderhouden. Deze feestdagen vormen de markeringspunten voor een structurering van de liturgie over een heel jaar.

Vooraf eerst even over een droom:

EEN GEMEENSCHAP VOOR EN DOOR THEOLOGIESTUDENTEN

De droom over een gemeenschap waar theologiestudenten biddend, delend en zingend ‘in een voud van hart’ (Handelingen 2:46) kunnen wonen en studeren. Hij schrijft: ‘Steeds vaker hoor je theologiestudenten die hardop praten over de moeite waarmee zij hun studentenjaren doorworstelen. De academische doordenking van God, geloof en gemeente vergt veel van theologiestudenten omdat deze doordenking ons eigen bestaan raakt. We zijn gegrepen door het Evangelie, dat we nu op de snij- tafel van de analyse leggen. Dat is op zich niet verkeerd, maar de in de faculteit heersende eis van absolute objectiviteit trekt onze wetenschapsbeoefening scheef. Jezus Christus is Heer over ons leven, maar zijn heerschappij lijkt hier te eindigen. De eis van een puur rationele houding drukt ons eigen bestaan in het nauw. Onze wetenschapsbeoefening gebeurt los van onze passie en creativiteit.

Daarom spreken theologiestudenten regelmatig over het keurslijf waar ze in zitten: je durft nauwelijks creatief te preken want: ‘wat is verantwoord?’.
Als je preekt doe je het tot in de details correct — om te ontdekke dat de luisterende gemeente allang vertrokken is.
Je durft nauwelijks te bidden want: ‘wat is verant woord?’ AJs je bidt ben je op je hoede — om te ontdekken dat het koude woorden zijn geworden, politiek correct en nietszeggend.

Je durft nauwelijks te evangeliseren want ‘wat is verantwoord?’ Als je iemand spreekt buiten de kerk komt je geloof er als een theoretische verhandeling uit—om te ontdekken dat je onbereikbaar bent geworden voor de ander. En dat terwijl er zoveel in ons lééft van de levende God! Steeds vaker praten we over ons verlangen niet alleen geoefende maar ook gedreven theologen te zijn. Niet alleen kwalitatieve wetenschap, maar ook een kwalitatief geloofsleven. Waarom hoort gebed niet thuis in de collegebanken? Waarom is het ‘not done! om onder elkaar te spreken over ons dagelijks leven met God?

Waarom hoor je overal over ‘de spiritualiteit van de theoloog’, maar nergens een gesprek van hart tot hart over de knagende twijfel of de vlammende hartstocht voor de Heer? Waar wordt er nog gebiecht en getroost? Ook op de disputen erkent men dat men met regelmaat langs elkaar heen leeft in de discussie, de (bijbel)kring en de preekoefening.

Wij dromen van een gemeenschap waar theologiestudenten aan den lijve ervaren dat de academische theologiebeoefening gevuld mag zijn met Christus’ lévende tegenwoordigheid. Zodat men biddend en zingend kan studeren. Een huis met een kapel om je terug te trekken in de verborgenheid van de Vader Een huis met een gemeenschappelijke kamer om op de bank te hangen, wekelijks samen te eten en de Bijbel te bestuderen. Een huis met een zaal waarin voor en door studenten avonden worden georgani seerd: wetenschappelijk onderwijs, evangelisatieactiviteiten; een uitvalsbasis voor theologiestudenten die bij elkaar willen komen voor geloofsopbouw en academische vorming. Een huis met één of meerdei huisoudsten die werken aan een vrijheidsgemeenschap waarin men tot zijn recht komt, tot zichzelf kon Bij wie men aan kan kloppen voor een gesprek, voor raad en daad. Zodat studenten leren niet los van zichzelf te theologiseren, maar hun enthousiasme voor God i’iit te theologiseren!

Wij gaan ervan uit dat zo’n gemeenschap niet georganiseerd kan worden. Wel zetten wij ons in om een huis te vinden, te verbouwen, één of meerdere leidinggevenden aan te stellen en onze visie te delen. Zodat er een plek kan komen, gegrond en omgeven door gebed, waar studenten hun twijfels vertroost zien worden tot geloof, hun kennis genezen tot wijsheid.’

Preken vervullen een centrale rol in het leven van de gemeente.

Juist over preken wordt veel gesproken, meningen worden uitgewisseld, evaluaties en commentaren gevraagd of ongevraagd verstrekt. Uit de reacties op de serie Preken leren van Jezus wordt in ieder geval dit duidelijk: we denken veel na en spreken veel over preken. Dat doen niet alleen predikanten maar gelukkig ook veel ‘gewone’ gemeenteleden. Daaruit spreekt een grote betrokkenheid. Maar de meningen over preken zijn verdeeld. Hoe gaan we daar als gemeente mee om?

De gemeente meer betrekken bij de erediensten

Deze eerste stap is niet alleen vrij ingrijpend, maar ook behoorlijk bepalend voor de inrichting van erediensten. Het gaat erom de gemeente en de eredienst dichter bij elkaar te brengen, te zorgen voor een betere wederzijdse afstemming, zonder natuurlijk ook maar iets van de kracht van Gods Woord af te doen.

Dat kan door gemeenteleden te laten meewerken bij de voorbereiding en uitvoering van de eredienst en met name de preek. Door ze zo te activeren en ze een expliciete verantwoordelijkheid te geven voor (delen van) de eredienst wordt de betrokkenheid enorm vergroot. Met name de jeugd kan zo veel beter bereikt worden in de kerk. De speciale kerkdiensten rond evangelisatie of voor verstandelijk gehandicapten vormen een prima (eerste) gelegenheid om deze zaken aan te pakken.

Het loont in velerlei opzicht de moeite hierover door te denken en het volgende abc in het oog te houden:
 
 - Activeren: geef gemeenteleden een actieve rol voor en in eredienst. U kunt hierbij denken aan het voorlezen van bijbelgedeelten of de geloofsbelijdenis, het zingen in een koor, het bespelen van instrumenten, collecteren, het uitspreken van een gebed, enz.
 - Betrekken: haal gemeenteleden erbij en betrek ze bij het vormgeven van de eredienst zoals het meedoen in een preekwerkgroep (zie hierna), het meedenken over de liturgie, het trainen of adviseren van de voorganger. Ook uw kerkenraad kunt u zo mee laten denken door een te bepreken bijbelgedeelte aan hen voor te leggen en er een bijbelstudie over te doen.
 - Committeren: geef gemeenteleden het gevoel dat ze onmisbaar zijn: ik voel me verantwoordelijk voor de kerk(dienst). Vraag regelmatig naar hun mening, evalueer met individuen of groepen (verenigingen of catechisatiegroepen) de erediensten, inclusief de preken. Kom terug op vragen uit de gemeente.
 
Vergroten van de betrokkenheid van de gemeente door de preekwerkgroep

De preekwerkgroep geeft je de mogelijkheid om met een representatief deel je preken voor- en na te bespreken. De pwg helpt de predikant bij het voorbereiden en evalueren van preken. Zo kan de preek meer waarde, draagvlak en specifieke afstemming krijgen. Tijdens de evaluatie kan de predikant nagaan hoe zijn preken landen in de gemeente.
 
Samenstelling

De pwg bestaat uit zo’n 6 mensen die de gemeente(n) representeren. Er dient voldoende spreiding te zijn in opleiding, achtergrond, beroep, leeftijd en geslacht. Verder moeten de deelnemers vanuit een aangeboden thema of bijbelgedeelte zinnige zaken kunnen melden die bijdragen aan preken die beter landen in de gemeente.
 
Werkwijze

Ongeveer eens per maand komt de pwg bijeen. De predikant is de samenroeper. Er zijn twee soorten vergaderingen (eventueel in combinatie): een voorbereidings- en een evaluatievergadering.

Voorbereidingsvergadering

 De predikant meldt -eventueel vooraf- waarover hij wil preken. Dat preekonderwerp kan een bijbeltekst zijn, een bijbelboek, een deel uit de catechismus of een thema. Het is verstandig om niet een losse preek tot onderwerp van gesprek te maken maar een onderwerp te kiezen dat in meerdere preken aan bod kan komen.

Stel een aantal vragen

 - De predikant kaart tijdens de vergadering het onderwerp aan met eventueel enkele inleidende woorden.
 - De pwg doet een korte bijbelstudie over het Schriftgedeelte.

1. Is dit een belangrijk onderwerp voor mij / onze gemeente? Waarom?
2. Welke vragen leven er rond dit onderwerp bij mij / binnen onze gemeente?
3. Welke concrete voorbeelden die met het onderwerp verband houden ken ik uit mijn eigen
 leven / vanuit mijn eigen omgeving?
4. Wat verwacht ik van een preek (prekenserie) rond dit onderwerp.

Na deze individuele ronde vindt onder leiding van de predikant een gesprek plaats. Het doel is om ingrediënten voor de preek te verzamelen: deelonderwerpen, accenten, vragen en problemen, concrete praktijkvoorbeelden, gevoelens, overwegingen, enz.

Evaluatievergadering

Na een voorbereide serie preken vindt er in de pwg een evaluatie plaats.
De predikant vraagt een ieder een antwoord te formuleren op de volgende vragen:

1. Wat was voor mij de boodschap van deze preek/preken?
2. Wat heeft in deze preek/preken mijn vertrouwen op God versterkt?
3. Verandert deze preek/serie mijn kijk op mezelf, m'n naaste of m'n omgeving?
4. Welk deel van deze preek/preken sprak mij speciaal aan? Waardoor kwam dat?
5. Wat heb ik van deze preek/preken in mijn gebed gebracht?
6. Hebben de preken voldoende gebracht voor deze gemeente?

Uit de bespreking van deze vragen trekt de vergadering een conclusie ten aanzien van:
de volgende voorbereidingsvergadering
 - de volgende serie preken
- het functioneren van de pwg.
 
Na verloop van maximaal een uur vat de predikant samen en sluit de vergadering.