HOME | STUDIEBIJBEL | BIJBELSTUDIES | BIJBELATLAS | BIJBELSEGESCHIEDENIS | NIEUWS

                                                    
                    

DE HEILIGE SCHRIFT - DE BIJBEL 

SPREUKEN

De vindplaats van materiaal voor Bijbelstudie, geloofstudie, catechese, school, kring, persoonlijk geloof, studie thuis, kerk, club, nieuws, godsdienstonderwijs, zingeving en vooral heel veel mogelijkheden om je Bijbelkennis te vergroten. Blijf niet afhankelijk van anderen maar lees zelf de Bijbel. Investeer in geestelijke rijkdom.

De Studiebijbel is uitermate geschikt om de Bijbel te leren verstaan.

Je kunt een keus maken uit onderstaande tabel voor verdere studie
---- In de linkerkolom kies je een bijbelboek met uitleg
----  Er onder in de linkerkolom commentaren bij een bijbelboek
 In de rechterkolom zie je het kommentaar

 Terug naar de Inleiding van deze serie

BIJBELBOEKEN met UITLEG 1e lijst in deze kolom + DE COMMENTAREN 2e lijst in deze kolom

COMMENTAAR op BIJBELBOEK

Oude Testament Genesis Exodus Leviticus Numeri Deuteronomium Jozua Richteren Ruth 1 Samuël 2 Samuël 1 Koningen 2 Koningen 1 Kronieken 2 Kronieken Ezra Nehemia Esther Job Psalmen Spreuken Prediker Hooglied Jesaja Jeremia Klaagliederen Ezechiël Daniël Hosea Joël Amos Obadja Jona Micha Nahum Habakuk Zefanja Haggaï Zacharia Maleachi Nieuwe Testament Mattheüs Marcus Lukas Johannes Handelingen Romeinen 1 Korinthiërs 2 Korinthiërs Galaten Efeziërs Filippensen Kolossensen1 Tessalonicensen2 Tessalonicensen 1 Timotheüs 2 Timotheüs Titus Filemon Hebreeën Jakobus 1 Petrus 2 Petrus 1 Johannes 2 Johannes 3 Johannes Judas Openbaring KIES HIERONDER COMMENTAAR op een BIJBELBOEK OT Genesis Exodus Leviticus   Numeri Deuteronomium Jozua   Richteren   Ruth   1 Samuël 2 Samuël   1 Koningen   2 Koningen   1 Kronieken 2 Kronieken   Ezra   Nehemia   Esther Job Psalmen Spreuken Prediker Hooglied Jesaja Jeremia Klaagliederen van Jeremia Ezechiël Daniël Hosea Joël Amos Obadja Jona Micha Nahum Habakuk Zefanja Haggaï Zacharia Maleachi NT Matthëus Markus Lukas Johannes Handelingen Romeinen 1 Korinthiërs 2 Korinthiërs Galaten Efeziërs Filippensen Kolossensen 1Thessalonicensen 2Thessalonicensen 1 Timothëus 2 Timothëus Titus Filemon Hebrëen Jakobus 1 Petrus 2 Petrus 1 Johannes 2 Johannes 3 Johannes  Judas Openbaring

SPREUKEN Het boek Spreuken is een van de boeken in de Hebreeuwse Bijbel. In het Oude Testament hoort het bij Poëzie en wijsheid. In de Tenach, hoort het bij de Geschriften. Dit boek der spreuken bevat voortreffelijke en leerzame spreuken1) of zedenlessen van koning Salomo, hem ingegeven door de Heilige Geest.  De inhoud der spreuken getuigt van grote wijsheid en vreze der Heren. De spreuken bevatten ernstige vermaningen en waarschuwingen voor alle zonden, ondeugden en gebreken, strijdig met Gods wet, met name hoererij en overspel.  Met recht houdt men dit boek voor een heilzame fontein van heilzaam onderwijs, waarin alles vermeld wordt, wat tot een wijs en Gode aangenaam beleid van ons leven vereist wordt.  Het wordt aan alle Christenen aanbevolen, ver boven alles wat heidense wijsgeren of wereldwijze mensen ooit hebben geschreven over de wijsheid, over het opperste goed en over deugden en ondeugden.  Men neemt aan, dat Salomo de spreuken in de eerste vierentwintig hoofdstukken zelf heeft verzameld, terwijl de hoofdstukken vijfentwintig tot en met negenentwintig in opdracht van koning Hizkia zijn bijeengebracht, toen hij het vervallen rijk herstelde.  De spreuken in hoofdstuk dertig zijn van Agur2), de zoon van Jake.  Hoofdstuk eenendertig tenslotte bevat spreuken van Lemuëls moeder3).  1) Salomo sprak drieduizend spreuken, waarvan een deel in de boeken Spreuken, Prediker en Hooglied is opgenomen.  2) Men meent wel, dat hier Salomo zelf bedoeld wordt, vanwege het verzamelen van zijn spreuken, want de naam komt van een woord dat betekent 'vergaderen' of 'tezamen brengen'.  Anderen echter menen, dat Agur de naam van een profeet was.  3) Lemuël, ook geschreven als Lemoël betekent 'tot God' of 'voor God', dat wil zeggen, die God toebehoort.  Algemeen wordt aangenomen, dat hiermee koning Salomo bedoeld wordt, die ook Jedidja genoemd werd, hetgeen wil zeggen 'de beminde des Heren'. De Hebreeuwse naam van het boek is Misjlei, hetgeen vertaald kan worden met allegorie of woorden van wijsheid. "Misjlei" is een afkorting van "Mísjlê Sjelomo" (Spreuken van Salomo), de titel in de Masoretische tekst. In de Vulgata werd de naam: "Liber Proverbiorum". Auteur en ontstaan  Evenals bij veel andere bijbelboeken, zijn er twee zienswijzen. In de moderne opvatting (bijv. C. H. Toy) is het duidelijk dat de auteur spreuken die reeds in omloop waren verzamelde zoals deze tot hem kwamen, en ze ook aanpaste en uitbreidde met eigen spreuken.  In het bijzonder zijn er sterke aanwijzingen dat de spreuken aanpassingen zijn van oudere Egyptische wijsheidsliteratuur. Ook is het mogelijk dat het boek zich door de tijd heen ontwikkelde, waarbij latere auteurs aanvulden met wat er in hun tijd leefde. De samenstelling wordt door moderne theologen vaak na de ballingschap geplaatst. Ook in het Tweestromenland kende men echter een lange traditie van dit genre, bijvoorbeeld de Sumerische spreuken.  Klassieke theologen, zowel rooms-Katholieke als protestantse, houden graag vast aan een auteurschap van Salomo, waarbij een gedeelte in de tijd van Hizkia aan het boek is toegevoegd. (Hoofdstuk 25:1).  Het boek Spreuken is een verzamelboek. Spreuken zijn korte, kernachtige uitspraken over allerlei onderwerpen. Ze zijn bedoeld om de lezers kennis bij te brengen en ze te laten nadenken over goed en kwaad. In de Joodse traditie hoort het boek bij de Ketoeviem, de Geschriften. Lekker praktisch Net als de boeken Prediker en Job hoort Spreuken bij de wijsheidsliteratuur. Bij tempels en paleizen werkten schrijvers die dit soort boeken maakten. Het boek Spreuken is het bijbelse wijsheidsboek bij uitstek. Als je het doorleest, kun je erachter komen wat de mensen in het oude Israël als wijsheid beschouwden. De kern van de wijsheid is het dienen van God. Ontzag hebben voor God, daar draait het om. Maar het gaat daarbij niet alleen om mooie woorden. Vaak gaan de spreuken namelijk over heel praktische dingen. Je leest over de omgang tussen mensen en over goede manieren. Sommige spreuken gaan over eerlijkheid en betrouwbaarheid in het zakendoen. Steeds hoor je dat bescheidenheid, geduld en zorgvuldig gedrag belangrijk zijn. Veel spreuken in het boek bestaan uit twee tegengestelde delen. In het eerste deel lees je dan iets dat wijs of goed is en in het tweede iets dat dwaas of slecht is (twee leuke voorbeelden vind je in 12:16 en 17). Inhoud  In het algemeen betekent het Hebreeuwse woord Mashal (meervoud Míshlê) een representatief gezegde, dat wil zeggen: iets wat in één geval geldt maar op meerdere situaties toepasbaar is. Hiernaast verwijst het ook naar de gebruikte dichtvorm: zinnen geconstrueerd als parallellismen, dat wil zeggen dat de tweede zin dezelfde opbouw, en vaak woorden, vertoont als de eerste zin, en daarvan een herhaling of een tegenstelling vormt.  Het is een verzameling moralistische en filosofische uitspraken in dichtvorm. Het boek bevat een praktische levensfilosofie, en is een compilatie en aanpassing van volksspreekwoorden.  Het boek wordt gewoonlijk in drie delen verdeeld:  Hoofdstuk 1-9, waarin wijsheid als het hoogste goed wordt voorgesteld; Hoofdstuk 10-24; Spreuken van Salomo "die de mannen van Hizkia, de koning van Juda, verzamelden" (Hoofdstuk 25-29). Deze worden gevolgd door twee aanvullingen  "De woorden van Agur" (Hoofdstuk 30); "De woorden van koning Lemuel" (Hoofdstuk 31). Van de namen Agur en Lemuel is verder niets bekend. Relaties met andere bijbelboeken  Het boek I Koningen vermeldt in 4:32 dat Salomo meer dan 3000 spreuken schreef. Degene die in dit boek vermeld staan, kunnen niet meer dan een selectie hieruit vormen. In het Nieuwe Testament zijn er meer dan dertig citaten uit dit boek. Voorbeelden van spreuken  Voorbeelden van spreuken zijn bijvoorbeeld: "2Oneerlijk verkregen rijkdom baat je niet, rechtvaardigheid redt van de dood." (Spreuken 10 vers 2) en "11Het juiste woord op de juiste tijd, is als een appel op een zilveren schaal. 12Een wijze vermaning voor een luisterend oor is als een gouden ring, een sieraad van het zuiverste goud." (Spreuken 25 vers 11 en 12) Beknopte beschrijving van de inhoud Spreuken 1  Lees de zinnen, proef ze, kies er een paar uit en laat die binnenglijden in de diepten van het eigen hart, bewaar ze daar en mediteer er nog eens over gedurende de dag die voorbijgaat. En laat die woorden dan vast zitten in uw geest als spijkers in het hout! En bedenk: al deze woorden zijn scherp als een herdersstaf! (Prediker 12: 11). Daarmee zijn ze schitterend getypeerd:  ze zijn bedoeld om de schapen te leiden op de rechte wegen naar de plaatsen van gras en water om te kunnen overleven in de woestijn.  En: ze zijn ons door God gegeven, die onze enige herder is ( Prediker 12: 11 slot).  Lees en luister, lees met je oren. Alle wijsheid, alle praktische levenskennis komt voort uit ontzag voor de HERE,. En dus: wie geen ontzag heeft voor de HERE, de God die alles geschapen heeft en die zijn wetten gegeven heeft, die minacht ook de wijsheid die van God komt en die komt zeker met open ogen in de eerste de beste sloot terecht. Spreuken  2  Mijn zoon, luister naar mij …. .(vs 1)  Mijn zoon, luister naar mij ….. (vs  9)  Mijn zoon, luister naar mij ……(vs16)  De wijsheid beschermt. Doe er toch alles voor om die te verwerven. Dan ben je gewapend tegen de on-zin der mensen, tegen de krachten van de dood, die je tegenkomt waar maar leven is en mensen zijn. Zelfs tegen dat wat als sterkste verleiding op elk mens afkomt. Dat wat God geschapen heeft als poort naar het leven, wordt gebruikt als poort naar de dood. En geen mens van vlees en bloed is immuun voor de roep van zijn eigen vlees en bloed. God heeft het zo niet bedoeld! Laat ieder die dit leest dat bedenken.  Spreuken 3: 1 - 17  Welke van deze woorden hebt u gekozen? Zeg het eens tegen elkaar.  Of zeg het tegen je zelf, als u de bijbel (altijd) in uw eentje moet lezen.  En waarom trof u dat woord. En wat gaat u er mee doen? O, waren we maar allemaal wijs! Spreuken 3 : 18 - 35  Ik kies één zin: de HERE heeft een afkeer van wie zich aan hem niet storen, maar met wie naar hem luisteren gaat Hij vertrouwelijk om. Wat zou er een boel minder godsverduistering zijn, als we begonnen met te luisteren naar God. Hij zegt niets, zeggen zovelen. Hier spreekt Hij. Laten we luisteren.  Spreuken 4  Ik heb er helemaal niets aan toe te voegen.  Mijn woorden zouden de kracht van deze woorden verzwakken. Bewaak je hart boven alles wat te bewaken valt, daar ligt de bron van het leven.  Spreuken 5  Scherp en ontdekkend is de beeldspraak. Ze staat helemaal uitgetekend voor je: Vrouwe Dwaasheid, de Verleiding. En hoe vaak laten we ons toch door haar bij de hand nemen. Ze licht ons een beentje. En het eind is de dood. Als en mens niets meer wil weten van wat men hem leerde, verdwaalt hij in zijn eigen dwaasheid, dan wacht hem de dood. De doodsteek voor alle eigen-wijsheid die begint met: maar ik denk… of ik voel…. Of ik weet…. en zonder  te luisteren  naar de wijsheid daar ook weer uitkomt: ik denk toch…., en ik weet toch….en ik voel toch, wat ik voel. Spreuken 6: 1 - 19 Prachtig is zoals de luiaard hier verwezen wordt naar de mieren, vers 6-11. Spreuken 6: 20 - 35  Je kunt geen vuur in je zak steken, zonder je kleren te verbranden. Asjeblieft. Snediger kan het haast niet worden gezegd.  Diefstal om in leven te blijven is echt wat anders dan je leven te verspelen aan de omgang met de vrouw van een ander. Dat zouden alle mensen en alle christenen zich eens voor gezegd moeten houden! En bedenk het eens even: Het is ons allemaal al gezegd in deze spreuk. Een woord van God!  Wereldwijd verspreid en eeuwen geleden vastgelegd! Spreuken 7  Schitterend getekend, met de spitse pen van de etser in het metaal gegrift. Onuitwisbaar. Daar staat ze, die vrouw.  Helemaal. “Ik stond aan het venster en ik keek nar buiten…. “ en toen ontrolde zich dat hele tafereel.  Je hoort het diepe geluid uit haar keel, de zachte stem,  het kirrende lachje en je proeft de zwoele sfeer. En daar gaat ie dan: als een os naar de slachter, sjokkend op weg naar wat ie niet weet. En tegelijk  als een vogel die in het net vliegt: nu nog hoog in de lucht, maar straks vleugellam. Als het niet zo triest was, zou je er om moeten lachen.  Die sjokkende os ….  Spreuken 8 : 1 - 21  Terug naar Spreuken. De Wijsheid spreekt. Sterk zijn de woorden, krachtig de beelden. Ze nodigen uit door het perspectief dat ze openen.  Beter dan er commentaar bij te schrijven, kan ik zeggen: lees ze nog maar eens  en laat ze tot u doordringen. En laten we altijd en overal bidden  om de wijsheid!  Spreuken 8 :  22 - 36  De Wijsheid staat aan het begin van alles. Als een eeuwige Persoon spreekt zij. Roept zij. Lokt ieder naar zich. Luister naar mij, je zult gelukkig zijn, als je mij volgt. Wie mij niet zoekt zet zijn leven op het spel, wie mij haat bemint de dood. Laat de echo van deze woorden nooit eindigen in ons leven! Spreuken  9  In dit laatste hoofdstuk van het eerste deel van dit boek staan ze tegenover elkaar: de Wijsheid en de Dwaasheid.  Elk met de uitnodiging. Ze komen beide aan het woord. Precies zoals het is in het leven. Overal hoor je deze twee stemmen. Het Leven en de Dood. Kies maar. Want ieder moet kiezen.  Altijd weer. Zo heeft God de  mens geschapen. Niemand ontkomt aan zijn eigen verantwoordelijkheid. Elk staat in het veld van deze botsende krachten. Zolang  je adem gaat. Als je wijs bent dien je je eigen geluk. Wie naar de dwaasheid luisteren weten niet, dat ze uitgenodigd worden bij de schimmen….  Ze weten het niet eens zelf.  En ze zullen het tenslotte ook niet meer willen weten. Wat een af-gang.  O geef ons dat we de ogen open houden en de waarheid zien.  Spreuken 10: 1 - 23  Ik kies vandaag vers 4: “een trage hand maakt arm, maar de hand van de vlijtige maakt rijk”. Nogal zwart wit gezegd. Daar houden veel spreuken van: natuurlijk niet om daarmee te beweren dat de werkelijkheid altijd zo duidelijk in elkaar zit, maar om in een complexe situatie te proberen wat helderheid te krijgen. Natuurlijk gaat het niet altijd op. Maar toch ook wel weer vaker dan je denkt: de spreuk bepaalt mensen bij hun eigen verantwoordelijkheid. Opdrachtje: zie je nog meer van die zwart-wit spreuken in dit gedeelte staan, waarvan je denkt: was het maar zo eenvoudig?  Spreuken 10: 24 - 11: 14  Vers 27: “Wie ontzag heeft voor de Heer, zal lang leven; maar wie dat niet heeft, sterft vroegtijdig.” Leuk om te horen als je vader jong is overleden… Maar weer: natuurlijk bedoelt deze spreuk niet om iedereen die beneden de 60 sterft, gebrek aan ontzag voor de Here in de schoenen te schuiven. Maar heel puntig brengt hij onder woorden dat ontzag voor de Here echt van levensbelang is. Je denkt vaak buiten Hem om beter uit te zijn, maar vergis je niet. Je kunt Hem ineens tegenkomen.  Opdrachtje: Meestal staan de spreuken lukraak door elkaar heen, als gekleurde kralen aan een ketting. Maar in hoofdstuk 11 zie je een hele serie spreuken over gerechtigheid of rechtvaardigheid. Hoeveel tel je er en wat versta jij onder rechtvaardigheid?  Spreuken 11: 15 - 12: 7  Bij Spreuken als 11:25 (en andere spreuken die in de praktijk gewoon lang niet altijd kloppen) heb je de neiging om meteen maar aan de vergelding bij het laatste oordeel te denken. Maar 11:31 bepaalt ons erbij dat je dit niet te snel moet doen. Spreuken zijn allereerst gewoon voor dit leven bedoeld. Ze houden de spanning erin.  Opdrachtje: Zet de spreuken in dit hoofdstuk op een rij die te maken hebben met geld en bezit. Spiegel dat eens aan hoe je zelf met geld omgaat.  Spreuken 12: 8 - 28  Ik kies deze keer vers 25: “verdriet drukt een mens terneer; een vriendelijk woord beurt hem op.” Uiteraard is dit geen oproep dat je niet verdrietig mag zijn. Het is eerder een oproep om hier rekening mee te houden: iemand die neerslachtig is (misschien denk je: wat een chagrijn!), zou wel eens erg verdrietig kunnen zijn. Misschien kan ik hem helpen door een vriendelijk woord. Kleine moeite, veel plezier.  Opdrachtje: Zit er in dit gedeelte een spreuk bij die absoluut niet spoort met je eigen ervaringen? Wat doe je daarmee?  Spreuken 13  Dat kan niet missen: vers 24 roept reactie op! “Wie zijn roede spaart, haat zijn zoon; maar wie hem liefheeft, tuchtigt hem reeds vroeg.” Instemming bij autoritaire opvoeders, afschuw bij anderen.  Er zit humor in de uitdrukking: ‘wie zijn roede spaart’. Ben je zo zuinig op je stok? Nee, er is natuurlijk niemand die uit zorgzaamheid voor zijn stok, zijn kinderen er geen tik mee geeft. Iedereen die niet slaat, zal zeggen dat hij dat doet juist om zijn kind te sparen. Maar de spreuk keert het om, en laat ons zo kritisch nadenken over onszelf: op wie ben je eigenlijk zuinig als je nooit straft: op je kind, of, zeg eens eerlijk, op jezelf: omdat het je allemaal te veel kost: energie, tijd, aandacht…  Ben je echt op je kind gericht, of speelt je eigen gemakzucht je parten?  Opdrachtje: 13:13. Het is niet makkelijk om kritiek te incasseren. Wanneer is iemand voor jou zo vriendelijk geweest je te waarschuwen? Spreuken 14: 1 - 23  Vers 10 is best een verdrietige spreuk: alleen je eigen hart voelt het verdriet ten volle; en ook je vreugde kan een ander niet volledig delen.  Contact over de hele linie is onmogelijk. Het is dus raadzaam om dat ook niet te willen. Je overvraagt elke relatie als je van de ander verwacht dat die je compleet kan aanvoelen. Anderzijds kan deze levenswijsheid je ook respect aanleren voor je naaste: ieder heeft zijn eigen geheim.  Ik ben wel blij dat ik Jezus ken als de man die wel volledig in al mijn verdriet en mijn vreugde kan delen. En Hij wil het ook.  Opdrachtje: zoek eens alle spreuken bij elkaar die over zelf-bedrog gaan.  Spreuken 14: 24 - 15: 11  Je maakt in het verkeer een fout: je ziet de fietser van rechts te laat aankomen, en hij kan je maar net ontwijken. Bijna een kras op je nieuwe auto. Je krijgt een dikke vinger.  Hoe reageer je? “Een vriendelijk antwoord doet woede bedaren; harde woorden wakkeren woede aan”  (15:1).  Opdrachtje: Wat vind je in het gelezen stuk de meest treffende Spreuk? Spreuken 15: 12 - 33  Bezint eer ge begint.  In dit stuk staat een aantal Spreuken over nut en noodzaak van goede raad. Vers 12; 22; 31 en 32. (Maar ook vers 14; 25 en 33 zou je hierbij kunnen rekenen.)  Plannen mislukken bij gebrek aan overleg, maar door de veelheid van raadgevers komt iets tot stand (vers 22).  Het leven is niet zo makkelijk. De werkelijkheid is vaak veel complexer dan je in eerste instantie denkt. Pas op voor one-liners, ook al doen ze het nog zo goed. Bekijk de dingen van alle kanten. En omdat je dat in je eentje niet kunt, moet je zorgen voor gesprekspartners. Dat geldt op je werk, maar ook in de opvoeding van je kinderen, in je huwelijk of vriendschappen. Opdrachtje: Durf je advies te vragen en neem die adviezen ook serieus? (Of ben je liever selectief in de keus van de mensen bij wie je om raad vraagt?) Wanneer heb je voor het laatst advies gevraagd?  Spreuken 16: 1 - 21  Opmerkelijk veel spreuken in dit stuk waarin de naam van de Here voorkomt. Hierdoor valt het des te meer op hoeveel spreuken er zijn waarin Hij helemaal níet genoemd wordt. Ook zonder zijn naam er telkens bij te noemen kun je inzicht hebben en inzicht doorgeven over hoe de wereld in elkaar zit. Veel spreuken geven dan ook inzichten weer waar je echt geen christen voor hoeft te zijn om ze te waarderen. Hoogmoed komt voor de val, is er zo een (16:18).  In 16:4 zijn de beide regels met elkaar in gesprek. De eerste regel (de Here heeft alles gemaakt voor zijn doel) roept de vraag op: o ja, nou daar is niet veel van te merken in deze onrechtvaardige wereld! De tweede regel geeft een antwoord: wacht maar af, de afrekening komt echt wel, waarbij Hij alles recht zal trekken.  Opdrachtje:  Kies een spreuk uit die je uit je hoofd leert zodat je hem vandaag  mee kunt nemen in je gedachten.  Spreuken 16: 22 - 17: 11  Beter een droog stuk brood en vrede dan vlees in overvloed en ruzie (17:1).  Je kunt het woordje ‘beter’ op verschillende manieren gebruiken. Je kunt het opvatten als ‘moreel of ethisch gezien beter’ maar ook als ‘verkieslijker, prettiger’. Als christenen zijn we vaak geneigd om de spreuken te snel te lezen als morele adviezen (over wat fout of goed is, wat God goed of fout vindt) maar het speciale van de wijsheid is dat ze vaak meer aandacht vraagt voor die andere betekenis: het is gewoon prettiger en zelfs handiger om vrede te hebben bij droog brood dan veel geld maar ondertussen ruzie. Gods geboden leren je wat goed en kwaad is, spreuken leren dat je gewoon slim bent als je Gods geboden houdt: je komt er beter mee uit. Uiteindelijk.  Opdrachtje: 16:33 werd vroeger nog wel eens gebruikt om het gebruik van dobbelstenen bij een spelletje te verbieden, omdat je daardoor God zou verzoeken. Kun je dat begrijpen?  Spreuken 17: 12 - 18: 5  7 x kom ik in dit gedeelte met zoveel woorden de dwaas tegen.  Volgens 17:12 is het levensgevaarlijk om in het echt een dwaas tegen het lijf te lopen. Je kunt nog beter een berin tegen het lijf lopen, die van haar jongen is beroofd. Lekker overdreven natuurlijk, denk je in eerste instantie. Ja,  inderdaad.  Die overdrijving heeft ook wel iets humoristisch. Je glimlacht erom.  Maar denk je er ook over door? Het kan je leven echt compleet verwoesten als je meegesleept wordt in het gedrag van een dwaas.  Wat is eigenlijk een dwaas? Het is niet hetzelfde als ongelovige. Natuurlijk is het stom om niet in God te geloven (Psalm 14), maar je moet die twee dingen niet zomaar naast elkaar zetten. Ook een gelovige kan ontzettend dwaas zijn. Wanneer ben je dwaas? Als je (ook al heb je nog zoveel geld, 17:16) niet echt nieuwsgierig bent naar hoe de wereld werkelijk in elkaar zit: de dwaas stelt geen prijs op inzicht, hij wil alleen maar zijn mening kwijt (18:2).  Opdrachtje: Kun je een toepassing bedenken van de wijsheid van 17:22?  Spreuken 18: 8 - 24  18:17: De eerste pleiter lijkt altijd gelijk te hebben; maar de volgende brnegt je weer aan het twijfelen. Zo vergaat het mij inderdaad vaak: ik hoor wat en denk: daar zit wat in. Maar dan hoor je een ander die de andere kant van het verhaal vertelt… Tja, als je het zo bekijkt. Wie zal zeggen wie de waarheid spreekt? Zelfs spreuken kunnen op die manier elkaar tegenspreken. Niet te snel oordelen dus (18:13). Opdrachtje: Een aantal verzen in dit stuk gaan over de invloed (ten goede en twen kwade) van je woorden. Zoek ze eens op. Wat je zegt (en wat je wilt horen) heeft grote gevolgen!  Spreuken 19: 1 - 22  In 19:7 staat een verdrietige spreuk over hoe armoe mensen niet populair en uiteindelijk heel eenzaam maakt. (18:23 was ook al zo’n spreuk over hoe ongelijk en onrechtvaardig het verdeeld is in de wereld).  19:17 stimuleert om daar niet in te berusten: “Wie de armen helpt, leent uit aan de HERE, de HERE zal hem rijk belonen”. Een mooie gedachte: lenen aan de HERE. Hoe doe je dat? Door weg te geven aan wie het echt nodig heeft. De Here identificeert zich blijkbaar met die armen: je krijgt het van hem hoogstpersoonlijk terug. Wanneer?  Opdrachtje: Welke link zie je tussen deze spreuk en Lukas 14:12-14?  Spreuken 19: 23 - 20: 16.  De meeste spreuken openen het venster op telkens een nieuwe situatie. Elke spreuk vraagt om nadenken en bezinning. Soms is er verband tussen een aantal spreuken. Maar lang niet altijd. We kunnen daarom elke dag slechts van een enkele spreuk iets zeggen. Voor deze dag: leven in diep ontzag voor God leidt naar het echte leven. Bij dit leven past niet: luiheid, spotlust, geen recht doen aan je ouders, drankmisbruik. Bij het betere leven hoort o.a.: een ‘goede’ overheid, eerlijkheid in zaken doen.  Spreuken 20: 17 - 21: 8  Vers 22: Vergeld geen kwaad met kwaad. 23: Meet niet met twee maten.  Vers 24: God bezit absolute soevereiniteit. 25: doe niet te snel toezeggingen aan God, het kan zo maar zijn dat je ze niet kunt nakomen. 30: wat je uiterlijk doet, heeft effect op je innerlijk. 21: 2: je kunt in je beleving menen dat je goed zit, en dat je er goede redenen voor hebt om zo te doen. Alleen God weet of het echt zo is.  Spreuken 21: 9 - 31  14: Iemand omkopen? Denk niet dat je op die manier met geld verder komt. 17: te veel is nooit goed. 18: (een lastig vers) Allen zijn van nature door de zonde onderworpen aan het oordeel alleen de rechtvaardige krijgt vrijspraak,  de goddeloze niet en komt als het ware in zijn plaats. 26: begeerte weet niet van geven; wie wel weet van geven heeft het beter.  Spreuken 22: 1 - 16  Vers 2: men maakt op aarde de grootste tegenstellingen mee, rijken en armen verschillen enorm, maar hun begin is gelijk: God maakte hen.  Vers 7: kijk uit voor het in ‘rood staan’, je zult merken dat je dan geleefd wordt als knecht/slaaf. 13: de luiwammes ziet meteen een goede reden om niet te hoeven werken. Hij ziet een leeuw. Deze uitvlucht is belachelijk. Want leeuwen waren er in die tijd nauwelijks. 15: men ervoer en propageerde de genezende kracht van de stok. 16: tussen de regels door lees je: God heeft de leiding, Hij helpt wie tekort komt. De arme mag rekenen op voordeel. De rijke wordt er niet beter van, integendeel.  Spreuken 22: 17 - 29  17: mensen hoor naar de woorden van de wijzen. Met andere woorden: bezoek mensen die wat te vertellen hebben. Het gaat hierbij niet om geleerdheid, maar  om praktische levenswijsheid. Bewaar het in je binnenste. Houdt het vast. Je verliest het zomaar. Vers 22b: de mens die in problemen zit en er ellendig aan toe is, zoekt hulp in de poort van de stad. Op die plaats komen mensen samen bij wie je om raad kunt vragen. Negeer niet de geringe die om raad vraagt. Vers 26: stel je niet te gauw garant voor een ander. Voor je het weet,  komen ze je bed opeisen.  28: verleg de aloude landsgrenzen niet. Ieder heeft zijn door God toegewezen stukje land. Wie komen in gauw in de knel? Zij die zich niet goed redden, de kwetsbaren. De armen. Neem hun grond niet af.  Spreuken 23: 1 - 18  Vers 1-3: beheersing gevraagd. Vooral als je alle ruimte krijgt, bijvoorbeeld bij een overvloedige maaltijd waaraan je mag deelnemen. Vers 3: wees niet al te begerig als de lekkerste spijzen voor je staan, de vorstelijke gastheer zou wat van je gedaan willen krijgen. 4 en 5: rijkdom biedt geen echt houvast. 6-8:  hier steekt wat achter. Zijn innerlijk past niet bij wat hij uiterlijk doet.  13: een tik geven kan geen kwaad. Een kind moet vroegtijdig voelen als hij verkeerd doet. Daar sterft hij niet aan. Dat gebeurt eerder in de situatie als hij een losgeslagen persoon is geworden.  Spreuken 23: 19 - 35  20-21: kijk uit voor overdaad in eten en drinken. 22: let op de wijsheid van je ouders. Houd altijd ontzag voor hen. 26-28: wees op je hoede voor het gevaar van zondig seksueel beleven. 29-35: drank (en drugs) maakt meer kapot dan je lief is. Dan kun je vreemde dingen gaan zien. De man die uit zijn roes ontwaakt, weet nauwelijks wat er met hem is gebeurd.  Spreuken 24: 1 - 22  7: raadgevers zijn in de poort. Dus te vinden. Maar deze man vertrouwt alleen maar op zichzelf. Hij vraagt niet om raad. De dwaas. 10: wie niet flink is bij tegenslagen, bezit niet veel kracht. 11-12: voorkom een onrechtvaardige veroordeling. Toon je sterk. Denk niet: wat niet weet waar niet deert. Doe je het wel, dan heb je geen excuus en je wordt door de Here gestraft. 13: met honig wordt wijsheid bedoeld. Eet er flink van. 17-18: een waarschuwing tegen leedvermaak.  Spreuken 24: 23 - 25: 11  24-26: een oproep om rechtvaardig te zijn. 29: vergeld geen kwaad met kwaad. Of zoals de Here Jezus het zei: verbreek de houding ‘oog om oog tand om tand’. Een houding die in het groot zichtbaar is in de reacties van Joden en Palestijnen op elkaar in bloedvergieten. En hoe is dat in het ‘klein’ als het gaat om mijn houding tegenover mijn naaste? 30- 34: bedreiging van het lui zijn, met als gevolg geen inkomsten. 25: 2,3: er is veel in het heelal en in de wereld om ons heen dat wij niet begrijpen. Let op Gods almacht in zijn schepping. Van Gods wijsheid straalt iets af in de rechtspraak van de koning (denk aan Salomo bij de twee vrouwen en het dode kindje.) 6: wie zichzelf verhoogd zal vernederd worden. 8: probeer bij problemen allereerst uw zaak privé uit te vechten. Schiet niet meteen in rechtelijke procedures. (Wat zou dat een voordeel in veel kwesties.) 11: een passend woord is goud waard.  Spreuken 25: 12 - 26: 7  14: aan wolken in het droge Midden-Oosten heb je niets. Er moet water uitkomen. 15: zorg voor een milde toon. 17: je kunt ook te vaak bij je kennissen en vrienden over de vloer komen. 20: bij de chemische stof natron/loog doet men geen azijn. Want dat past niet bij elkaar. Je daden moeten passen bij hoe je van binnen bent. 21: zoals Jezus het later zei: heb uw vijanden lief. 26: laat je niet onzeker maken door iemand die een boosaardig iemand is. In die onzekerheid kun je zomaar de waarheid geweld aandoen. 26: 4,5: reageer niet overal op. Laat een dwaas iemand duidelijk merken dat je van zijn doen en laten niets moet hebben, anders gaat hij nog een hoge dunk van zichzelf krijgen.  Spreuken 26: 8 - 28  11: dwaze mensen blijven dezelfde dwaze dingen doen. 13-16: lui zijn is een gevaar. 14: de luiaard lijkt op een deur die gevangen blijft in zijn scharnier en daar niet uit komt. Hij houdt er niet mee op. 17: de oren van een hond zijn gevoelig. Wie er aan trekt moet er op rekenen dat hij gaat bijten. Iets dergelijks gebeurt als je je gaat bemoeien met andermans zaken. Je wordt zelf slachtoffer. 18-19: kijk uit voor de gemene reactie: ach het was maar een grapje. Terwijl je de ander bedroog. 22: een gebakje smaakt prima en valt er goed in. Zo is het ook met lasterpraat. Dat smaakt het hart wel. 25: prik door mooie verhalen heen.  Spreuken 27: 1 - 20  We gaan verder met Spreuken. Allerlei vergelijkingen – dat is ook de betekenis van het Hebreeuwse woord dat wij met Spreuken weergeven – worden getrokken. Heel het bonte leven passeert. De Spreuken willen ons praktische wijsheid leren. Nu, die vinden we hier in elk vers. Kijk uit voorjaloersheid (4). Overvloed doet niet goed (7). De waarde van echte vriendschap (9, 10). De ramp van de twist (l 5). Het elkaar opscherpen (l 7). En het klopt nog steeds, dat onze ogen onverzadigbaar zijn. Kijk maar uit.  Wie Spreuken leest doet goed om eens bij een enkele spreuk langer stil te staan. Proef woord voor woord. Kies maar één uit die aanspreekt of juist op het eerste horen onbegrijpelijk voorkomt.  Spreuken 27: 21 - 28: 13  Is een dwaze te genezen? Het valt te vrezen van niet (22). In de verzen 23 27 vinden we een aantal wijze raadgevingen over het landleven. Bij enig nadenken best terzake voor onze geïndustrialiseerde samenleving.  Opvallend dat in 28:1vv herhaaldelijk een vergelijking wordt gemaakt tussen goddelozen en rechtvaardigen (1,4,6,10,12). Het is wel duidelijk wie uiteindelijk het beste af is. Dus we weten wat ons te doen staat.  Dat dit bijbelboek verder gaat dan algemeen menselijke wijsheid bewijzen de verzen 5 en 9. De mens die de HERE zoekt, ontvangt inzicht (5). Bidden mag nooit vanzelfsprekend worden. Pas wie hoort naar God, vindt gehoor.  Spreuken 28: 14 - 29: 6  Heel het leven komt hier aan bod. Het gaat over koningen en onderdanen (28:15,16,28 en 29:2,4) maar ook over wat past in het ouderlijk huis (28:24 en 29:3). De Spreukendichter kent de dieren (28:15) en hij spoort aan tot het bewerken van de akker (29:19). Wie werkt, zal eten (vergelijk 2 Tess. 3:10 12). Van belang is zeker vers 25. De mens die zijn lot in Gods hand legt, die vaart wel. In 1 Tim. 6:6vv vinden we hierop een mooi commentaar. Lied 429: ‘Wie maar de goede God laat zorgen’ kan hierbij gezongen worden.  Spreuken 29: 7 - 27  De Spreuken geven meer dan algemeen menselijke wijsheid. Vaak verwijzen ze direct mar de HERE (13, 25 en 26).Gods ogen gaan over ons leven. Aan Hem hebben alle mensen het levenslicht te danken (13). Door Hem is de gelovige onaantastbaar (lees Spreuken 18:10 hierbij!). God zet alle dingen recht (26).  Vooral vers 18 geeft te denken. Als Gods wet terzijde wordt geschoven, dan is de rem op het kwaad losgelaten. De trein slaat op hol. Mensen weten niet meer waar ze het zoeken moeten. Dit zag Jezus. De mensen waren als schapen zonder herder (Mat. 9:36). Hoe is het vandaag met Nederland gesteld? Leven wij zelf naar Gods wet? Een gelovige levenswandel naar Gods goede geboden kan velen tot zegen zijn.  Spreuken 30: 1 - 14  Een zekere Agur verwoordt zijn geringheid (l 6). Er is maar één wijze levensweg: Gods Woord hoogachten. Bij de Hoogheilige schuilen. Dit geldt voor alle tijden. Van belang is hier om Schrift met Schrift te vergelijken: Ps. 12:7; 19:6; 119:140 en niet te vergeten Openb. 22:18,19. De Bijbel is een eenheid, want God blijft Dezelfde.  Agur gaat de weg van het gebed tot God (7 9). Voorbeeldig. Temeer omdat de wereld vol ontaarde mensen is (l 1 14). Helaas is dit vandaag niet anders. Om moedeloos van te worden? Maar Jezus sprak eens Matteus. 5:11,12.  Spreuken 30: 15 - 33  Via een opklimming van getallen wordt er extra aandacht gevraagd; de spanning wordt opgevoerd. Vier onverzadigbare dingen (l5,16), vier wonderlijke verschijnselen (l8 20), vier onverdraaglijke gebeurtenissen (21 23). Vier dieren – mier, klipdas, sprinkhaan en hagedis – verrassen de mens. Wie niet sterk is, moet slim zijn! Kijk door de schijn heen.  Het laatste woord van Agur roept op tot bedachtzaamheid (32,33). Bedenk vooraf goed wat je zegt. Woorden kunnen grote gevolgen hebben. Zwijgen is vaak beter dan spreken. De bede van Psalm 141:3 past ook ons.  Spreuken 31: 1 - 9  Lemuël betekent: aan God gewijd. Die naam koos zijn moeder. Ze begeerde dat haar zoon een aan God gehoorzame koning zou worden. Laat je daarom niet vangen in de strik van vrouwen (3,4) en geef je niet over aan de wijn (4,5). Zie het als je plicht op te komen voor de wanhopigen. Wees de mond voor de stomme (8,9). Doe recht aan de verdrukten. Lees hierbij Psalm 72:12 17. De messiaanse Koning wordt ons hier uitgetekend. Veilig is de mens bij vorst Jezus!  Daarom is bedwelmende drank niet nodig (6,7). Jezus nam die ook niet aan het kruis (Mc. 15:23). Bewust onderging Hij zijn bitter lot en daarom kunnen wij al onze bekommernis werpen op God (1 Petrus 5:7).  Spreuken 31: 10 - 33  Zonder twijfel is vers 30 het belangrijkste vers van heel dit lied. Deze vrouw leeft in ontzag voor de HERE. In heel haar doen en laten – en dat is heel wat! – staat Gods Woord centraal. Gods spreken geeft haar werklust en daadkracht. Gezegend de man die zo'n vrouw ontvangt. Zo'n levensgezel moet je ook zoeken. Met haar kan hij voor de dag komen. Zij doet hem goed (12). Respect voor God geeft een schoonheid die blijft.  Dit is ook dé boodschap van heel het Spreukenboek. De vreze des HEREN is het begin der wijsheid en het kennen van de Hoogheilige is verstand (9:10, vergelijk 1:7a). Dit blijft actueel. Een 10-tal bijbelstudies over het boek Spreuken onder de titel: Wie wijsheid vindt, vindt het leven. 1. Vrees God alleen (Spreuken 1: 1-9) 2. God dienen naar Zijn wil (Spreuken 3: 1-18) 3. Gods naam is een bolwerk (Spreuken 18: 10-17) 4. Ga tot de mier, gij luiaard (Spreuken 6: 1-19) 5. Geef leiding aan een jongmens (Spreuken 22: 1-16) 6. Het voorkómen van dood door nalatigheid (Spreuken 24: 10-26) 7. Water uit je eigen kraan (Spreuken 5: 1-23) 8. Geef mij armoede noch rijkdom (Spreuken 30: 1-16) 9. Een woord op zijn tijd (Spreuken 15: 22-33) 10. Begeerte vreet de vreugde weg (Spreuken 21: 21-31) Aanvulling : Wijs of dwaas?  Stel dat je net tien euro hebt gepind om uit te gaan. Je gaat het centrum in en loopt een dakloze tegen het lijf die de nacht ergens wil doorbrengen. Wat doe je dan? Snel doorlopen en zorgen dat hij je niet aanspreekt? Of voel je je aangesproken en laat je je hart spreken? En wat leeft er in je hart? Wat zou het verstandigste zijn? Kortom: wat is wijsheid? In dit voorbeeld zie je dat wijsheid niet zoiets is als het hebben van een wiskundeknobbel of taalgevoel. Het heeft meer te maken met de manier waarop je in het leven staat. De bijbel doet veel uitspraken over wijsheid. Geen trucjes of opdrachten wat je precies moet doen, maar gedichten en gedachten over wat er nu echt toe doet in het leven. Je vindt zulke gedachten bijvoorbeeld in het bijbelboek 1 Koningen, waar het gaat om de wijze koning Salomo. Hij vraagt in een gebed om wijsheid om een goede koning te kunnen zijn. Dat wil zeggen: hij vraagt God om te kunnen onderscheiden tussen goed en kwaad. Je hebt wijsheid nodig om goede keuzes te maken in je leven. Inzicht en wijsheid  Het boek Spreuken is helemaal aan de wijsheid gewijd. Daar kun je lezen dat het bij wijsheid niet gaat om kennis, maar om inzicht. Lees maar eens: 'Een verstandig mens verwerft kennis, een wijze is gespitst op inzicht' (18:15). Wat is inzicht? In 20:5 lees je daarover: 'Wat omgaat in een mensenhart is als diep verborgen water, iemand met inzicht brengt het naar boven'. Met inzicht en wijsheid kun je het hart van andere mensen en van jezelf peilen. Dat is nogal wat! Wat ligt er diep verborgen in je hart? Vaak zijn dat de dingen die er voor jou uiteindelijk toe doen. Datgene of diegene waar je je voor in wil zetten. Jouw drijfveren. Het vraagt inzicht om daar achter te komen, bij jezelf en bij anderen. Maar het is wijs om daar regelmatig bij stil te staan. De diepte van je hart  Hoe kom je aan wijsheid? Waar moet je beginnen? Al deze vormen van wijsheid beginnen volgens Spreuken uiteindelijk bij het 'ontzag voor God': 'Wijsheid begint met ontzag voor de HEER, inzicht is vertrouwdheid met de Heilige' (9:10). Wijsheid is niet het verzamelen van zoveel mogelijk kennis, maar het kennen van God en daar ook naar handelen. Als je je daarvoor wilt openstellen, als je goed leert luisteren naar de woorden en beelden van God en de diepte van je eigen hart weet te peilen, geeft je dat wijsheid in het maken van levenskeuzes. En als je er daar naar kunt handelen, ben je pas echt goed wijs!

 

READ THE BOOK - THE BIBLE CHANGE YOUR LIFE

       

Heer, wees mijn Gids

INFO: DE WEG - DE WAARHEID - HET LEVEN - FILM

Remember all victims of violence worldwide   

GEBED  LEEFREGEL  BELIJDENIS  

DE WEG | DE WAARHEID | HET LEVEN | FILM | AUDIO

CREATOR

HOLYHOME.NL USE NO COOKIES - REPORT DEAD LINKS